Stroną sporu była spółka, która zaciągnęła kredyt i w związku z tym była zobowiązana do zapłaty na rzecz banku jednorazowej prowizji za jego uruchomienie. Spółka wniosła do fiskusa o potwierdzenie, że prowizja ta (jako tzw. koszt pośredni) może zostać ujęta w ciężar kosztów podatkowych jednorazowo w momencie jej poniesienia – rozumianego jako dzień, na który wydatek ten został ujęty w księgach rachunkowych.
Zdaniem spółki dla ustalenia momentu ujęcia omawianego wydatku w ciężar kosztów dla celów podatkowych nie powinien mieć znaczenia moment zarachowania takiego wydatku jako kosztu dla celów bilansowych (w sytuacji spółki prowizja rozliczana była dla celów bilansowych w czasie).
Izba Skarbowa w Warszawie nie zgodziła się ze stanowiskiem spółki i stwierdziła, że omawiana prowizja powinna być rozliczana dla celów podatkowych w sposób analogiczny do celów bilansowych (czyli w czasie). Poniesienie, o którym mowa w przepisach podatkowych, oznacza bowiem, zdaniem organu, zaksięgowanie wydatku jako kosztu wpływającego na wynik finansowy, a nie jakiekolwiek ujęcie wydatku w księgach rachunkowych.
Na dalszym etapie sporu pogląd fiskusa został jednak zakwestionowany przez WSA w Warszawie, który uznał, że ustawa o rachunkowości nie kreuje obowiązków o charakterze podatkowym. Wydatki pośrednie powinny być ujmowane w ciężar kosztów podatkowych co do zasady w momencie ich poniesienia. Poniesienie natomiast powinno być rozumiane jako ujęcie wydatku w księgach na podstawie odpowiedniego dowodu. Moment takiego ujęcia nie musi być z kolei tożsamy (i w przypadku spółki nie jest) z momentem rozpoznania takiego wydatku jako kosztu bilansowego.
Argumentacja warszawskiego sądu została również podzielona w uzasadnieniu ustnym do wyroku NSA z 10 kwietnia 2015 r. (II FSK 722/13), który zakończył spór w omawianej sprawie w sposób korzystny dla spółki.
Zdaniem autorki
Agnieszka Sułkowska, doradca podatkowy, Crido Taxand
Sądy jednolicie o autonomii regulacji podatkowych
Omawiany wyrok wpisuje się w pozytywną i jednolitą linię orzeczniczą w zakresie momentu ujmowania w ciężar kosztów podatkowych wydatków o charakterze pośrednim (podobnie orzekał m.in. NSA w wyrokach z 11 marca 2015 r., II FSK 430/13 i II FSK 431/13).
Omawiany wyrok zasługuje na aprobatę. Po raz kolejny bowiem sąd opowiedział się za autonomią przepisów podatkowych, tzn. zasadą, że przepisy bilansowe nie mają charakteru podatkotwórczego.
Zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT wydatki o charakterze pośrednim zaliczane są w ciężar kosztów podatkowych, co do zasady, w momencie ich poniesienia, czyli, zgodnie z art. 15 ust. 4e tej ustawy, w dniu, na który dany wydatek zaksięgowano na podstawie odpowiedniego dokumentu.
Istota sporu pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi sprowadza się do interpretacji pojęcia poniesienia kosztu, o którym mowa powyżej. Organy podatkowe stoją na stanowisku, że w przytoczonym przepisie nie chodzi o jakiekolwiek ujęcie wydatku w księgach, ale o jego ujęcie jako kosztu dla celów bilansowych. A zatem, jeśli określony wydatek jest aktywowany lub z innego powodu rozliczany w czasie dla celów bilansowych, to nie ma możliwości jego jednorazowego ujęcia z perspektywy podatkowej.
Z opinią tą nie zgadzają się (i słusznie) podatnicy i sądy administracyjne. Ich zdaniem moment poniesienia powinien być rozumiany jako dzień technicznego ujęcia wydatku w księgach rachunkowych, który to dzień nie musi być tożsamy z rozpoznaniem takiego wydatku jako kosztu księgowego.
