- Prowadzę biuro rachunkowe. Niektórzy moi klienci (podatnicy PIT i CIT) posiadający środki trwałe – samochody osobowe i samochody ciężarowe amortyzowane metodą liniową – chcieliby podwyższyć ustawową 20-proc. roczną stawkę amortyzacyjną. Kiedy jest to możliwe? – pyta czytelniczka.
Liniowa metoda amortyzacji środków trwałych polega na tym, że odpisów amortyzacyjnych – przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych – dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT albo art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
Rodzaj i okoliczności
Podwyższenie ustawowej stawki amortyzacyjnej jest uzależnione od rodzaju środka trwałego oraz od okoliczności wykorzystywania tych środków trwałych przez podatników (tak interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 1 lipca 2010 r., IBPBI/2/423-840/ 10/AP).
Podatnicy mogą podwyższać stawki podane w wykazie stawek amortyzacyjnych dla maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej – przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4.
Aby firma mogła korzystać z przyśpieszonej amortyzacji środków trwałych, w tym samochodów osobowych i ciężarowych, konieczne jest spełnienie ustawowych przesłanek. Pojazdy te muszą:
- być używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo
- wymagać szczególnej sprawności technicznej.
Zgodnie z ustawowymi objaśnieniami, przez maszyny, urządzenia i środki transportu wymagające szczególnej sprawności technicznej rozumie się te obiekty, które używane są:
- w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym,
- w warunkach terenowych,
- w warunkach leśnych,
- pod ziemią lub
- w innych okolicznościach wskazujących na bardziej intensywne zużycie.
Przykład
W marcu 2015 r. firma A nabyła dwa samochody, które mają być używane w pracy na trzy zmiany. Oznacza to, że pojazdy te będą używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych. Firma A od samego początku używania samochodów ma prawo do zastosowania podwyższonej stawki amortyzacyjnej (maksymalnie o współczynnik 1,4, tj. do 28 proc.).
Podwyższenia stawki amortyzacyjnej dla posiadanych pojazdów nie uzasadnia:
- świadczenie usług transportu międzynarodowego – świadczenie takich usług nie oznacza automatycznie, że środki transportowe są używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych, ani też że wymagają szczególnej sprawności technicznej,
- gotowość świadczenia usług przez całą dobę – nie oznacza to, że środki te są faktycznie używane w pracy na trzy zmiany,
- oddanie środków transportu do używania na podstawie umowy leasingu operacyjnego.
Dla wszystkich czy poszczególnych
Podatnik decyduje, czy podwyższenie stawek amortyzacyjnych dotyczy:
- środków trwałych, które spełniają warunki do takiego podwyższenia, np. wszystkich samochodów osobowych używanych u danego podatnika bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej, czy też
- poszczególnych samochodów używanych w tych warunkach.
W przypadku podwyższenia ustawowych stawek amortyzacyjnych przy zastosowaniu współczynników określonych w art. 22i ust. 2 ustawy o PIT albo art. 16i ust. 2 ustawy o CIT, należy dla poszczególnych środków trwałych stosować jeden wybrany współczynnik, przez który mnoży się stawkę amortyzacyjną właściwą dla danego środka trwałego, przyjętą z wykazu stawek amortyzacyjnych (art. 22i ust. 6 ustawy o PIT albo art. 16i ust. 6 ustawy o CIT)
Przykład
Firma B posiada sześć samochodów ciężarowych używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych. Pojazdy te są amortyzowane metodą liniową. W kwietniu 2015 r. firma podjęła decyzję o zastosowaniu podwyższonej stawki amortyzacji do czterech samochodów. Powinna do nich stosować jeden współczynnik (maksymalnie 1,4), o który podwyższy ustawową 20-proc. stawkę amortyzacją. Nie jest możliwe, aby do każdego z tych pojazdów stosować inne współczynniki, np. 1,1; 1,15; 1,2 i 1,4.
Od kiedy nowa wartość
W razie wystąpienia bądź ustania warunków uzasadniających podwyższenie stawek dla środków transportowych, w tym samochodów osobowych i ciężarowych, stosownie do art. 22i ust. 3 ustawy o PIT i art. 16i ust. 3 ustawy o CIT, stawki te ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany.
Przykład
Firma C posiada samochód osobowy – środek trwały amortyzowany metodą liniową. W marcu 2015 r. wystąpiły przesłanki do podwyższenia stawki amortyzacyjnej – samochód ma być używany w warunkach terenowych. Firma C będzie uprawniona do podwyższenia stawki amortyzacyjnej o wybrany przez siebie współczynnik (nie wyższy niż 1,4) od kwietnia 2015 r. Załóżmy, że samochód będzie używany w warunkach terenowych do końca września 2015 r. W takim przypadku od października 2015 r. firma. powinna powrócić do amortyzacji tego pojazdu przy zastosowaniu ustawowej 20-proc. rocznej stawki amortyzacyjnej.
To nie zmiana metody
Podatnicy, z zastrzeżeniem art. 22l i 22ł ustawy o PIT albo art. 16l i 16ł ustawy o CIT, wybierają jedną z metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji i stosują ją do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego (art. 22h ust. 2 ustawy o PIT i art. 16h ust. 2 ustawy o CIT).
Podwyższenie (i późniejsze zmiany) stawki amortyzacyjnej w omawianym trybie nie jest zmianą metody amortyzacji. Środek trwały w dalszym ciągu jest amortyzowany za pomocą metody liniowej, a zmianie ulega jedynie wysokość stawki amortyzacyjnej.
Uwaga przy drogich autach
Podwyższając stawkę amortyzacyjną samochodów osobowych, których wartość początkowa przekracza 20 000 euro trzeba pamiętać, że także w tym przypadku nie cały odpis amortyzacyjny będzie kosztem uzyskania przychodów.
Z kosztów uzyskania przychodów ustawy podatkowe wykluczają bowiem odpisy z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez NBP z dnia przekazania samochodu do używania (art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT).
Poza tym podwyższenie stawek amortyzacyjnych na auta o wartości początkowej powyżej 20 000 euro może się po prostu nie opłacać. Jeśli firma planuje sprzedaż takiego samochodu np. po dwóch latach użytkowania, to bardziej opłaca się obniżyć stawkę amortyzacyjną. Im niższa wartość dokonanych do momentu zbycia odpisów, tym większą kwotę niezamortyzowanej części wartości początkowej sprzedawanego auta firma ujmie w kosztach.
Autor jest doradcą podatkowym
Tylko do określonego poziomu
Podwyższenie stawek amortyzacyjnych polega na przemnożeniu stawki podstawowej (wynikającej z wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych właściwej dla danego środka trwałego) przez wartość stosownego współczynnika.
Podwyższona stawka amortyzacyjna samochodów osobowych i ciężarowych amortyzowanych metodą liniową może zatem wynieść maksymalnie 28 proc. (20 proc. x 1,4). Współczynnik 1,4, o który można podnieść roczną stawkę amortyzacyjną, jest współczynnikiem maksymalnym. Od woli podatnika zależy, czy podwyższy stawkę amortyzacyjną o ten współczynnik, czy wybierze niższy, np. 1,1 lub 1,3.
Ciężar dowodu po stronie podatnika
Przyspieszona amortyzacja liniowa jest przywilejem podatkowym. Z tego względu podatnik, chcąc skorzystać z możliwości podwyższenia podstawowej stawki amortyzacyjnej, musi być przygotowany na konieczność uzasadnienia zastosowania tej podwyżki. Chodzi tu o przedstawienie dowodów, że środek trwały jest używany bardziej intensywnie niż w warunkach przeciętnych, lub że wypełnia przesłankę szczególnej sprawności technicznej.
Ciężar dowodu spoczywa w tym przypadku na podatniku, tj. na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne, a nie na organie podatkowym.
Z prowadzonej dokumentacji podatkowej powinno wynikać, że te środki trwałe używane są bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagają szczególnej sprawności technicznej (umowy, faktury, pomiary, przebieg itp.).
