W tym roku minimalne wynagrodzenie wynosi 1750 zł (w ubiegłym było to 1680 zł). Ze wzrostu tego cieszą się chyba jedynie ci, którzy zarabiają minimalną pensję. Powodów do radości nie mają z pewnością podatnicy, którym zdarzyło się naruszyć przepisy podatkowe. Podniesienie minimalnego wynagrodzenia oznacza bowiem, że wzrastają kary z kodeksu karnego skarbowego, jakie grożą za popełnienie wykroczeń i przestępstw skarbowych.

Jedyną pocieszającą dla podatników wiadomością jest to, że podniosła się również kwota, po której przekroczeniu podatnik staje się przestępcą. Mowa o tzw. ustawowym progu. Jest to ściśle określona wartość uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku. Wyznacza go pięciokrotna wartość minimalnego wynagrodzenia. W 2014 r. było to 8400 zł, a w 2015 r. – 8750 zł.

Przykład

Jeśli podatnik zaniżył zobowiązanie podatkowe o 8700 zł, to jego czyn będzie kwalifikowany jak wykroczenie skarbowe. Gdyby jednak chodziło o kwotę o 100 zł większą i podatnik uszczupliłby należność podatkową o 8800 zł, to już popełni przestępstwo skarbowe.

To, czy podatnik popełnia przestępstwo czy wykroczenie, jest istotne. W przypadku wykroczeń kary są bowiem dużo niższe.

Dla kogo ważny ustawowy próg

Kwota uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku decyduje o uznaniu czynu za przestępstwo lub wykroczenie m.in. przy takich przewinieniach, jak:

- nieskładanie w terminie fiskusowi deklaracji, i to mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania,

- uchylanie się od opodatkowania,

- wprowadzenie w błąd organu podatkowego i otrzymanie w efekcie bezpodstawnego zwrotu podatku,

- oszustwo celne,

- posługiwanie się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności,

- uchylanie się od kontroli dewizowej,

- bezprawny przywóz towaru akcyzowego.

We wszystkich tych przypadkach przepisy mówią, że jeśli kwota niepobranego podatku albo kwota narażona na nienależny zwrot podatku czy też kwota należności celnej narażonej na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, to sprawca podlega grzywnie za wykroczenie skarbowe. Jeśli natomiast jest wyższa niż ten limit, to sprawca odpowiada jak za przestępstwo skarbowe.

Określona kwotowo...

W przypadku wykroczenia wymierzana jest grzywna kwotowa, natomiast przy przestępstwie skarbowym – grzywna w stawkach dziennych (może być także orzeczona kara pozbawienia albo ograniczenia wolności).

Za wykroczenie grzywna wymierzana jest w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W tym roku jest to więc odpowiednio 175 zł (1/10 minimalnej płacy) i 35 000 zł (20 x 1750 zł).

W razie popełnienia wykroczenia sąd może nałożyć grzywnę w wyroku nakazowym. Wtedy nie może ona przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia, czyli 17 500 zł. Możliwe jest też nałożenie – w określonych sytuacjach – mandatu. Wtedy grzywna wynosi maksymalnie dwukrotność minimalnego wynagrodzenia, czyli w tym roku 3500 zł (grzywnę w drodze mandatu karnego nałożyć można jedynie wtedy, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości i nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż przewidziana w art. 48 § 2 kodeksu karnego skarbowego, czyli dwie minimalne pensje).

...albo w stawkach dziennych

Przy przestępstwach skarbowych obowiązują inne zasady. Grzywny wymierzane są w stawkach dziennych. I tak najniższa liczba stawek to 10, najwyższa 720.

Przy ich ustalaniu oczywiście obowiązują pewne zasady. Mianowicie wysokość jednej stawki dziennej nie może być niższa od jednej trzydziestej minimalnego wynagrodzenia (czyli 58,30 zł) oraz przekraczać jej czterystukrotności (co daje 23 320 zł, czyli o ponad 900 zł więcej niż w ubiegłym roku).

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Sąd Najwyższy w wyroku z 28 czerwca 2012 r. (III KK 397/11) orzekł jednak, że punktem wyjścia dla ustalenia dolnej granicy stawki dziennej grzywny orzekanej za przestępstwo skarbowe jest kwota minimalnego wynagrodzenia.

Decyduje czas popełnienia

Ci, którzy popełnili przestępstwa skarbowe w ubiegłym roku, nie muszą się jednak martwić wzrostem minimalnego wynagrodzenia. Jest tak dlatego, że punktem wyjścia przy określaniu wysokości stawki dziennej grzywny orzekanej za przestępstwa skarbowe jest wysokość minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu przypisanego sprawcy. Jeśli zatem podatnik popełni zarzucany mu czyn w 2014 r., to przy ustalaniu grzywny będzie brana pod uwagę pensja minimalna wtedy obowiązująca (czyli 1680 zł). Jeśli natomiast popełni je w 2015 r., to podstawą do ustalenia grzywny będzie już 1750 zł, czyli minimalna pensja obowiązująca w czasie popełnienia czynu.

Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2008 r. (V KK 116/08). Zdaniem sądu dla określenia wysokości stawki dziennej nie może być miarodajna wysokość minimalnego wynagrodzenia w dniu orzekania przez sąd, lecz wysokość ta w dniu popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu.

Mała, duża albo wielka wartość czynu

Pensja minimalna ma znaczenie przy ustalaniu wartości czynu zabronionego. Zgodnie z przepisami może być ona mała, duża albo wielka. Jej ustalenie ma znaczenie dla wymiaru kar, a więc wpływa bezpośrednio na to, czy mają być one surowe, czy mogą być nieco łagodniejsze.

- Za małą wartość czynu uznaje się taką, która w czasie jego popełnienia nie będzie przekraczała w 2015 r. 350 000 zł.

- Za dużą wartość czynu uznawana będzie taka, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza pięćsetkrotność minimalnego wynagrodzenia, czyli 875 000 zł.

- Przy wielkiej wartości minimalne wynagrodzenie trzeba pomnożyć przez tysiąc, co w tym roku daje kwotę 1 750 000 zł.