Czy użyczenie samochodu wystarczy, aby jego wartość ujmować w kosztach?

Wspólnik spółki cywilnej osób fizycznych na podstawie umowy użyczenia przekazał tej spółce prawo do nieodpłatnego używania samochodu osobowego będącego jego własnością. Samochód nie jest środkiem trwałym tego wspólnika. Czy spółka cywilna może zaliczyć ten samochód do środków trwałych oraz amortyzować?

– pyta czytelniczka.

Stosownie do art. 22a ust. 1 ustawy o PIT amortyzacji podlegają (z zastrzeżeniem art. 22c tej ustawy) stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

- ?budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,

- ?maszyny, urządzenia i środki transportu,

- ?inne przedmioty

– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, zwane środkami trwałymi.

Warunki do spełnienia

Wskazane składniki majątku (tj. m.in. środki transportu) zalicza się do środków trwałych podlegających amortyzacji,  jeżeli dana rzecz spełnia łącznie następujące warunki:

- ?jest własnością lub współwłasnością podatnika,

- ?została nabyta lub wytworzona we własnym zakresie,

- ?jest kompletna i zdatna do użytku ?w dniu przyjęcia do używania,

- ?przewidywany okres jej używania na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej jest dłuższy niż rok,

- ?jest wykorzystywana przez podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego działalności albo została oddana do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu (leasingu operacyjnego),

- ?nie jest wymieniona w katalogu środków trwałych niepodlegających amortyzacji (m.in. grunty, dzieła sztuki).

Tak więc środki transportu, w tym samochody osobowe,  zalicza się do środków trwałych podlegających amortyzacji, jeżeli spełniony jest m.in. warunek, że dany składnik majątku jest własnością lub współwłasnością podatnika. Wyjątkiem są pojazdy używane na podstawie umów leasingu finansowego (zob. art. 22a ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT). Wyjątek ten nie ma jednak zastosowania w przypadku spółki czytelniczki.

Współwłasność łączna

W przypadku spółki cywilnej można mówić, że warunek własności (współwłasności) składnika majątku (np. samochodu osobowego) jest spełniony, jeżeli samochód jest przedmiotem współwłasności łącznej wspólników. Musi on być zatem nabyty przez spółkę cywilną albo też wniesiony do niej aportem (interpretacja  Izby Skarbowej ?w Poznaniu z 3 grudnia 2009 r., ILPB1/?415-977/09-5/IM).

Jak wyjaśniła Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 17 lipca 2014 r. (ITPB1/415-532a/14/MR) „(...)  w przypadku spółki cywilnej przepisy dotyczące amortyzacji stosuje się w odniesieniu do tej spółki, a nie do jej wspólników, bowiem odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje spółka, a nie poszczególni jej wspólnicy, dlatego też, aby środek trwały mógł podlegać amortyzacji ?w spółce cywilnej, musi wchodzić ?w skład wspólnego majątku wspólników tej spółki. (...)."

Przykład

2 października 2014 r. spółka cywilna kupiła samochód osobowy od dilera. Nabyty samochód wszedł w skład majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej (współwłasność łączna). Spółka cywilna może więc zaliczyć ten pojazd do środków trwałych i amortyzować.

Przykład

Wspólnik spółki cywilnej wniósł tytułem wkładu do spółki prawo własności samochodu osobowego. Wniesiony aportem samochód wszedł w skład majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej (współwłasność łączna) ?i spółka cywilna może ten pojazd ?zaliczyć do środków trwałych ?i amortyzować.

Uwaga! Aby pojazd mógł być amortyzowany, musi być przedmiotem współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej. Nie wystarcza okoliczność, że wszyscy wspólnicy są jego współwłaścicielami (współwłasność ?w częściach ułamkowych).

Przykład

Dwie siostry zawarły umowę spółki cywilnej. Siostry posiadały, jako współwłaścicielki, samochód osobowy nabyty kilka miesięcy wcześniej. ?Po zawarciu umowy spółki postanowiły oddać ten samochód spółce w użyczenie ?i wykorzystywać na potrzeby ?prowadzonej w spółce działalności gospodarczej.

Niestety, spółka nie może zaliczyć samochodu do środków trwałych, gdyż nie jest on przedmiotem współwłasności wspólników spółki cywilnej, a jedynie przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych przysługującej siostrom (wspólniczkom spółki). Aby spółka cywilna mogła zaliczyć ten pojazd do środków trwałych, ?to powinien on zostać wniesiony aportem do spółki cywilnej przez obie wspólniczki. Jeżeli tylko jedna siostra wniosłaby swój udział aportem do spółki cywilnej, ?to pojazd mógłby być amortyzowany, ?ale jego wartość początkową należałoby ustalić w takiej proporcji jego wartości, ?w jakiej pozostaje udział podatnika ?we własności tego składnika majątku stosownie do art. 22g ust. 11 ustawy ?o PIT.

Wniosek

W przedstawionym stanie faktycznym wspólnik spółki cywilnej oddał samochód do używania spółce cywilnej na podstawie umowy użyczenia. Właścicielem samochodu pozostaje zatem wspólnik, a spółka cywilna nie może zaliczyć tego pojazdu do środków trwałych i amortyzować go. Gdyby wspólnik wniósł aportem do spółki cywilnej nie prawo własności pojazdu, lecz prawo do jego używania, amortyzowanie tego samochodu przez spółkę cywilną również nie byłoby możliwe. Prawo własności pojazdu pozostałoby przy wspólniku, a nie przysługiwało na zasadach własności łącznej wszystkim wspólnikom spółki cywilnej. -

Autor jest doradcą podatkowym

Co stanowi kodeks cywilny o współwłasności łącznej spółki cywilnej

- ?Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność) (art. 195 k.c.).

- ?Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną (art. 196 § 1 k.c.).  Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy działu IV „Współwłasność" (art. 196 § 1 k.c.).?W przypadku współwłasności łącznej przysługującej wspólnikom spółki cywilnej właściwe są przepisy regulujące funkcjonowanie spółki cywilnej, w szczególności ?art. 863 k.c.

- ?Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 § 1 k.c.).

- ?Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem (art. 860 § 2 k.c.).

- ?Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług (art. 861 § 1 k.c.). Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość (art. 861 § 2 k.c.).

- ?Jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki własność rzeczy, do wykonania tego zobowiązania, jak również do odpowiedzialności z tytułu rękojmi oraz do niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy mają być wniesione tylko do używania, stosuje się odpowiednio w powyższym zakresie przepisy o najmie (art. 862 k.c.).

- ?Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku (art. 863 § 1 k.c.). W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników (art. 863 § 2 k.c.). W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani ?z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku (art. 863 § 3 k.c.).

- ?Od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (z zachowaniem kolejnych przepisów) (art. 875 § 1 k.c.).