Postępowanie karne skarbowe a przedawnienie zobowiązania

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 13 sierpnia 2014 r. (III SA/Wa 3241/13).

Spółce, która pośredniczy w zarządzaniu prawami autorskimi, określono zobowiązanie w VAT za określone miesiące 2006 r. ?i zwrot różnicy podatku za wrzesień i grudzień 2006 r. W 2011 r. wszczęto wobec spółki postępowanie karne skarbowe, ?o którym zawiadomiono ją pismem doręczonym w listopadzie 2012 r.

Spółka podnosiła najdalej idący zarzut przedawnienia na mocy art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.). W tej materii powoływała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2012 r. ?(P 30/11), który uznał ten przepis za niezgodny z konstytucją w takim zakresie, że jeśli podatnik nie został poinformowany ?w ciągu pięciu lat o wdrożonym postępowaniu karnym skarbowym, to wówczas jego zobowiązanie ulega przedawnieniu. Spółka wskazywała, że choć wyrok TK dotyczy brzmienia przepisu do 2005 r., to znajduje on zastosowanie do stanów po 2005 r., co sam TK wskazał w uzasadnieniu.

Organ podatkowy stwierdził, że zarzut przedawnienia jest bezpodstawny, jako że wyrok TK stanowi rzeczywiście o niekonstytucyjności art. 70 § 6 pkt 1 o.p., ale dotyczy stanów prawnych przed 2005 r. Natomiast przedmiotowa sprawa ma miejsce ?w nowym stanie prawnym, który obowiązuje od 2005 r. Przedawnienie nie miało więc miejsca.

Sąd uchylił decyzję, jako że podzielił najdalej idący zarzut przedawnienia. Wskazał, że mimo iż wyrok TK dotyczy stanu prawnego obowiązującego do września 2005 r., to zasadne jest odnoszenie go także do spraw po 2005 r. Zdaniem sądu orzecznictwo sądów administracyjnych, a także sam wyrok TK, odnoszą się bowiem wyraźnie do tej problematyki i stoją na stanowisku, że skoro art. 70 § 6 pkt 1 o.p. ma charakter tożsamy także w latach następnych, aż do jego zmiany w 2013 r., to należy uznać, że sankcje i wyrok TK będą mieć odpowiednie zastosowanie do brzmienia tego przepisu w 2005 r. i w latach następnych. Organ wprawdzie poinformował spółkę o wszczęciu postępowania karnego skarbowego, jednak uczynił to już po przedawnieniu zobowiązania.

—Natalia Matuszak, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Paulina ?Skonieczna, konsultantka ?w warszawskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Niewątpliwie przedawnienie w prawie podatkowym jest jedną z form wygasania zobowiązań podatkowych. Polega ono na tym, że po upływie określonego terminu Skarb Państwa (wierzyciel publiczny) nie może już skutecznie domagać się zaspokojenia wierzytelności przez podatnika, ponieważ stosunek zobowiązaniowy przestaje istnieć. Komentowany wyrok stanowi kontynuację sporu o zgodność art. 70 § 6 pkt 1 o.p. ?z ustawą zasadniczą. W tej sprawie wypowiedział się już TK w wyroku z 17 lipca 2012 r. (P 30/11), choć wówczas zakresem badania była objęta treść tego przepisu, obowiązującego w okresie od 1 stycznia ?2003 r. do 31 sierpnia 2005 r. Trybunał podkreślił jednak w uzasadnieniu, że norma uznana za niekonstytucyjną jest identyczna ?z tą, która obowiązywała po 31 sierpnia 2005 r. Zgodnie z art. 70 § 6 pkt 1 o.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2005 r. do ?14 października 2013 r. bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego ?nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. W praktyce przepis ten był podstawą do zawieszania biegu terminów przedawnienia bez wiedzy podatników (i tym samym wydłużania 5-letniego terminu o okres zawieszenia), którzy nie będąc świadomymi wszczęcia postępowania, mogli podjąć decyzję ?o zaprzestaniu dalszego przechowywania dokumentów związanych z tymi okresami rozliczeniowymi, które powinny być już objęte przedawnieniem. Podatnik dowiadywał się ?o toczącym się postępowaniu dopiero wtedy, gdy pierwsza faza postępowania karnoskarbowego (tajna) zakończyła się przedstawieniem zarzutów. Z uwagi na okoliczność, że przepisy kodeksu karnego skarbowego pozwalają na przedłużenie postępowania przygotowawczego w sprawie ?o przestępstwa skarbowe na dalszy czas oznaczony po upływie sześciu miesięcy, ?a w przypadku wykroczeń skarbowych ?– po upływie dwóch miesięcy od momentu wszczęcia, stan niepewności co do przedawnie-?nia zobowiązania podatkowego może utrzymy-?wać się jeszcze przez wiele miesięcy. W związku z tym TK uznał, że konstytucyjna zasada zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa wymaga, aby podatnik przed upływem terminu przedawnienia został poinformowany przez organy podatkowe o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia. Jednocześnie wskazał na konieczność znowelizowania art. 70 § 6 pkt 1 o.p. w brzmieniu obowiązującym po 31 sierpnia 2005 r. W październiku 2012 r. minister finansów wydał interpretację ogólną (PK4/8012/239/AAN/12/1804) „zalecającą" organom podatkowym informowanie podatnika ?o zawieszeniu oraz rozpoczęciu, bądź dalszym biegu terminu przedawnienia do czasu wprowadzenia stosownych zmian w ordynacji podatkowej. 15 października 2013 r. weszła ?w życie nowelizacja art. 70 § 6 pkt 1 o.p., zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie ?o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się ?z niewykonaniem tego zobowiązania.