VAT: czy związek między zakupami a sprzedażą musi być bezpośredni

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 4 czerwca 2014 r. (I SA/Gd 1452/13, I SA/Gd 1453/13, I SA/Gd 1454/13).

Spółka nabyła usługi zarządzania portfelem papierów wartościowych ?w celu wygenerowania zysków z posiadanego kapitału. Organy zakwestionowały faktury wystawione z tego tytułu, uznając, że nie mają one związku ?z działalnością opodatkowaną. Spółka wskazała, że nabyła w drodze przysądzenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości i zamierza na tej nieruchomości wybudować biurowiec, który będzie z kolei służył czynnościom opodatkowanym (spółka planowała wynajmować tam lokale). Wszelkie uzyskane dla spółki w ramach zarządzania portfelem środki będą przeznaczane na tę inwestycję. W jej ocenie istnieje związek między wydatkami na te usługi a działalnością gospodarczą spółki, gdyż cena usług jest czynnikiem cenotwórczym dla wynajmu. Spółka zajmuje się już wynajmem jednego lokalu użytkowego, tak więc jest to element prowadzonej przez nią działalności. Spółka utrzymywała, że opisywany związek czynności nie musi być bezpośredni. Spór sprowadzał się więc do sposobu rozumienia zakresu pojęciowego art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Organ podatkowy stwierdził, że związek wydatków z opodatkowaną działalnością podatnika musi być bezpośredni. Czynności właścicielskie, tj. korzystanie ?z prawa własności w postaci zarządzania własnym portfelem w celu maksymalizacji zysków z inwestycji, nie są działalnością gospodarczą. Czynności związane z nabywaniem i dzierżeniem papierów wartościowych nie są czynnościami wchodzącymi w zakres opodatkowania VAT.

Spółka zaskarżyła decyzje organu podatkowego do WSA. Sąd oddalił jednak jej skargę. W jego ocenie przedmiotowe usługi nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tylko dla zysku z posiadanego już kapitału. Związek wydatków z czynnościami opodatkowanymi musi być bezpośredni, więc planowany zakup nieruchomości nie ma wpływu na ich ocenę w omawianym zakresie.

Maciej Rembowski, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową ?firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Artur ?Wieńsko starszy konsultant ?w Deloitte Doradztwo Podatkowe ?sp. z o.o. (biuro ?w Warszawie), radca prawny w OIRP ?w Warszawie

Oś sporu między spółką a organem podatkowym sprowadzała się w istocie ?do kwalifikacji związku między zakupami podatnika a dokonywaną przez niego ?sprzedażą opodatkowaną. Spółka stała ?na stanowisku, że taki związek może ?mieć charakter pośredni. Organ podatkowy przyjął jednak odmienne stanowisko, uznając, że odliczenie podatku naliczonego możliwe jest jedynie w przypadku bezpośredniego związku między ?zakupami a sprzedażą. Taką koncepcję, opartą na zawężającej interpretacji ?art. 86 ust. 1 ustawy o VAT mówiącego ?o „zakresie, w jakim towary i usługi ?są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych", należy ?jednak poddać krytyce.

Jak słusznie wskazał bowiem NSA ?w wyroku z 19 grudnia 2012 r. (I FSK 155/12), wykładni art. 86 ustawy ?o VAT należy dokonywać z uwzględnieniem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie TSUE), ?a w szczególności wyroków zapadłych ?w sprawach C-465/03 Kretztechnik oraz C-437/06 Securenta. Między innymi na podstawie wskazanych orzeczeń NSA doszedł do wniosku, że błędne jest usiłowanie przyporządkowania danego wydatku konkretnym czynnościom opodatkowanym w sytuacji, gdy mamy ?do czynienia z wydatkiem stanowiącym koszty ogólne całokształtu działalności gospodarczej opodatkowanej VAT, bezpośrednio związane z tą działalnością. W swoim orzeczeniu NSA podkreślił również, że zarządzanie posiadanymi środkami finansowymi oraz ich ?pozyskiwanie jest racjonalnym ?i uzasadnionym gospodarczo ?działaniem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą.

WSA w Gdańsku niesłusznie uznał ?więc, że związek pomiędzy podatkiem naliczonym z tytułu zrealizowanych ?zakupów w postaci usług zarządzania portfelem papierów wartościowych ?a czynnościami opodatkowanymi ?powinien mieć charakter bezpośredni. Rozpatrując sprawę, WSA pominął ?przy tym zupełnie istnienie pośredniego związku między kosztami zarządzania kapitałem a obecną oraz planowaną działalnością spółki. Zgodnie ?z orzecznictwem TSUE taki pośredni związek jest bowiem wystarczający ?do odliczenia VAT związanego z kosztami ogólnymi działalności. Przyjęcie ?odmiennej koncepcji prowadziłoby ?z kolei do absurdalnych wniosków, np. niemożności odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia usługi sprzątania biura w sytuacji, gdy dany podatnik nie wykonuje czynności opodatkowanej w postaci sprzątania biura.