Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 22 kwietnia 2014 r. (ITPB3/?423-39/14/PST).

W analizowanej sprawie podatnik (spółka kapitałowa) należący do grupy kapitałowej odnotował straty w następujących po sobie latach podatkowych. Podatnik otrzymał od powiązanej kapitałowo spółki poręczenie. Spółka poręczająca przewidziała gotowość udzielenia podatnikowi pomocy finansowej w przypadku nieosiągnięcia przez niego zysków, które pokryłyby straty z lat poprzednich. Poręczenie udzielone przez spółkę powiązaną nie zostało ujęte przez podatnika jako przychód w zeznaniach podatkowych za lata, w których zostało otrzymane. Podatnik zwrócił się z pytaniem do izby skarbowej, czy wystąpił u niego przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w związku z otrzymanym poręczeniem. Zdaniem podatnika otrzymane poręczenie nie miało charakteru rzeczywistego świadczenia finansowego i było jedynie zobowiązaniem się poręczyciela do ewentualnego wsparcia finansowego podatnika.

Organ podatkowy uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. W ocenie organu, nieodpłatnie udzielone poręczenie można rozumieć jako nieodpłatne świadczenie na gruncie ustawy ?o CIT, jeżeli „jedna ze stron otrzymuje materialną korzyść w związku z poręczeniem, której wartość można wycenić; udzielenie poręczenia nie pociąga za sobą żadnych kosztów bądź świadczenia wzajemnego ze strony podmiotu je otrzymującego; udzielenie poręczenia jest związane z wolą poręczyciela, co oznacza, że jest on gotowy udzielić poręczenia bez wynagrodzenia". W konsekwencji zdaniem organu podatkowego uzyskanie poręczenia wypełniającego wskazane powyżej przesłanki skutkowało powstaniem przychodu po stronie podatnika z tytułu otrzymania nieodpłatnego świadczenia.

Paweł ?Sitnik, konsultant ?w Dziale Prawnopodatkowym PwC

Interpretacja izby skarbowej odnosi się do możliwości uznania poręczenia udzielonego bez wynagrodzenia za nieodpłatne świadczenie na gruncie ustawy o CIT. Trudność w kwalifikacji poręczenia udzielonego bez wynagrodzenia jako nieodpłatnego świadczenia wynika przede wszystkim z braku definicji legalnej pojęcia nieodpłatnego świadczenia w ustawie ?o CIT. Pomocne w interpretacji tego pojęcia okazuje się orzecznictwo sądów administracyjnych, zgodnie z którym ?za nieodpłatne świadczenia uznaje się „wszelkie zjawiska gospodarcze ?i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze ?w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane ?z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy" (uchwała NSA z 18 listopada 2002 r., FPS 9/02 ?i z 16 października 2006 r., II FPS 1/06). Dodatkowo, zgodnie ze stanowiskiem ministra finansów „udzielenie spółce kapitałowej nieodpłatnego poręczenia przez jej udziałowca bądź akcjonariusza (podmiot powiązany) stanowi dla tej spółki nieodpłatne świadczenie w rozumieniu ?art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz skutkuje powstaniem przychodu z tego tytułu" (interpretacja ogólna ministra finansów z 27 kwietnia 2012 r., DD5/033/2/DZQ/2012/DD-134). Stanowisko to zostało ugruntowane jednolitą linią orzeczniczą sądów administracyjnych. Wobec tego kwalifikowanie nieodpłatnych poręczeń udzielanych w ramach grup kapitałowych jako nieodpłatne świadczenia w rozumieniu ustawy o CIT jest praktyką powszechnie stosowaną przez organy podatkowe i sądy administracyjne.

Stanowisko organu podatkowego przedstawione w analizowanej interpretacji należy ocenić jako prawidłowe, gdyż rodzaj współpracy między stronami w analizowanym stanie faktycznym można uznać za poręczenie sensu stricte, spełniające przesłanki niezbędne do jego kwalifikacji jako nieodpłatne świadczenie powodujące powstanie przychodu po stronie podmiotu otrzymującego. Warto przy tym nadmienić, że samo wyrażenie gotowości do wsparcia finansowego w ramach grupy kapitałowej (bez rzeczywistego wsparcia) nie zawsze było uznawane przez organy podatkowe ?za poręczenie.

Udzielanie poręczeń bez wynagrodzenia w ramach grup kapitałowych może kreować ryzyko podatkowe po stronie spółki otrzymującej poręczenie. Zgodnie ?z orzecznictwem sądów administracyjnych, przepisami właściwymi w sprawie nieodpłatnych poręczeń udzielanych ?w ramach grup kapitałowych są przepisy mające zastosowanie do nieodpłatnych świadczeń. Wobec tego, wartość nieodpłatnych poręczeń określana jest ?na podstawie art. 12 ust. 6 pkt 1 lub pkt 4 ustawy o CIT. Dodatkowo na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT wartość nieodpłatnych poręczeń jest przychodem dla podmiotu otrzymującego świadczenie. Spółka otrzymująca nieodpłatne poręczenie od podmiotu powiązanego ponosi więc ryzyko określenia dodatkowego przychodu przez organy podatkowe.

Mając na uwadze powyższe ryzyko, poręczenia w ramach grup kapitałowych powinny być udzielane za wynagrodzeniem ustalonym z zachowaniem warunków rynkowych. Najlepszą praktyką jest ustalenie opłaty za poręczenie przy wykorzystaniu studium porównawczego uwzględniającego w szczególności sytuację finansową beneficjenta poręczenia (a więc również ryzyko poręczyciela).