VAT od menedżera świadczącego usługi doradcze

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 28 kwietnia 2014 r. (III SA/Wa 2341/13).

Czeski rezydent podatkowy (dalej: podatnik) świadczy na rzecz polskiej spółki usługi w zakresie zarządzania (dalej: kontrakt menedżerski) oraz równocześnie usługi doradcze. Zakres przedmiotowy i terytorialny świadczenia usług doradczych oraz pełnienia funkcji zarządczych jest ściśle rozdzielony ?w umowach łączących podatnika i spółkę. Podatnik wystąpił do organu podatkowego z pytaniem, czy wykonując czynności zarządzania spółką, działa ?w charakterze podatnika VAT. Przedstawiając własne stanowisko w tej sprawie, wskazał, że aby uznać dany podmiot za podatnika VAT, niezbędna jest okoliczność wykonywania samodzielnej działalności gospodarczej. Sytuacja ta nie zachodzi w przypadku umów i czynności prawnych, które w swej istocie zbliżone są do czynności wykonywanych w ramach umowy o pracę i które kreują stosunek podporządkowania (określenie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności wobec osób trzecich). Na potwierdzenie tego stanowiska przytoczono uchwałę NSA z 12 stycznia 2009 r. (I FPS 3/08).

Organ uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Stwierdził, że świadczone przez niego usługi doradcze ?i usługi zarządzania cechują się pewnym stopniem podobieństwa. W opinii organu podatnik, świadcząc usługi zarządzania, stosuje profesjonalną wiedzę wykorzystywaną przez siebie w prowadzonej działalności gospodarczej (świadczenie usług doradztwa). W konsekwencji, świadczenia usług, które wchodzą ?w zakres prowadzonej działalności gospodarczej podatnika, nie można wyłączyć z opodatkowania VAT na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy o VAT jedynie ze względu na to, że podatnik jest członkiem zarządu spółki.

WSA uchylił interpretację, wskazując, że dla ustalenia, czy podmiot działa ?w stosunku do konkretnej czynności jako podatnik VAT, konieczne jest odrębne zbadanie danej czynności na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy. Od obowiązku przeprowadzenia takiej oceny nie zwalnia ani podobieństwo usług doradczych i usług zarządzania, ani też okoliczność, że usługi doradcze świadczone są na rzecz tej samej spółki, na rzecz której świadczone są usługi zarządzania.

—David Czerkawski, współpracownik zespołu zarządzania ?wiedzą podatkową firmy Deloitte

Michał ?Malesa, konsultant ?w warszawskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Istotą komentowanej sprawy jest kwalifikacja podmiotu wykonującego czynności zarządzania spółką w ramach kontraktu menedżerskiego, jako podatnika VAT.

Sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej, w ramach której osoba fizyczna świadczy na rzecz spółki usługi doradztwa, nie jest wystarczający do tego, aby stwierdzić, że jest ona również podatnikiem VAT z tytułu świadczenia usług zarządzania na rzecz tej samej spółki w ramach kontraktu menedżerskiego. Przyjęcie przez organ, że należy opodatkować czynności zarządcze z uwagi na ich podobieństwo (chociażby częściowe), jest nieuzasadnione i sprzeczne z ustawą ?o VAT. Zasadnie zatem WSA ?w przedmiotowej sprawie uchylił interpretację i wskazał, że w takiej sytuacji automatyzm jest niedopuszczalny i że niezbędne jest każdorazowe ustalenie ?w stosunku do konkretnej czynności, czy dany podmiot działa jako podatnik VAT.

Cechą charakterystyczną podatnika VAT jest wykonywanie samodzielnie działalności gospodarczej bez względu ?na jej cel lub rezultat. Za taką czynność nie można, zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, uznać kontraktu menedżerskiego, jeżeli pomiędzy stronami wystąpią więzy tworzące stosunek prawny dotyczące warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Spełnienie tych przesłanek jest wystarczające, aby wyłączyć czynności z opodatkowania VAT, niezależnie od tego czy podmiot dodatkowo prowadzi również działalnością gospodarczą.

Analizując instytucję kontraktu menedżerskiego pod kątem powyższego przepisu ustawy o VAT, należy w pierwszej kolejności rozważyć istnienie stosunku podporządkowania między menedżerem ?a spółką, który ponadto korzysta ze środków spółki w realizacji swoich zadań. Dodatkowo, wynagrodzenie menedżera (członka zarządu) co do zasady nie ma charakteru proporcjonalnego względem wykonanej usługi i nie jest świadczeniem wzajemnym realizowanym na zasadach rynkowych. Ostatnia kwestia, przy której może być najwięcej wątpliwości, dotyczy odpowiedzialności menedżera względem osób trzecich za swoje działania wykonywane w ramach czynności zarządczych. Na ocenę nie może mieć wpływu potencjalna odpowiedzialność majątkowa członka zarządu (tak np. NSA w wyroku z 23 sierpnia 2012 r., I FSK 1645/11 albo WSA w Szczecinie ?w wyroku z 21 lipca 2010 r., I SA/SZ 245/10). Warto jednak pamiętać, ?że część organów podatkowych wskazuje, iż przy umownym rozszerzeniu odpowiedzialności (co może być potwierdzone na przykład poprzez zawarcie przez menedżera umowy OC) menedżer prowadzi samodzielną działalność w rozumieniu ustawy ?o VAT (np. Izba Skarbowa w Katowicach ?w interpretacji z 28 stycznia 2013 r., IBPP2/443-1072/12/IK).