- Gmina, będąca podatnikiem VAT, 15 listopada 2009 r. oddała innemu podmiotowi grunty ?w użytkowanie wieczyste na podstawie umowy zawartej ?w formie aktu notarialnego. Za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste gmina otrzymała jednorazowo pierwszą opłatę oraz pobiera opłaty roczne wnoszone przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste?

– pyta czytelnik.

Oddanie nieruchomości ?w użytkowanie wieczyste jest czynnością, z tytułu której ponoszone są dwa rodzaje odpłatności, tj. pierwsza opłata oraz opłaty roczne. Opłaty roczne wnosi się przez cały okres użytkowania wieczystego w terminie do 31 marca każdego roku, z góry za dany rok.

Czy to dostawa towarów

Aby prawidłowo określić moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste, należy ocenić, czy jest to czynność objęta VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju. Czynność ta została zdefiniowana w art. 7 ustawy ?o VAT. W myśl ust. 1 pkt 6 tego artykułu przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również oddanie gruntów ?w użytkowanie wieczyste.

Zatem nie ulega wątpliwości, że oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste jest odpłatną dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu VAT.

Według starych regulacji

Do końca 2013 r. dla oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste ustawa o VAT przewidywała szczególny moment opodatkowania. Co do zasady obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, to obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż siódmego dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 1 i 4 ustawy o VAT).

Natomiast na podstawie art. 19 ust. 16b ustawy o VAT w przypadku oddania gruntu w użytkowanie wieczyste obowiązek podatkowy należało wykazać z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż ?z upływem terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu. Ponieważ pierwsza opłata z tytułu użytkowania wieczystego powinna być zapłacona nie później niż do dnia zawarcia umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste, a opłaty roczne wieczysty użytkownik uiszcza do ?31 marca każdego roku z góry za dany rok (z pominięciem roku, w którym zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego), to według poprzednio obowiązujących zasad obowiązek podatkowy powstawał w chwili otrzymania każdej opłaty, jednak nie później niż z upływem terminu płatności poszczególnych opłat.

Przykład

W 2009 r. gmina oddała grunt ?w użytkowanie wieczyste ?spółce A. Opłaty roczne za lata 2010–2013 spółka A uiściła odpowiednio:

- 20 lutego 2010 r.,

- 10 stycznia 2011 r.,

- 31 marca 2012 r. i

- 31 marca 2013 r.

Zatem zgodnie z art. 19 ust. 16b ustawy o VAT obowiązek podatkowy należało wykazać ?z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, czyli odpowiednio do każdego roku w deklaracji ?VAT za luty 2010 r., styczeń ?2011 r. i marzec 2012 r. oraz marzec 2013 r.

Gdyby jednak spółka A nie wniosła opłaty rocznej, wówczas VAT należałoby wykazać?w deklaracji VAT za okres, ?w którym upływał termin płatności poszczególnych opłat, tj. w marcu każdego roku.

Jak jest po zmianach

1 stycznia 2014 r. uchylony został art. 19 ustawy o VAT. Zastąpił go art. 19a, który określa nowe zasady dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje co do zasady z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Zatem podatek staje się wymagalny w okresie wykonania czynności i wówczas powinien być wykazany w deklaracji VAT.

Przykład

10 stycznia 2014 r. spółka B wykonała usługę transportową towarów na terytorium Polski, ?za którą płatność otrzymała ?17 stycznia 2014 r. Zgodnie ?z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT spółka powinna wykazać podatek należny w deklaracji VAT złożonej za styczeń 2014 r.

Z kolei stosownie do ?art. 19a ust. 3 ustawy o VAT usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną ?z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną ?z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Przepis ten, na podstawie art. 19a ust. 4 ustawy o VAT, stosuje się odpowiednio do dostawy towarów, którą – jak już wiemy – jest także oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste.

Natomiast zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, jeżeli przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Z teorii do praktyki

Za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się pierwszą opłatę i opłaty roczne. Pierwsza opłata za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste podlega zapłacie jednorazowo, nie później niż do dnia zawarcia umowy o oddanie tej nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Opłaty roczne wnosi się przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do 31 marca każdego roku, ?z góry za dany rok. Oznacza to, że dla dostawy towarów, jaką jest oddanie gruntu ?w użytkowanie wieczyste, ustalane są następujące po sobie terminy płatności. Uwaga! Wobec opłat rocznych wnoszonych od ?1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje na podstawie art. 19a ust. 3 ?w zw. z ust. 4 ustawy o VAT ?z końcem okresu, do którego odnoszą się płatności, ?tj. 31 grudnia każdego roku.

Jeżeli gmina otrzyma całość lub część opłaty przed 31 grudnia (użytkownik wieczysty powinien uiścić opłatę zgodnie z terminem płatności do 31 marca), to wówczas VAT powinna wykazać w deklaracji składanej za okres, w którym otrzymała należność, na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT.

Przykład

Gmina w 2012 r. oddała grunt ?w użytkowanie wieczyste spółce B. Spółka B uiściła opłaty roczne za lata 2014–2016 odpowiednio:

- 20 stycznia 2014 r.,

- 25 lutego 2015 r.,

- 31 marca 2016 r.

Na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje za okres, ?w którym gmina otrzymała należności, tj. odpowiednio ?w styczniu 2014 r., w lutym ?2015 r. i w marcu 2016 r.

Jeżeli spółka B nie wniesie ?opłat rocznych do końca danego roku, to obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z art. 19a ust. 4 ustawy o VAT, z końcem okresu, do którego odnoszą się płatności, tj. 31 grudnia.

WNIOSEK

Obowiązek podatkowy z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste  powstaje z upływem każdego roku, do którego odnoszą się poszczególne opłaty (art. 19a ust. 4 ustawy o VAT), nie później niż w momencie otrzymania przez gminę całości lub części opłaty (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).