Spółka ubiegająca się o wcześniejszy zwrot VAT nie będzie uprawniona do zwrotu różnicy w przyspieszonym terminie 25 dni, gdy dokonała potrącenia wzajemnych wierzytelności (kompensaty). Tak w swoim wyroku uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (wyrok z 10 kwietnia 2014 r., ?III SA/Gl 1962/13), przychylając się tym samym do interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach (interpretacja indywidualna z 12 września 2013 r., IBPP2/ 443-546/13/KO).

Wyrok WSA w Gliwicach dotyczy spółki prowadzącej sprzedaż energii elektrycznej produkowanej w jednostkach produkcyjnych grupy.

Czego dotyczył spór

W związku ze sprzedażą znacznej części energii do odbiorców zagranicznych ?w spółce występuje nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, a w konsekwencji ma ona prawo do zwrotu podatku. Jednocześnie spółka uczestniczy w obrocie energią elektryczną na Towarowej Giełdzie Energii, na której transakcje rozliczane są przez izbę w formie kompensaty. Wartość transakcji zwykle przekracza kwotę ?15 tys. euro. W związku z tym wszystkie realizowane przez spółkę transakcje na Towarowej Giełdzie Energii, rozliczane przez izbę, są kompensowane do wysokości niższego zobowiązania (nawet gdy wartość transakcji przekracza 15 tys. euro), a różnica przekazywana jest na konto bankowe.

W odpowiedzi na złożony przez spółkę wniosek o interpretację indywidualną, dotyczący prawa do ubiegania się o zwrot nadwyżki podatku naliczonego w terminie 25 dni na podstawie art. 87 ?ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, organ podatkowy uznał, że spółce nie przysługuje prawo do zwrotu VAT w przyspieszonym terminie i że tym samym stanowisko spółki jest nieprawidłowe.

Rodzaj uprzywilejowania

W uzasadnieniu ustnym sąd administracyjny orzekł, że przepisy należy interpretować ściśle, biorąc pod uwagę, że podstawowym terminem zwrotu VAT jest termin 60-dniowy. Wynikające z art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT prawo do zwrotu podatku ?w przyspieszonym terminie jest natomiast rodzajem uprzywilejowania, z którego podatnik może skorzystać pod warunkiem dopełnienia wynikających z niego obowiązków, tj. złożenia wniosku wraz ?z deklaracją podatkową, udokumentowania zapłacenia ?w całości kwot należności ?z faktur wykazanych w deklaracji oraz jeśli jednorazowa wartość transakcji przekracza 15 tys. euro – bez względu na liczbę wynikających z niej płatności – zapłaty za pośrednictwem rachunku bankowego (art. 22 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej).

Spółka w stanie faktycznym wykazała, że zapłata za realizowane przez nią transakcje jest regulowana przez potrącenie (kompensatę), a ponadto należne do zapłaty kwoty przekraczają 15 tys. euro.

Uzasadniając swoje stanowisko, sąd wskazał, że zapłata należności na konto bankowe i rozliczenie poprzez potrącenie (kompensatę) nie są tożsame. Wyjaśnił równocześnie, że w pierwszym przypadku weryfikacji podlegają wszystkie faktury dotyczące danej transakcji, otrzymane i zapłacone przez podatnika, zaś ?w drugim przypadku weryfikacji podlegają obie transakcje, wobec których zastosowano potrącenie jako formę rozliczenia, oraz poświadczające je dokumenty.

Sąd uznał, że intencją ustawodawcy było sformalizowanie i przyspieszenie działania organu, zaś sprawdzenie zasadności zastosowania potrącenia po obu stronach biorących udział w transakcji wydłuża ten proces i tym samym nie spełnia ani celu, ani warunku narzuconego przez ustawodawcę.

Jakie znaczenie pojęcia

Zgodnie z art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, prawo do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w przyspieszonym terminie 25 dni przysługuje podatnikowi pod warunkiem złożenia stosownego wniosku i udokumentowania zapłacenia w całości należności wynikających z faktur ujętych w deklaracji podatkowej.

Głównym przedmiotem sporu jest sformułowanie zapisu art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT dotyczącego warunku wcześniejszego zwrotu nadwyżki podatku, jakim jest pojęcie „zapłata".

Nie ulega wątpliwości, że kompensata jest dopuszczoną prawnie formą uregulowania własnych zobowiązań. Taki sposób rozliczania powinien być dla organów podatkowych równie czytelny jak przekazanie całej kwoty na rachunek bankowy i spełnia warunki pozwalające na uzyskanie zwrotu podatku ?w przyspieszonym terminie 25 dni. Tak orzekł przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 2 czerwca 2011 r. (I FSK 1075/10). NSA stwierdził, że „zobowiązanie pieniężne wygasa nie tylko poprzez jego zapłatę, ale także poprzez potrącenie". Dodatkowo słuszność takiego podejścia potwierdzały już wcześniejsze orzeczenia sądów administracyjne. Orzecznictwo w tym zakresie wydaje się jednolite (m.in. wyrok NSA z 5 kwietnia 2012 r., I FSK 1731/11; wyrok WSA w Łodzi ?z 15 listopada 2010 r., I SA/Łd 1289/11).

—Michał Zwyrtek – doradca podatkowy, menedżer w Dziale Prawnopodatkowym PwC ?(biuro w Katowicach)

—Dominika Krawczyk

Zwrot w niekorzystnym kierunku

Dominika ?Krawczyk, konsultantka podatkowa ?w Dziale Prawnopodatkowym PwC (biuro ?w Katowicach)

Stanowisko WSA w Gliwicach może budzić uzasadnione wątpliwości, ponieważ sąd uznał, ?że w przypadku potrącenia (kompensaty) nie dochodzi do zapłaty ani w gotówce, ?ani przelewem, co powoduje, że spółce ?nie przysługuje prawo do ubiegania się ?o przyspieszony zwrot nadwyżki podatku naliczonego. Sąd uznał również, że w tym przypadku nie ma zastosowania rozszerzona wykładnia przepisu objaśniająca „zapłatę" ?jako wzajemne uregulowanie wierzytelności. ?Tym samym WSA w Gliwicach nie podzielił ?poglądu zaprezentowanego przez NSA i wyraził ?stanowisko sprzeczne z dotychczasowymi rozstrzygnięciami. Wytyczył tym samym nowy kierunek orzecznictwa w przedmiotowej sprawie, niestety z punktu widzenia przedsiębiorców ?bardzo niekorzystny. ?Stanowisko WSA w Gliwicach jest dla firm krzywdzące i różnicuje podmioty ze względu ?na wybraną formę rozliczenia. Miejmy nadzieję, ?że był to wyłącznie odosobniony przypadek ?i w przyszłości organy podatkowe będą zajmowały stanowisko spójne z prezentowanym wcześniej przez sądy administracyjne, i nie będą odmawiały przyśpieszonego 25-dniowego zwrotu w przypadku kompensaty.