Drobni przedsiębiorcy coraz częściej mają do czynienia ?z transakcjami walutowymi, które powodują powstanie różnic kursowych. Rzeczywistość gospodarcza się zmienia, kontakty z zagranicznymi kontrahentami to codzienność nawet dla firm osób fizycznych.

Przyjmuje się, że do powstania różnic kursowych dochodzi wówczas, gdy kurs waluty obcej z dnia zaistnienia zdarzenia gospodarczego jest inny niż kurs z dnia faktycznego uregulowania zobowiązania lub należności. Transakcje w walutach obcych powodują powstanie dodatnich bądź ujemnych różnic kursowych. Ich prawidłowe wyliczenie i zaksięgowanie jest istotne, gdyż mają one bezpośredni wpływ na podstawę opodatkowania, a tym samym na kwotę podatku. Wiąże się to z zastosowaniem właściwych kursów walut do przeliczenia zaistniałych zdarzeń gospodarczych i prawidłowego ujęcia wyników w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Teoria i praktyka

Zgodnie z § 12 rozporządzenia ministra finansów ?w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów ?i rozchodów, podatnicy mają obowiązek zapisywać zdarzenia w księdze w języku polskim i w walucie polskiej. Oczywiście w sposób staranny, czytelny i trwały, na podstawie prawidłowych i rzetelnych dowodów. Zatem, zgodnie z wymogami przepisów, wszystkie wartości w dowodach księgowych (faktury, rachunki, noty itp.) wystawionych w obcych walutach podatnicy muszą przeliczać na polskie złote po właściwym kursie. W praktyce przeliczenia przychodów i kosztów z waluty obcej na złote polskie rozpisuje się na dokumencie źródłowym, podając wartość w walucie, kurs przeliczenia wynikający z tabeli NBP oraz wynik w polskich złotych.

Natomiast dokumentem księgowym, który jest podstawą księgowania różnic kursowych, jest dowód wewnętrzny. Na jego podstawie ustalone różnice kursowe:

Różnice kursowe wykazuje się w księdze z chwilą ich zrealizowania, tj. w dacie zapłaty za walutową fakturę kosztową lub w dniu otrzymania zapłaty należności za fakturę sprzedaży wystawioną w innej walucie niż złote.

W celach dowodowych

W dokumentacji firmy (np. pod dowodem wewnętrznym) warto zachować dokument potwierdzający kwotę zapłaty ?w złotych polskich (po przeliczeniu). Takim dokumentem może być wyciąg z konta bankowego, potwierdzenie wymiany waluty z kantoru (w tym także internetowego) lub potwierdzenie z serwisu płatności oferującego wymianę waluty. Dzięki temu, w razie kontroli podatkowej, można przedstawić zastosowane kursy i wyliczenia, a także uzasadnić prawidłowość naliczonych różnic kursowych.

Jak liczyć

Co do zasady przychody i koszt poniesione w walucie obcej przelicza się na złote polskie według kursu średniego NBP ?z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury (art. 11a ustawy o PIT). W przypadku otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań w walucie obcej uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane (art. 24c ustawy o PIT). ?W sytuacji zastosowania różnych kursów do przeliczenia przychodu i kosztu (po kursie NBP z dnia poprzedzającego) ?i kwoty zapłaty (kurs faktycznie zastosowany z dnia otrzymania zapłaty za fakturę sprzedaży lub zapłaty zobowiązań) powstają różnice kursowe.

Dodatnie różnice kursowe powstają, gdy:

Wówczas powstaje przychód z tytułu różnic kursowych.

Ujemne różnice kursowe powstają, gdy:

Wówczas powstaje koszt z tytułu różnic kursowych.

Przykład

Jan Kowalski prowadzi działalność gospodarczą. W marcu ?2014 r. przeprowadził następujące transakcje walutowe:

1) 3 marca 2014 r. wystawił fakturę sprzedaży nr 18/2014 ?w kwocie 1200 euro, należność została w całości uregulowana ?10 marca 2014 r. przelewem na firmowy rachunek walutowy.

Do przeliczenia przychodu na złote należy zastosować kurs średni NBP z 28 lutego 2014 r., który wynosił 4,1602 zł/euro:

1200 x 4,1602 = 4992,24 zł (poz. 52 KPiR)

Do przeliczenia zapłaty za tę należność należy zastosować kurs średni NBP z 7 marca 2014 r., który wynosił 4,1893 zł/euro:

1 200 x 4,1893 = 5027,16 zł

W tym przypadku powstały dodatnie różnice kursowe. ?Po przeliczeniu na złote podatnik otrzymał zapłatę za należność ?w kwocie wyższej o 34,92 zł od kwoty należności z dnia jej powstania (dowód wewnętrzny 5/04/2014, poz. 1).

2) 8 marca 2014 r. otrzymał fakturę nr 12/04/2014 za zakup materiałów w kwocie 2195 euro; data wystawienia faktury ?to 7 marca 2014 r. Podatnik zapłacił za materiały z rachunku walutowego 10 marca 2014 r. w pełnej wysokości.

Do przeliczenia kosztu na złote należy zastosować kurs średni NBP ?z 6 marca 2014 r., który wynosił 4,1788 zł/euro:

2195 x 4,1788 = 9172,47 zł (poz. 63 KPiR)

Do przeliczenia na złote kwoty zobowiązania, jaka została zapłacona, należy zastosować kurs średni NBP z 7 marca 2014 r., który wynosił 4,1893 zł/euro:

2195 x 4,1893 = 9195,51 zł

W tym przypadku powstały ujemne różnice kursowe. Przeliczona ?na złote zapłata jest bowiem wyższa o 23,04 zł od wartości zobowiązania na dzień jego powstania (dowód wewnętrzny 5/04/2014, poz. 2).

3) 10 marca 2014 r. bank naliczył opłatę za zrealizowany przelew bankowy w kwocie 4 euro.

Do przeliczenia kosztu na złote należy zastosować kurs średni NBP ?z 7 marca 2014 r., który wynosił 4,1893 zł/euro:

4 x 4,1893 = 16,76 zł (poz. 64 KPiR).

Kwotę opłaty bankowej w wysokości 16,76 zł należy ująć ?w pozostałych kosztach (dowód wewnętrzny 1/04/2014).

4) 11 marca 2014 r. otrzymał fakturę nr 67/Q/MG/14 za zakup materiałów w kwocie 2490 euro, data wystawienia faktury ?to 11 marca 2014 r. Podatnik zapłacił za materiały z rachunku walutowego 14 marca 2014 r. w kwocie 1990 euro oraz ?dopłacił 500 euro 17 marca 2014 r.

Do przeliczenia kosztu na złote należy zastosować kurs średni NBP ?z 10 marca 2014 r., który wynosił 4,1991 zł/euro:

2490 x 4,1991 = 10 455,76 zł (poz. 68 KPiR)

Do przeliczenia zapłaty zobowiązania należy zastosować kurs średni NBP z 13 marca 2014 r., który wynosił 4,2277 zł/euro ?oraz z 14 marca 2014 r., który wynosił 4,2334 zł/euro

I płatność: 1990 x 4,2277 = 8413,12 zł

II płatność: 500 x 4,2334 = 2116,70 zł

Razem zapłacono po przeliczeniu 10 529,82 zł

W tym przypadku powstały ujemne różnice kursowe. Zapłata zobowiązania jest bowiem wyższa o 74,06 zł od kwoty zobowiązania przeliczonej na dzień jego powstania (dowód wewnętrzny 5/04/2014, poz. 3).

5) 31 marca 2014 r. bank naliczył odsetki dodatnie od zgromadzonych środków pieniężnych na rachunku walutowym w kwocie 4,40 euro.

Do przeliczenia przychodu na złote należy zastosować ?kurs średni NBP z 28 marca 2014 r.: który wynosił 4,1677 zł/euro.

4,40 x 4,1677 = 18,34 zł (poz. 81 KPiR)

Kwotę naliczonych odsetek przez bank w kwocie 18,34 zł należy ująć w pozostałych przychodach (dowód wewnętrzny 4/04/2014).

Autor jest właścicielem ?firmy świadczącej usługi księgowe