Od stycznia 2014 roku wzrasta kwota minimalnego wynagrodzenia – z 1600 zł do 1680 zł. Od jego wysokości uzależnione są m.in. kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe.
Wzrost stawki minimalnego wynagrodzenia w pewnych sytuacjach może być korzystny dla podatnika. Od niego uzależniona jest kwota, po przekroczeniu której przedsiębiorca nie popełnia wykroczenia skarbowego, lecz przestępstwo. Skoro minimalna płaca wzrasta, to i kwota ta będzie wyższa. Przedsiębiorca będzie więc miał szansę, że stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości zostaną uznane za wykroczenie – a za nie grożą dużo niższe grzywny niż za przestępstwo.
W tym roku ustawowy próg (czyli wartość uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku) wynosi 8 tys. zł (pięciokrotna wartość minimalnej pensji). W 2014 r. będzie to 8400 zł. Dopiero gdy kwota zaniżonego zobowiązania podatkowego przekroczy tę kwotę, czyn zostanie zakwalifikowany jako przestępstwo skarbowe.
Kwota uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku decyduje o uznaniu czynu za przestępstwo lub wykroczenie przy takich przewinieniach, jak: nieskładanie w terminie fiskusowi deklaracji (i to mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania), uchylanie się od opodatkowania, wprowadzenie w błąd organu podatkowego i otrzymanie w efekcie bezpodstawnego zwrotu podatku, oszustwo celne, posługiwanie się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności.
We wszystkich tych przypadkach przepisy mówią, że jeśli kwota niepobranego podatku albo kwota narażona na nienależny zwrot podatku czy też kwota należności celnej narażonej na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca podlega grzywnie za wykroczenie skarbowe. Jeśli jest wyższa, odpowiada jak za przestępstwo skarbowe.
W przypadku wykroczenia wymierzana jest grzywna kwotowa, przy przestępstwie skarbowym w stawkach dziennych (może być także orzeczona kara pozbawienia albo ograniczenia wolności). Za wykroczenie grzywna wymierzana jest w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W przyszłym roku będzie to zatem odpowiednio 168 zł (1/10 minimalnej płacy) i 33 600 zł (20 x 1680 zł).
W przypadku popełnienia wykroczenia sąd może nałożyć grzywnę w wyroku nakazowym. Wtedy nie może ona przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia, czyli 16 800 zł. Możliwe jest też nałożenie mandatu. Wtedy grzywna wynosi maksymalnie dwukrotność minimalnego wynagrodzenia, czyli w przyszłym roku 3360 zł.
Przy przestępstwach skarbowych obowiązują inne zasady. Grzywny wymierzane są w stawkach dziennych. I tak najniższa liczba stawek to 10, najwyższa 720. Przy ich ustalaniu oczywiście obowiązują pewne zasady. I tak wysokość jednej stawki dziennej nie może być niższa od jednej trzydziestej minimalnego wynagrodzenia (czyli 56 zł w przyszłym roku) oraz przekraczać jej czterystukrotności (co w 2014 r. daje 22 400 zł). Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.
Punktem wyjścia dla określenia wysokości stawki dziennej grzywny orzekanej za przestępstwa skarbowe jest wysokość minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia przypisanego sprawcy czynu. Czyli jeśli podatnik popełni zarzucany mu czyn w 2013 r., to przy ustalaniu grzywny będzie brana pod uwagę pensja minimalna obowiązująca w tym roku (czyli 1600 zł). Jeśli popełni je w 2014 r., to podstawą do ustalenia grzywny będzie 1680 zł. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2008 r. (V KK 116/08). Zdaniem sądu dla określenia wysokości stawki dziennej nie może być miarodajna wysokość minimalnego wynagrodzenia w dniu orzekania przez sąd, lecz wysokość ta w dniu popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu.
