Kredyt podatkowy dla przedsiębiorców na pozór wygląda atrakcyjnie – rozpoczynający po raz pierwszy działalność gospodarczą są zwolnieni z zapłaty podatku w drugim lub w trzecim roku działalności. „Pożyczkę" zwracają fiskusowi w kolejnych pięciu latach, do tego bez odsetek. Niestety, jest on trudno dostępny dla jednoosobowych firm. W praktyce większe możliwości skorzystania z tego zwolnienia mają wspólnicy spółek osobowych.

Kredyt u fiskusa bez oprocentowania? Jest możliwy, jednak w praktyce nie jest wykorzystywany. Według danych Ministerstwa Finansów w latach 2008-2012 skorzystał z niego tylko 1 przedsiębiorca (na gruncie PIT). Taki brak zainteresowania tym rodzajem preferencji podatkowej, skierowanej dla nowych przedsiębiorców, to bez wątpienia wynik zbyt wysoko ustawionej poprzeczki przez ustawodawcę co do warunków, które trzeba spełnić. Z drugiej strony - wielu przedsiębiorców nie jest świadomych, że ma możliwość „zaciągnięcia" kredytu podatkowego.

Tylko dla nowych

Na czym polega kredyt podatkowy? Przedsiębiorcy, którzy po raz pierwszy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej mogą być zwolnieni z obowiązku wpłacania comiesięcznych zaliczek na podatek dochodowy z tytułu tej działalności. Zwolnienie dotyczy roku następującego bezpośrednio po roku, w którym rozpoczęto działalność  gospodarczą (jeżeli w roku rozpoczęcia działalność była prowadzona co najmniej przez 10 pełnych miesięcy) albo dwa lata po roku, w którym rozpoczęto prowadzenie działalności, jeżeli nie został spełniony warunek dotyczący 10 miesięcy >patrz ramka.

Dla kogo

Przez przedsiębiorcę rozpoczynającego po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej ustawa rozumie osobę, która w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie trzech lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej, oraz działalności takiej nie prowadził małżonek tej osoby (jeśli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa).

Wymagane tysiąc euro na miesiąc

Kredyt podatkowy obwarowany jest wieloma trudnymi do spełnienia warunkami. Jednym z nich – w przypadku osób fizycznych – jest konieczność osiągania średniomiesięcznego przychodu na poziomie tysiąca euro w okresie poprzedzającym rok korzystania z tego zwolnienia (przeliczenia dokonuje się według średniego kursu euro, ogłaszanego przez NBP, z ostatniego dnia roku poprzedzającego rok rozpoczęcia tej działalności). Jest to co prawda przychód, czyli wartość przed odjęciem kosztów podatkowych, jednak początkujący przedsiębiorcy rzadko kiedy mogą się pochwalić wysokim przychodem. Co więcej, przedsiębiorca jest także zobowiązany osiągać przychody na poziomie tysiąca euro przez kolejnych 5 lat spłacania podatku.

Co najmniej 5 pracowników w miesiącu

Jeszcze trudniejszy do spełnienia warunek dotyczy pułapu zatrudnienia, który w przypadku jednoosobowych, a szczególnie nowych firm, jest prawie nierealny do spełnienia. W okresie poprzedzającym rok korzystania ze zwolnienia firma musi zatrudniać  – w każdym miesiącu - 5 osób (w przeliczeniu na pełny etat), do tego koniecznie na umowę o pracę. Tymczasem startujący w biznesie rzadko kiedy mogą sobie pozwolić na zatrudnienie pracowników, a co dopiero w takiej liczbie. Zatrudnienie rośnie zazwyczaj stopniowo, w miarę rozwoju i potrzeb firmy. Przedsiębiorca nie może także przez kolejnych 5 lat zmniejszać zatrudnienia o więcej niż 10 proc. w stosunku do roku poprzedniego.

Dodatkowo niezbędne jest utrzymanie statusu małego przedsiębiorcy od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej do 1 stycznia roku, w którym rozpoczyna się korzystanie ze zwolnienia >patrz ramka.

Mniej niż 50 zatrudnionych

Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.

Trzeba uważać na wsparcie najbliższych

Jeżeli komuś uda się spełnić opisane warunki, musi pamiętać jeszcze o ograniczeniu odnoszącym się do wsparcia materialnego od najbliższych. W prowadzonej działalności gospodarczej nie można wykorzystywać środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także innych składników majątku, o znacznej wartości, udostępnionych nieodpłatnie przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (czyli np. małżonka, rodziców, rodzeństwa), wykorzystywanych uprzednio w działalności gospodarczej prowadzonej przez te osoby i stanowiących ich własność.

Ile to jest

Przez znaczną wartość rozumie się łączną wartość środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także innych składników majątku, stanowiącej równowartość w złotych kwoty co najmniej 10  tys. euro (przeliczonej dokonuje się według średniego kursu euro, ogłaszanego przez NBP, z ostatniego dnia roku poprzedzającego rok korzystania ze zwolnienia).

Potrzebne oświadczenie i zasady ogólne

Ostatni warunek odnosi się do formy opodatkowania – w roku korzystania ze zwolnienia dochody z działalności gospodarczej muszą być opodatkowane według zasad ogólnych (stawka 18 proc. do dochodów w wysokości 85 528 zł i stawka 32 proc.  do nadwyżki). Formę opodatkowania można zmienić co rok, informując o tym fiskusa do 20 stycznia danego roku.

W przypadku spełnienia wszystkich warunków przedsiębiorcy, którzy chcą skorzystać z kredytu podatkowego muszą złożyć do naczelnika urzędu skarbowego pisemne oświadczenie w terminie do 31 stycznia roku, w którym przedsiębiorca będzie korzystał ze zwolnienia. W roku korzystania ze zwolnienia przedsiębiorca nie wpłaca zaliczek. Po jego zakończeniu składa zeznanie roczne, w którym wykazuje osiągnięty dochód (poniesioną stratę) z działalności gospodarczej, a następnie przez 5 kolejnych lat dolicza 20 proc. tego dochodu do dochodu wykazywanego w zeznaniach w każdym z tych lat.

Łatwiej skorzystać wspólnikom

O ile w praktyce sprostanie powyższym warunkom w przypadku jednoosobowej firmy jest bardzo trudne, o tyle realne szanse na skorzystanie ze zwolnienia mają wspólnicy spółek osobowych (uzyskiwany przez nich przychód z udziałów w spółce jest przypisywany do przychodu z działalności gospodarczej). W takiej sytuacji łatwiej bowiem o większe rozmiary prowadzenia działalności i utrzymanie odpowiedniego poziomu zatrudnienia pracowników (wystarczające jest, aby spółka zatrudniała 5 osób bez względu na liczbę wspólników). Natomiast jeżeli chodzi o konieczność uzyskania przychodów na poziomie 1 tys. euro, to w przypadku gdy przedsiębiorca poza przychodami ze spółki uzyskuje obok przychody z jednoosobowej działalności, ma możliwość zsumowania ich, jako uzyskiwanych z tego samego źródła.

Mogą być zmiany

Przedsiębiorcy, którym uda się sprostać wygórowanym warunkom mogą jednak w późniejszym czasie stracić prawo do zwolnienia, jeżeli w roku korzystania ze zwolnienia albo w pięciu następnych latach wystąpi jedno ze zdarzeń określonych w ustawie >patrz ramka. Chociaż w takiej sytuacji nie pojawią się odsetki za okres, w którym udało się odroczyć zaliczki, to jednak trzeba być przygotowanym na jednorazowe uregulowanie niewpłacanych wcześniej zaliczek. Jest na to mało czasu – ustawa przewiduje termin do 20 dnia następnego miesiąca, po tym w którym utracone zostało prawo do zwolnienia (wyjątek dotyczy sytuacji, w której złożone zostało zeznanie roczne i zapłacony podatek).

Kiedy stracisz prawo do zwolnienia

Przedsiębiorcy tracą prawo do zwolnienia, jeżeli:

1) zlikwidowali działalność gospodarczą albo została ogłoszona ich upadłość obejmująca likwidację majątku lub upadłość obejmująca likwidację majątku spółki, której są wspólnikami, lub

2) osiągnęli przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej średniomiesięcznie w wysokości stanowiącej równowartość w złotych kwoty niższej niż 1000 euro, lub

3) w którymkolwiek z miesięcy w tych latach zmniejszą przeciętne miesięczne zatrudnienie na podstawie umowy o pracę o więcej niż 10 proc., w stosunku do najwyższego przeciętnego miesięcznego zatrudnienia w roku poprzedzającym rok podatkowy, lub

4) mają zaległości z tytułu podatków stanowiących dochód budżetu państwa, ceł oraz składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (określenie lub wymierzenie w innej formie – w wyniku postępowania prowadzonego przez właściwy organ – zaległości z wymienionych tytułów nie pozbawia przedsiębiorcy prawa do skorzystania ze zwolnienia, jeżeli zaległość ta wraz z odsetkami za zwłokę zostanie uregulowana w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ostatecznej).

Katarzyna Rola-Stężycka, Tax Care

W badaniu ankietowym przeprowadzonym przez Idea Bank i Tax Care w listopadzie 2013 r. 1300 mikroprzedsiębiorców zapytaliśmy o zmiany, które poprawiłyby warunki prowadzenia działalności gospodarczej (respondenci mogli wybrać maksymalnie trzy z siedmiu postulatów). Blisko 20 proc. ankietowanych opowiedziało się za ułatwieniem możliwości skorzystania z tzw. kredytu podatkowego i zniesieniem konieczności zatrudniania 5 pracowników przez nowych przedsiębiorców, którzy chcą skorzystać z tego rozwiązania.