Sklepy, które obecnie przekazują organizacjom pozarządowym np. produkty, których termin ważności się kończy, muszą odprowadzić VAT – 5, 8 lub 23 proc. Od 1 października to ograniczenie zniknie.

Bez VAT żywność na cele charytatywne będą mogły przekazywać hipermarkety, małe sklepy, warzywniaki czy piekarnie. To efekt ustawy z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Niestety do tej beczki miodu ustawodawca dodał łyżkę dziegciu. Zgodnie z nowelizacją organizacja charytatywna może narazić się na obowiązek zapłaty VAT, jeżeli nie udowodni, że darowizna trafiła do potrzebujących.

– Do tej pory nie mieliśmy sygnałów o nadużyciach w nieodpłatnym przekazywaniu żywności na rzecz organizacji pożytku publicznego. Niemniej jednak po zmianie przepisów skala nieodpłatnych przekazań żywności podlegających zwolnieniu z VAT znacząco się rozszerzy. To może spowodować większe ryzyko nadużyć – wyjaśnia Wiesława Dróżdż, rzecznik prasowy Ministerstwa Finansów. – Żeby je zminimalizować, ustawodawca od razu zdecydował się na wprowadzenie dodatkowych warunków zwolnienia. Pozwoli to uszczelnić system, a jednocześnie zwiększyć wsparcie organizacji charytatywnych – dodaje.

Nie tylko producent

Nowelizacja to odpowiedź na postulaty przedsiębiorców i organizacji zajmujących się zbiórką żywności. Od dawna apelowali o objęcie zwolnieniem z VAT większej grupy darczyńców. Obecnie z preferencji korzysta tylko żywność przekazana przez producenta.

– Dziś dużo żywności marnuje się tylko dlatego, że podatkowo bardziej opłaca się ją wyrzucić niż oddać biednym. Dlatego nowelizacja to krok w dobrą stronę – tłumaczy Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, partner w kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec&Partnerzy.

Z dokumentacji musi wynikać, kto podarował żywność i kto ją odebrał

Za korzyści organizacje pożytku publicznego zapłacą jednak większymi obowiązkami. Ustawodawca zastrzegł dwa nowe warunki, których niedotrzymanie odbierze prawo do zwolnienia. Stanie się tak, gdy na podstawie dokumentacji prowadzonej przez organizację nie będzie można ustalić, na jaki cel została przeznaczona żywność. A także gdy zostanie ona wykorzystana na inne cele niż działalność charytatywna. A sankcją za te naruszenia będzie uiszczenie VAT.

– To rozsądne warunki. Zwalniają darczyńców z ryzyka odpowiedzialności za coś, na co nie mają już wpływu – mówi Andrzej Nikończyk.

Fundacja czy bank żywności muszą pamiętać, że po zaserwowaniu darowanych słodyczy np. w trakcie konferencji prasowej będzie trzeba zapłacić VAT. Dodatkowe warunki dotyczą także dokumentacji. Jak wyjaśnia Marta Szafarowska, doradca podatkowy, partner MDDP, organizacje pożytku publicznego będą musiały kolekcjonować potwierdzenia odbioru żywności. Powinno z nich wynikać, kto ją otrzymał i na jaki cel. Dotyczy to każdego przekazania.

Gotowi na wszystko

Co na to zainteresowani?

– Nowe obowiązki nie będą problemem – zapewnia Marek Borowski, prezes Federacji Polskich Banków Żywności.

Podkreśla, że należące do federacji organizacje od dawna prowadzą odpowiednią dokumentację. Określają w niej ilość i wartość żywności zarówno w momencie jej przyjęcia, jak i przekazania dalej.

– Dodatkowo wprowadzenie obowiązku uiszczenia VAT to gwarancja dla państwa, że po wykorzystaniu żywności komercyjnie, np. przez spółdzielnie socjalne, podatek zostanie uiszczony – dodaje Marek Borowski.

OPINIA

Wiesława Dróżdż - rzecznik prasowy Ministerstwa Finansów

Do tej pory nie mieliśmy sygnałów o nadużyciach w nieodpłatnym przekazywaniu żywności na rzecz organizacji pożytku publicznego. Niemniej jednak po zmianie przepisów skala nieodpłatnych przekazań żywności podlegających zwolnieniu z VAT znacząco się rozszerzy. Od 1 października taką możliwość będą bowiem mieli nie tylko producenci, ale też inni przedsiębiorcy, np. duże sieci handlowe. To może spowodować większe ryzyko nadużyć. Żeby je zminimalizować, ustawodawca od razu zdecydował się na wprowadzenie dodatkowych warunków skorzystania ze zwolnienia. Pozwoli to uszczelnić system, a jednocześnie zwiększyć wsparcie organizacji charytatywnych.