Zobowiązania podatkowe można w pewnych sytuacjach zoptymalizować poprzez przyjęcie niższych niż dotychczas stosowane rocznych stawek amortyzacyjnych.

Rozwiązanie takie powinny przemyśleć firmy, które na przestrzeni kilku lat generują straty podatkowe, a w konsekwencji istnieje u nich ryzyko, że nie zdążą potrąć straty z lat ubiegłych z dochodem podatkowym. W przypadku, gdy obniżą stawki amortyzacyjne, to zmniejszą się ich koszty uzyskania przychodów.

W konsekwencji wykazana za dany rok strata będzie mniejsza (ryzyko nierozliczenia takiej straty zostanie ograniczone kwotowo) lub nawet pojawi się dochód, z którym będzie można rozliczyć stratę z lat ubiegłych.

W kolejnych 5 latach

O wysokość straty (straty ze źródła przychodów – w przypadku podatników PIT), poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód (uzyskany z tego źródła – w przypadku podatników PIT) w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może jednak przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty (zob. art. 7 ust. 5 ustawy o CIT i art. 9 ust. 3 ustawy o PIT).

Przykład nr 1

NIŻSZA ROCZNA STAWKA

ABC spółka z o.o. poniosła za 2008 r. stratę podatkową w wysokości 160 000 zł. Połowę tej straty (80 000 zł) rozliczyła z dochodem uzyskanym w 2009 r. Niestety w latach 2010, 2011 i 2012 r. spółka ABC również poniosła straty (odpowiednio: 60 000 zł, 80 000 zł i 65 000 zł). Wiele wskazuje na to, że również w 2013 r. spółka ABC poniesienie stratę.

Załóżmy, że przychody spółki ABC za 2013 r. wyniosą 2 000 000 zł, a koszty uzyskania przychodów – 2 010 000 zł (w tym koszty amortyzacji: środków trwałych 170 000 zł, a wartości niematerialnych i prawnych 20 000 zł). Przy takich założeniach za 2013 r. spółka ABC poniesie stratę podatkową w wysokości 10 000 zł, a tym samym nie wystąpi u niej dochód, z którym mogłaby rozliczyć nierozliczone straty za 2008 r. Rok 2013 jest przy tym ostatnim rokiem podatkowym na rozliczenie tej straty.

W rozliczeniu za 2014 r. i za lata następne spółka ABC nie będzie mogła już rozliczyć straty za 2008 r., nawet jeżeli uzyskałaby odpowiedni dochód. Przy przejętych założeniach nierozliczona strata za 2008 r. mogłaby być rozliczona w całości lub części z dochodem z 2013 r., jeżeli od stycznia 2013 r. spółka ABC obniżyłaby roczne stawki amortyzacyjne dla środków trwałych amortyzowanych metodą liniową.

Obniżenie rocznej stawki amortyzacyjnej dla środków trwałych umarzanych metodą liniową zostanie przedstawione w dwóch wariantach. Na potrzeby tych wariantów przyjęte zostało założenie, że suma odpisów amortyzacyjnych za 2013 r., dokonanych od środków trwałych przy zastosowaniu ustawowej stawki amortyzacyjnej i metody liniowej, wyniosła 150 000 zł z łącznej kwoty 170 000 zł odpisów amortyzacyjnych dokonanych od środków trwałych.

Wariant I

Od stycznia 2013 r. spółka ABC obniżyła ustawowe stawki amortyzacyjne stosowane do środków trwałych amortyzowanych metodą liniową do poziomu 50 proc. ustawowych stawek amortyzacyjnych.

Łączna suma odpisów amortyzacyjnych od tych środków trwałych wyniosłaby 75 000 zł (150 000 zł x 50 proc.), tj. o 75 000 zł mniej niż w wariancie podstawowym. Oznaczałoby to, że łączne koszty uzyskania przychodów za 2013 r. wyniosłyby 1 935 000 zł. Za 2013 r. spółka ABC wykazałaby zatem dochód w wysokości 65 000 zł (2 000 000 zł – 1 935 000 zł).

Obniżając stawki amortyzacyjne na te środki trwałe do poziomu 50 proc. ustawowych stawek amortyzacyjnych, spółka ABC mogłaby rozliczyć stratę za 2008 r. do kwoty 65 000 zł. Jedynie w stosunku do 15 000 zł straty z 2008 r. spółka ABC utraciłaby prawo do rozliczenia jej z dochodem.

Wariant II

Od stycznia 2013 r. spółka ABC obniżyła ustawowe stawki amortyzacyjne stosowane do środków trwałych amortyzowanych metodą liniową do poziomu 20 proc. ustawowych stawek amortyzacyjnych. Łączna suma odpisów amortyzacyjnych od tych środków trwałych wyniosłaby 30 000 zł (150 000 zł x 20 proc.), czyli o 120 000 zł mniej niż w wariancie podstawowym.

Oznaczałoby to, że łączne koszty uzyskania przychodów za 2013 r. wyniosłyby 1 890 000 zł. Za 2013 r. spółka ABC wykazałaby zatem dochód w wysokości 110 000 zł (2 000 000 zł – 1 890 000 zł).

Obniżając stawki amortyzacyjne na te środki trwałe o 80 proc., spółka ABC mogłaby rozliczyć stratę za 2008 r. w całości. Poza tym mogłaby rozliczyć do kwoty 30 000 zł stratę za rok 2010 (najkorzystniej, gdyż najszybciej spółka ABC utraci prawo do rozliczenia starty za ten rok) albo za rok 2011 bądź 2012 r.

Oczywiście opisane obniżenie od stycznia 2013 r. ustawowych stawek amortyzacyjnych na środki trwałe umarzane metodą liniową (w obu wariantach) nie pozwoliłby na rozliczenia w 2013 r. pozostałej nierozliczonej części straty za 2008 r., jeżeli strata, która w pierwotnych założeniach wynosiła 10 000 zł, faktycznie byłaby wyższa, np. 160 000 zł czy 200 000 zł. Nie oznacza to jednak, że obniżenie tych stawek amortyzacyjnych nie może służyć optymalizacji podatkowej.

Po prostu w takim przypadku konieczne byłoby, aby spółka ABC stosownego obniżenia dokonała znacznie wcześniej, czyli np. już od stycznia 2011 r., tj. po roku, w którym spółka poniosła kolejną stratę podatkową (tj. 2010 r.), mając nierozliczoną w całości stratę za 2008 r.

Tylko przy liniowej

Możliwość obniżenia rocznej stawki amortyzacyjnej dotyczy wyłącznie środków trwałych amortyzowanych liniową metodą, o której mowa w art. 16i ustawy o CIT i art. 22i ustawy o PIT. Nie jest możliwe obniżenie stawek amortyzacyjnych przez podatników amortyzujących środki trwałe za pomocą innych metod, np. podatników, którzy stosują indywidualne stawki amortyzacyjne (nieprawomocny wyrok WSA w Opolu z 12 października 2011 r., I SA/Op 74/11; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 1 czerwca 2012 r., IPPB3/423-107/12-5/KK; interpretacja Urzędu Skarbowego w Kluczborku z 4 marca 2005 r., PDF-III-415/3/05).

Bez dodatkowych warunków

Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, z zastrzeżeniem art. 16j–16ł ustawy o CIT i art. 22j–art. 22ł ustawy o PIT, dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych i zasad, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT i art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT (art. 16i ust. 1 ustawy o CIT i art. 22i ust. 1 ustawy o PIT).

Stosownie do art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Możliwość obniżania stawek przewidziana w art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik (tak interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 20 maja 2013 r., IPTPB3/423-78/13-2/MF).

Pamiętać jednak należy, że możliwość obniżenia stawki amortyzacyjnej dotyczy środków trwałych wykorzystywanych w działalności gospodarczej (tak interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 29 listopada 2012 r., IBPBI/2/423-1123/12/JS).

To nie jest zmiana metody

Obniżenie lub późniejsze podwyższenia stawki amortyzacyjnej w trybie art. 16i ust. 5 ustawy o CIT lub art. 22i ust. 5 ustawy o PIT nie jest zmianą metody amortyzacji. Środek trwały w dalszym ciągu jest amortyzowany za pomocą metody liniowej, a zmianie ulega jedynie wysokość stawki amortyzacyjnej (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 lutego 2013 r., ILPB4/423-396/12-2/MC).

Podatnicy, z zastrzeżeniem art. 16l i 16ł ustawy o CIT oraz art. 22l i 22ł, dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji określonej w art. 16i – art. 16k ustawy o PIT oraz art. 22i-22k ustawy o PIT dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego (art. 16h ust. 2 ustawy o CIT i art. 22h ust. 2 ustawy o PIT).