Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw (art. 18 ustawy o PIT). W przypadku niektórych przychodów koszty wynoszą 50 proc. >patrz ramka.

Dla całego roku

Według art. 22 ust. 9a ustawy o PIT w roku podatkowym łączne koszty w wysokości 50 proc. nie mogą przekroczyć połowy kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, tj. kwoty 85 528 zł. Roczny maksymalny limit kosztów dla przychodów twórców wynosi zatem 42 764 zł.

Wysokość kosztów została określona dla całego roku podatkowego. W trakcie roku podatkowego koszty te mogą być stosowane niezależnie od wysokości przychodów, jednak w zeznaniu podatkowym ich wysokość nie może przekroczyć kwoty 42 764 zł. Limit 50 procentowych kosztów dotyczy przychodów twórców osiągniętych z praw majątkowych uzyskanych zarówno w ramach umowy o pracę, jak i umowy zlecenia, czy umowy o dzieło.

20 proc. tylko przy dziele lub zleceniu

W praktyce występują sytuacje, że twórca może osiągać przychody od kilku podmiotów i z różnych dzieł. Wobec tego, do każdego przychodu stosuje się 50 procentowe koszty uzyskania przychodu. Jeśli przekroczono w danym roku limit kosztów, to wówczas zgodnie z ustawą o PIT nie stosuje się już żadnych kosztów procentowych, koszty te wynoszą zero. Podatnik może jedynie uwzględnić koszty faktycznie poniesione, jeżeli są one wyższe od kosztów zryczałtowanych określonych procentowo.

Ustawa nie zezwala na stosowanie 20 procentowych kosztów w przypadku przekroczenia limitu. Koszty w wysokości 20 proc. są zastrzeżone do przychodów uzyskanych na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Przykład

WYKORZYSTANIE WŁASNEGO PROGRAMU

W lutym pan Jacek Kowalski prowadził w firmach szkolenia z zakresu BHP. Prowadził je na podstawie umowy o dzieło wykorzystując swój własny program autorski. Osiągnął z tego tytułu przychód w wysokości 3000 zł. Ponieważ jest to przychód z praw majątkowych, do którego zalicza się również przychody z praw autorskich, płatnik przy obliczaniu zaliczki miał obowiązek naliczyć 50 proc. zryczałtowane koszty uzyskania przychodu.

Jeśli płatnik naliczyłby koszty w wysokości 20 proc., to podatnik może po zakończeniu roku podatkowego zastosować w zeznaniu podatkowym 50 procentowe koszty uzyskania przychodu. Gdyby wykonawca zawarł z firmą umowę o dzieło i szkolił przy wykorzystaniu materiałów otrzymanych z firmy szkoleniowej, to osiągnięty przychód byłby przychodem z tytułu umowy o dzieło, do którego należy zastosować koszty 20 procentowe.

Dwa warianty do wyboru

Podatnik, który osiąga dochody m.in. z praw autorskich, do których mają zastosowanie 50 procentowe koszty uzyskania przychodu, może – stosownie do art. 32 ust. 7 i art. 41 ust. 11 ustawy o PIT – złożyć płatnikowi pisemne oświadczenie, żeby płatnik przy potrącaniu zaliczki:

- zaprzestał stosowania kosztów uzyskania przychodów lub

- pobierał 50 procentowe koszty uzyskania przychodów.

Być może drugie rozwiązanie jest korzystniejsze dla podatnika, gdyż dzięki temu, że w trakcie roku płaci mniej podatku ma więcej środków do dyspozycji.

Obowiązki płatnika

Przy obliczaniu zaliczki, zakład pracy nie stosuje kosztów uzyskania przychodów określonych w art. 22 ust. 9 pkt 1–3, tj. 50 proc. począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik złoży płatnikowi oświadczenie o rezygnacji z ich stosowania. Oświadczenie to składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego. Nie istnieje urzędowy wzór takiego oświadczenia. Podstawą jego złożenia jest art. 32 ust. 7 oraz art. 41 ust. 11 ustawy o PIT.

Jest jedno wyjście

W art. 22 ust. 10a ustawy o PIT ustawodawca pozwala na stosowanie kosztów faktycznie poniesionych, jeśli są one wyższe niż 50 proc., a także jeśli łączna ich wysokość w roku podatkowym będzie przekraczać 42 764 zł.

Przykład

TRZEBA PODZIELIĆ PRZYCHOD

Y

Pan Krzysztof Nowak – informatyk zatrudniony w firmie ABC na umowę o pracę – stworzył jednocześnie program komputerowy. Za opracowanie tego programu uzyskał honorarium w wysokości 86 000 zł, natomiast z tytułu świadczenia pracy otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 5000 zł.

W tym przypadku należy podzielić przychody uzyskane przez pana Krzysztofa na przychody uzyskane z tytułu umowy o pracę oraz przychody z tytułu dysponowania prawami autorskimi.

Z tytułu przychodów z praw autorskich przysługują mu 50 procentowe koszty uzyskania przychodu, natomiast z tytułu świadczenia pracy należy zastosować koszty pracownicze określone w art. 22 ust. 2 ustawy o PIT.

Z uwagi na wysokość przychodów twórca (pan Krzysztof) przekroczył jednak limit kosztów zryczałtowanych. Wobec tego, dla przychodów osiągniętych przez niego z praw autorskich nie można już stosować kosztów procentowych. Twórca może zastosować jedynie koszty faktycznie poniesione, jeżeli są wyższe niż kwota limitu. Nie traci przy tym możliwości zastosowania wcześniej kosztów 50 procentowych.

Zasada jest taka, że twórca zawsze może korzystać z kosztów faktycznie poniesionych, gdy udowodni, że są one wyższe niż norma procentowa.

Kiedy koszty wynoszą 50 proc.

Zgodnie z art. 22 ust. 9 ustawy o PIT koszty uzyskania niektórych przychodów określa się:

- z tytułu zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego – w wysokości 50 proc. przychodu,

- z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną – w wysokości 50 proc. przychodu,

- z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami (poza działalnością gospodarczą ) – w wysokości 50 proc. przychodu, z tym, że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenia chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.