W stosunku do świadczonych na terytorium Polski usług najmu i dzierżawy ustawodawca w sposób szczególny ustalił moment powstania obowiązku podatkowego.

Szczególna regulacja

Z tytułu świadczenia na terytorium kraju usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, a także usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz usług stałej obsługi prawnej i biurowej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze.

Stanowi o tym art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy o VAT. Przepis ten jest przepisem szczególnym, zarówno do art. 19 ust. 1, jak i ust. 4 ustawy o VAT, i ma pierwszeństwo przy określeniu momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT m.in. w przypadku świadczenia na terytorium Polski usług najmu i dzierżawy. Ustawodawca nie przewidział bowiem możliwości wyboru przez podatnika sposobu ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego dla tych świadczeń.

Zatem z tytułu świadczenia na terytorium usług najmu i dzierżawy, dla powstania obowiązku podatkowego w VAT znaczenie ma termin zapłaty, ale tylko wówczas, gdy najemca lub dzierżawca dokona płatności za wykonaną na jego rzecz usługę w terminie wcześniejszym niż termin płatności określony w umowie lub na fakturze. Wraz z upływem terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, obowiązek podatkowy w VAT powstaje niezależnie od tego, czy zapłaty dokonano, czy też nie (tak interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 18 października 2011 r., ILPP1/443-959/11-6/NS; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 8 października 2008 r., IPPP1-443-1348/08-4/MP).

Przykład

Firma A zawarła umowę najmu lokalu użytkowego. W umowie określono, że termin płatności czynszu z tytułu umowy najmu upływa 10. dnia następnego miesiąca. Rozważmy moment powstania obowiązku podatkowego w VAT w kilku wariantach dotyczących należności z tytułu czynszu za luty 2013 r.:

wariant I

Firma A otrzymała czynsz za luty 2013 r. w dniu 31 stycznia 2013 r. Obowiązek podatkowy w VAT powstał w styczniu 2013 r., z chwilą otrzymania czynszu.

wariant II

Firma A otrzymała czynsz za luty 2013 r. w dniu 25 lutego 2013 r. Obowiązek podatkowy w VAT powstał w lutym 2013 r., z chwilą otrzymania czynszu.

wariant III

Firma A otrzymała czynsz za luty 2013 r. w dniu 1 marca 2013 r. Obowiązek podatkowy w VAT powstał w marcu 2013 r., z chwilą otrzymania czynszu.

wariant IV

Firma A otrzymała czynsz za luty 2013 r. w dniu 12 marca 2013 r. Obowiązek podatkowy w VAT powstał w marcu 2013 r., z chwilą upływu terminu płatności.

wariant V

Firma A otrzymała czynsz za luty 2013 r. w dniu 4 kwietnia 2013 r. Obowiązek podatkowy w VAT powstał w marcu 2013 r., z chwilą upływu terminu płatności.

wariant VI

Firma A otrzymała połowę czynszu za luty 2013 r. w dniu 25 lutego 2013 r., a drugą połowę w dniu 3 kwietnia 2013 r. Obowiązek podatkowy w VAT w stosunku do połowy czynszu powstał w lutym 2013 r., z chwilą otrzymania czynszu, a w stosunku do drugiej połowy w marcu 2013 r., z chwilą upływu terminu płatności.

W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, gdy strony umowy najmu lub dzierżawy zawierają porozumienia o odroczeniu terminu płatności, w tym ratalnej spłaty powstałej zaległości z tego tytułu.

Co z porozumieniem

Organy podatkowe reprezentują pogląd, że obowiązek podatkowy po stronie wynajmującego lub wydzierżawiającego z tytułu świadczenia na terytorium kraju usług najmu lub dzierżawy powstaje w dniu, w którym upłynął termin płatności, określony w umowie najmu lub dzierżawy, natomiast odroczenie terminu zapłaty na podstawie odrębnej umowy nie ma wpływu na moment powstania obowiązku podatkowego (tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 19 marca 2009 r., ITPP1/443-16a/09/MN).

Przykład

W przypadku znanej nam w po- przedniego przykładu firmy A najemca nie zapłacił czynszu za luty 2013 r. w terminie do 10 marca 2103 r. Strony umowy najmu zawarły 11 marca 2013 r. porozumienie, na podstawie którego termin płatności czynszu został przesunięty na 10 maja 2013 r.

Obowiązek podatkowy z tytułu czynszu za luty 2013 r. powstał z chwilą upływu terminu płatności wynikającego z umowy najmu. Odroczenie terminu płatności do 10 maja 2013 r. nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego.

Oznacza to również, że uregulowanie zaległego czynszu w okresie od 11 marca do 9 maja 2013 r., tj. po upływie pierwotnego terminu płatności, ale przed upływem odroczonego terminu płatności, nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego w VAT.

—Marcin Szymankiewicz doradca podatkowy prowadzi własną kancelarię podatkową w Warszawie