Przedsiębiorcy coraz częściej decydują się na współpracę handlową z partnerami z państw Unii Europejskiej. Likwidacja granic podatkowo-celnych pomiędzy krajami UE doprowadziła bowiem do znacznego uproszczenia rozliczeń VAT z tytułu sprzedaży na rzecz firm z państw członkowskich.
Przepisy o wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów oraz wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów (dalej odpowiednio: WDT i WNT) nie stanowią już novum w polskim ustawodawstwie. Jednak niektóre zdarzenia gospodarcze, które nie zostały wprost uregulowane w przepisach prawa, ciągle powodują wątpliwości dotyczące prawidłowości rozliczeń w zakresie VAT.
W obrocie gospodarczym często występują sytuacje, w których nabywca reklamuje towar, jako niezgodny z zamówieniem lub posiadający wady. Uznanie reklamacji towaru wiąże się z koniecznością jego naprawy, wymiany na wolny od wad lub z koniecznością zwrotu pieniędzy dla klienta. W takich przypadkach następuje przywóz towaru z kraju siedziby nabywcy do Polski.
Za darmo i bez daniny
Czy przywóz towaru z kraju UE do Polski w ramach reklamacji powoduje obowiązek rozpoznania WNT u polskiego sprzedawcy? Nie. Sam fakt przywiezienia towaru z terytorium państwa członkowskiego na terytorium Polski nie powoduje jeszcze wystąpienia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Dla uznania danej czynności za WNT, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, konieczne jest bowiem spełnienie dodatkowych warunków.
Po pierwsze, konieczne jest, aby przywóz towarów do Polski następował w związku z wykonaną wcześniej dostawą tych towarów. Dostawa towarów to, w rozumieniu ustawy o VAT, to przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Takie zjawisko nie występuje w przypadku zwrotu towaru w ramach reklamacji. Przywóz towarów, które mają być wymienione na towary wolne od wad lub zwrócone za zwrotem ceny nie powoduje przeniesienia prawa do rozporządzania tym towarem ja właściciel, a co za tym idzie, nie stanowi ono dostawy towarów.
Podobne stanowisko zajął Pierwszy Urząd Skarbowy w Bielsku-Białej w interpretacji z 12 sierpnia 2004 r. (PP-443/159/04), w której stwierdził, że: „warunkiem koniecznym do uznania czynności prawnej za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest, aby nastąpiło przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel za wynagrodzeniem. Otrzymanie bezpłatnie towarów, które mają być wymieniane w ramach naprawy gwarancyjnej nie spełnia tych kryteriów, bowiem otrzymujący nie ma prawa do swobodnego dysponowania tymi towarami, gdyż zobowiązany jest do dokonania ich bezpłatnej wymiany w miejsce uszkodzonych".
Po drugie, opodatkowaniu VAT podlega wyłącznie wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, co oznacza, że czynność, w wyniku której ma dojść do WNT, musi być odpłatna. Aby uznać daną dostawę towarów za odpłatną, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy dostawcą a odbiorcą towarów, a w zamian za dostawę towarów powinno zostać wypłacone wynagrodzenie.
Niezbędne jest też istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego dokonywana jest dostawa towarów, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz dostawcy towarów. Zwrot zapłaty za zwrócone w ramach reklamacji towary nie spełnia powyższych kryteriów. Zwrot wynagrodzenia nie jest bowiem równoznaczny z wynagrodzeniem za towar.
Potwierdzeniem stanowiska, że przywóz towarów w ramach reklamacji nie stanowi WNT, jest m.in. interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 3 marca 2008 r. (IBPP2/443-338/07/BWo), w której stwierdzono, że: „Otrzymanie przez producenta lub handlowca z powrotem towaru w wyniku jego zwrotu nie oznacza, że dokonuje on nabycia wewnątrzwspólnotowego. Powoduje natomiast obowiązek korekty podstawy opodatkowania dla uprzednich dostaw wewnątrzwspólnotowych".
Jak wynika z powyższego, dokonany przez nabywcę zwrot towaru, czy to w celu wymiany towaru na nowy, czy w celu wykonania na nim usługi naprawy nie stanowi podstawy do rozpoznania WNT przez polskiego sprzedawcę.
Jak korygować obrót
Jeśli dojdzie do przywozu w ramach reklamacji i jeśli będzie on definitywny (tj. będący zwrotem reklamowanego towaru za zwrotem ceny), to można obniżyć podstawę opodatkowania z tytułu dokonanej uprzednio WDT na podstawie art. 29 ust. 4 ustawy o VAT. W przypadku zatem otrzymania zwrotu towarów w ramach reklamacji polski sprzedawca powinien wystawić fakturę korygującą WDT. Dla skorygowania obrotu nie jest przy tym wymagane posiadanie przez sprzedawcę potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę.
Podobnie przedstawia się sytuacja odwrotna, kiedy to polski podatnik występuje w charakterze nabywcy towaru od kontrahenta z kraju UE i w ramach reklamacji kontrahent przysyła mu do polski bądź nowe towary bądź towary naprawione (po usunięciu wad).
W takiej sytuacji również nie występuje wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru. WNT zostało bowiem rozpoznane z chwilą wystawienia pierwotnej faktury przez dostawcę lub 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem WNT.
Co prawda, w ramach drugiej dostawy także nastąpiło przemieszczenie towarów pomiędzy dostawcą a Polską, jednakże w jej wyniku nie miało miejsca przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Przeniesienie tego prawa miało bowiem miejsce przy pierwszej dostawie. Na dodatek nie nastąpiło to za wynagrodzeniem. Skoro okoliczności nie pozwalają uznać takiego zdarzenia za WNT, to polski nabywca nie powinien tego tak rozpoznawać, nawet jeżeli dostawca z siedzibą w państwie członkowskim wystawi dodatkową fakturę.
Autorka jest doradcą podatkowym w Sendero Tax & Legal
