Do końca  2011 r. przedsiębiorcy rozliczający podatek dochodowy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej zaliczkę za ostatni miesiąc (bądź kwartał ) danego roku podatkowego płacili do 20 grudnia. Była ona równa zaliczce za miesiąc (kwartał) poprzedni, czyli za listopad bądź III kwartał.

W praktyce wiązało się to z przykrym obowiązkiem zapłaty  w grudniu podwójnej zaliczki na podatek, tym bardziej dotkliwym, że zbiegającym się z innymi dodatkowymi kosztami w okresie świątecznym.

Podobne zasady obowiązywały przedsiębiorców opłacających CIT.

Począwszy od 2012 r., na podstawie znowelizowanego art. 44 ust. 6 ustawy o PIT (odpowiednio art. 25 ust. 1a i 1c ustawy o CIT) zlikwidowany został obowiązek zapłaty zaliczki na podatek w podwójnej wysokości.  Obecnie zaliczki miesięczne podatnicy są obowiązani wpłacać do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Natomiast zaliczki kwartalne są płatne do 20. dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka.

Zaliczka za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego powinna więc wpłynąć do urzędu skarbowego do 20 stycznia następnego roku podatkowego. Jeżeli jednak  podatnik przed upływem tego terminu złoży zeznanie roczne i  zapłaci podatek z niego wynikający, to nie będzie musiał wpłacać zaliczki za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał.

Przykład

W 2012 r. podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali. Miesięczna zaliczka na podatek dochodowy za listopad 2012 r. wyniesie 1500 zł, a za grudzień  2000 zł.

Zaliczkę za listopad 2012 r. w kwocie 1500 zł podatnik będzie zobowiązany wpłacić do urzędu skarbowego do 20 grudnia 2012 r. Natomiast zaliczkę za grudzień 2012 r. w wysokości 2000 zł podatnik uiści do 21 stycznia 2013 r. (20 stycznia 2013 r. przypada w niedzielę).

Jeżeli podatnik do 21 stycznia 2013 r. złoży zeznanie i opłaci podatek wynikający z tego zeznania, to nie będzie musiał płacić zaliczki za grudzień 2012 r.

Gdy rok nie kończy się w grudniu

Podatnicy CIT nowe zasady wpłacania zaliczek na podatek będą stosować począwszy od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2011 r. Należy pamiętać, że ci podatnicy, których rok podatkowy rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r. (u podatników CIT rok podatkowy nie musi pokrywać się z rokiem kalendarzowym), zaliczkę za ostatni miesiąc/kwartał tego roku zapłacą według starych zasad.

Nowe zasady wpływają na poprawę płynności finansowej związanej z rozliczeniem zaliczki za ostatni miesiąc (kwartał) roku podatkowego

Nowe zasady płatności zaliczek dają możliwości optymalizacji podatkowej, zwłaszcza  dla podatników PIT, wpływającej na poprawienie płynności finansowej związanej z rozliczeniem zaliczki za ostatni miesiąc (kwartał) roku podatkowego.

Wynika to z odmiennych zasad ustalania dochodu do opodatkowania dla celów obliczenia zaliczki oraz dla celów ustalenia podatku za dany rok podatkowy wykazywanego w zeznaniu rocznym.

Chodzi mianowicie o sposób ujęcia wartości remanentu towarów i materiałów (tzw. spis z natury) sporządzanego na koniec roku i poprzez różnice remanentowe wpływającej na ostateczną wysokość dochodu do opodatkowania.

Jak ustalić dochód

Zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy o PIT  dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania.

Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, to dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2 ustawy o PIT.

Zasadą jest zatem, że dochód stanowiący podstawę do obliczenia zaliczki ustala się na podstawie bieżących przychodów i kosztów ich uzyskania, bez uwzględnienia wartości remanentów (początkowego i końcowego).

Oczywiście należy mieć na uwadze, że wartość remanentu może być uwzględniana przy kalkulacji dochodu dla miesięcznych zaliczek, jeżeli taką wolę wyrazi pisemnie podatnik bądź organ podatkowy. Należy jednak przyjąć, że w praktyce zdecydowana większość przedsiębiorców prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów sporządza remanent wyłącznie na początek i koniec roku podatkowego.

W zeznaniu remanent wpływa na podatek

W myśl art. 24 ust. 2 ustawy o PIT dla podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 a kosztami uzyskania:

-powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub

-pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.

W zeznaniu rocznym podatnik zobowiązany jest więc wykazać dochód z prowadzonej działalności gospodarczej z uwzględnieniem tzw. różnicy remanentowej (poprzez porównanie wartości remanentu początkowego  i końcowego), co w sposób szczegółowy reguluje rozporządzenie ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Należy także pamiętać, że przy ustalaniu dochodu i podatku deklarowanego w zeznaniu rocznym można skorzystać z przysługujących ulg wpływających na ostateczną kwotę podatku do zapłaty bądź jego nadpłatę do zwrotu.

Poniższe przykłady ilustrują sposoby rozliczenia zaliczki PIT za ostatni  miesiąc (kwartał). Dla uproszczenia obliczeń nie uwzględniono w nich składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Przykład

Przedsiębiorca jednoosobowy prowadzi w 2012 r. działalność gospodarczą opodatkowaną 19-proc. podatkiem liniowym. Do końca listopada osiągnął dochód w wysokości 50 000 zł (przychody: 200 000 zł, koszty uzyskania: 150 000 zł). Zapłacone zaliczki PIT wyniosły 9500 zł.

W grudniu uzyskał przychody w wysokości 30 000 zł oraz poniósł koszty w wysokości 20 000 zł (w tym na zakup towarów handlowych: 10 000 zł). Remanent na początek 2012 r. wynosi 0 zł.

Zaliczka PIT za grudzień 2012 r. wyniesie:

Łączny dochód: 60 000 zł (230 000 zł – 170 000 zł)

Łączna zaliczka (za 12 miesięcy): 11 400 zł (60 000 zł x 19-proc.)

Zaliczka za grudzień, po uwzględnieniu zapłaconych wcześniej zaliczek : 1900 zł (11 400 zł –9500 zł)

Podatek za 2012 r. wynikający z zeznania rocznego (brak ulg):

Łączny dochód: 70 000 zł (230 000 – 160 000 zł), z uwagi na różnice remanentowe zmniejszające o 10 000 zł koszty podatkowe,

Podatek do zapłaty: 3800 zł (13 300 zł –9500 zł).

W takiej sytuacji złożenie w terminie płatności zaliczki za grudzień 2012 r. zeznania rocznego PIT-36L i zapłata wynikającego z niego podatku nie będzie korzystna z punktu widzenia  płynności finansowej podatnika,  a zatem warto poczekać z zapłatą podatku  wynikającego z PIT-36L do końca kwietnia 2013 r.

Przykład

Przedsiębiorca jednoosobowy prowadzi w 2012 r. działalność gospodarczą opodatkowaną 19-proc. podatkiem liniowym. Do końca listopada osiągnął dochód w wysokości 50 000 zł (przychody: 200 000 zł, koszty uzyskania: 150 000 zł). Zapłacone zaliczki PIT wyniosły 9500 zł.

W grudniu uzyskał przychody w wysokości 30 000 zł, oraz poniósł koszty w wysokości 20 000 zł ( w tym na zakup towarów handlowych: 10 000 zł). Remanent na początek 2012 r. wynosi 30 000 zł. Remanent na koniec roku wyniósł 5000 zł.

Zaliczka PIT za grudzień 2012 r. wyniesie:

Łączny dochód: 60 000 zł (230 000 zł – 170 000 zł)

Łączna zaliczka (od początku roku): 11 400 zł (60 000 zł x 19-proc.)

Zaliczka za grudzień, po uwzględnieniu zapłaconych wcześniej zaliczek : 1900 zł (11 400 zł –9500 zł)

Podatek za 2012 r. wynikający z zeznania rocznego (brak ulg):

Łączny dochód: 35  000 zł (230 000 – 195 000 zł), z uwzględnieniem różnic remanentowych, zwiększających o 25 000 zł koszty podatkowe,

Łączny podatek 6650 zł (35 000 zł x 19 proc.). Po uwzględnieniu zaliczek wystąpi nadpłata podatku do zwrotu: 2 850 zł (6 650 zł -9 500 zł).

W takiej sytuacji  złożenie zeznania rocznego PIT-36L w terminie płatności zaliczki za grudzień 2012 r. (tj. do 21 stycznia 2013 r.) będzie korzystne dla podatnika, gdyż zamiast  zapłaty zaliczki będzie uprawniony do zwrotu nadpłaty podatku za 2012 r.

Przykład

Przedsiębiorca jednoosobowy prowadzi w 2012 r. działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej. Do końca listopada osiągnął dochód w wysokości 80 000 zł (przychody: 300 000 zł, koszty uzyskania: 220  000 zł). Zapłacone zaliczki PIT wyniosły 13 844 zł.

W grudniu uzyskał przychody w wysokości 40 000 zł oraz poniósł koszty w wysokości 20 000 zł. Remanent na początek 2012 r. wynosi 10 000 zł. Remanent na koniec roku wyniósł 30 000 zł.

Zaliczka PIT za grudzień 2012 r. wyniesie:

Łączny dochód: 100 000 zł (340 000 zł – 240  000 zł)

Łączna zaliczka (od początku roku): 19 470 zł

Zaliczka za grudzień, po uwzględnieniu zapłaconych wcześniej zaliczek: 5626 zł (19 470 zł -13 844 zł)

Podatek za 2012 r. wynikający z zeznania rocznego (z uwzględnieniem ulgi rodzinnej na 2 dzieci):

Łączny dochód: 120 000 zł (340 000 – 220  000 zł), z uwagi na różnice remanentowe (in „-” 20 000 zł), z tego łączny podatek  25 870 zł,

Po uwzględnieniu zaliczek oraz ulgi wystąpi podatek do zapłaty w wysokości 9802 zł  (25 870 zł –13 844 zł-2224,08).

W tym przypadku złożenie w terminie płatności zaliczki za grudzień 2012 r. zeznania rocznego PIT-36 i zapłata wynikającego z niego podatku nie będzie korzystna dla podatnika,  a zatem warto poczekać z rozliczeniem PIT-36 do końca kwietnia 2013 r.

Autor prowadzi własną kancelarię we Wrocławiu