Podstawowa zasada mówi, że jeśli podatnik przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzyma część należności (np. przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę), to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania (w tej części). W rezultacie podatnik jest zobowiązany wystawić fakturę dokumentującą otrzymanie tej należności.
przewiduje jednak odrębne regulacje dotyczące ustalania obowiązku podatkowego w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów (WDT). Dotyczy to także zaliczki otrzymanej na poczet takiej dostawy.
Z art. 20 ust. 3 ustawy o VAT wynika, że jeżeli przed WDT otrzymano całość lub część ceny, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury potwierdzającej otrzymanie całości lub części ceny.
W tym miejscu pojawia się pierwsza różnica pomiędzy uzyskaniem zaliczki w związku z WDT a otrzymaniem jej od krajowego kontrahenta. W dostawie wewnątrzwspólnotowej obowiązek podatkowy powstanie dopiero z chwilą wystawienia faktury dokumentującej otrzymanie zaliczki, a nie jak w przypadku dostawy krajowej już w chwili otrzymania pieniędzy.
Najważniejsza dla podatnika różnica tkwi jednak w § 10 ust. 1 rozporządzenia z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (DzU nr 68, poz. 360). Zgodnie z nim fakturę zaliczkową wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano zaliczkę od nabywcy.
Zasada ta nie dotyczy jednak zaliczek na poczet dostaw wewnątrzwspólnotowych. Wynika to z ust. 2 tego przepisu. Mówi on, że w przypadku, o którym mowa w art. 20 ust. 3 ustawy o VAT (otrzymania całości lub części ceny przed WDT), podatnik może wystawić fakturę potwierdzającą otrzymanie całości lub części ceny. Oznacza to, że podatnik sam wybiera, czy chce taką fakturę wystawić. Jeżeli tego nie zrobi, to obowiązek podatkowy w ogóle nie powstanie.
Biorąc pod uwagę, że – zgodnie z przepisami o podatku dochodowym – do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, to zaliczka na poczet WDT może być całkowicie neutralna dla celów podatkowych.
—Przemysław Bogusz doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego TuboTax
