Nie ma znaczenia, kto figuruje w dowodzie rejestracyjnym.

- Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą (niewielki sklep). Do majątku firmy chciałbym zaliczyć samochód osobowy wykorzystywany dotychczas do celów prywatnych. Problem w tym, że jest on zarejestrowany na żonę (na nią też wystawiona jest faktura zakupu). Czy taki pojazd mogę zaliczyć do środków trwałych? Jeśli tak, to od jakiej wartości mam naliczać amortyzację (między mną a żoną nie ma i nie było rozdzielności majątkowej)?

– pyta czytelnik

Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba wiedzieć, czy samochód został kupiony przed  zawarciem małżeństwa, czy później. W tym pierwszym wypadku jest on bowiem własnością żony. Mąż nie może go więc uznać za środek trwały swojej firmy. Z art. 22a ust. 1 ustawy o PIT wyraźnie bowiem wynika, że aby uznać nieruchomość, maszynę, środek transportu lub inny przedmiot za środek trwały, musi być własnością lub współwłasnością podatnika.

Jeśli natomiast samochód został kupiony już po zawarciu małżeństwa, to czytelnik może go amortyzować w swojej firmie. Co więcej, odpisy może naliczać od całej jego wartości wynikającej z faktury zakupu. Wynika to z art. 22g ust. 11 ustawy o PIT. Ustanawia on zasadę, że jeśli składnik majątku jest współwłasnością podatnika, to wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku.

W zdaniu drugim tego przepisu przewidziano jednak wyjątek od tej reguły. Nie ma ona zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków (chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie).

Jednocześnie z interpretacji indywidualnych wynika, że jeśli przedsiębiorca posiada dowód zakupu samochodu, to wartość początkową powinien ustalić na tej podstawie (nawet gdy realna wartość pojazdu jest znacznie niższa). W takiej sytuacji nie ma bowiem zastosowania art. 22g ust. 8 ustawy o PIT.

Mówi on, że jeśli nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu, o których mowa w art. 22n, to wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika. Trzeba przy tym uwzględnić ceny rynkowe środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.

Brzmienie tego przepisu wskazuje, że ma on zastosowanie tylko, gdy nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu. Tymczasem w sytuacji opisanej w pytaniu cenę tę można ustalić na podstawie faktury zakupu. To ona powinna więc być podstawą naliczania odpisów amortyzacyjnych. Taką wykładnię potwierdzają interpretacje indywidualne, np. odpowiedź Izby Skarbowej w Łodzi z 16 kwietnia 2012 r. (IPTPB1/ 415-24/12-6/ASZ).

Majątek wspólny małżonków

Zgodnie z art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Paragraf 2 tego przepisu wskazuje, że do majątku wspólnego należą m.in.:

- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,

- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Z kolei art. 33 pkt 1 tego kodeksu wyraźnie wskazuje, że do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej.