Twierdząco na to pytanie odpowiedziała Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 15 lutego 2012 r. (IBP-P3/443-1230/11/PH).

Z wnioskiem o jej wydanie zwrócił się producent energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, który wykorzystuje m.in. węgiel kamienny o kodzie CN 2701.  Ponieważ zużywany w ten sposób węgiel (jako tzw. wyrób węglowy) korzysta ze zwolnienia z akcyzy, wnioskodawca chciał potwierdzić, czy ewentualne straty ilościowe wyrobu powstające w związku z jego magazynowaniem i zużywaniem nie powodują obowiązku zapłaty akcyzy.  Spółka wskazała również, że tego rodzaju straty są nieuniknione, wynikają bowiem z naturalnych procesów fizykochemicznych (węgiel pochłania wodę, która następnie może wyparowywać, powodując zmiany jego ciężaru, może on zamarzać, przywierać do podłoża itp.).  Mogą również występować błędy pomiarów urządzeń stosowanych przy ważeniu węgla lub przy inwentaryzacji wyrobów składowanych na hałdzie.

Uzasadniając, że takie straty nie powinny podlegać akcyzie, spółka powołała się przede wszystkim na nowe brzmienie definicji ubytków (znowelizowany art. 2 pkt 20 lit. c ustawy akcyzowej mówi, że ubytkami wyrobów akcyzowych są wszelkie straty wyrobów węglowych przemieszczanych lub magazynowanych przez pośredniczący podmiot węglowy).  Skoro zatem spółka nie posiada statusu pośredniczącego podmiotu węglowego, powstające u niej straty „z definicji" nie mogą być ubytkami, przez co nie powinna być ona zobowiązana do zapłaty akcyzy.

Izba uznała, że to nieprawidłowe stanowisko.  Potwierdziła co prawda, że straty wyrobów węglowych powstające u podmiotu innego niż pośredniczący podmiot węglowy nie są ubytkami (nie będą opodatkowane na podstawie art. 9a ust. 1 pkt 8 ustawy  jako ubytki), jednak ich powstanie wiązać się będzie z koniecznością zapłaty akcyzy na podstawie art. 9a ust. 1 pkt 6 ustawy.  Zgodnie z tym przepisem opodatkowane jest użycie wyrobów węglowych do celów innych niż objęte zwolnieniem. Przy czym za takie użycie uważa się naruszenie warunków zwolnienia. Zdaniem organu ilości węgla stanowiące straty magazynowe nie zostają zużyte do celów objętych zwolnieniem. Innymi słowy, takie straty będą opodatkowane, ale nie jako ubytki.

Komentarz eksperta

Krzysztof Rutkowski

|

menedżer w dziale prawnopodatkowym PwC

Komentowane rozstrzygnięcie może budzić wątpliwości.  Wobec jednoznacznego brzmienia definicji ubytków wyrobów węglowych wprowadzonej ostatnią nowelizacją ustawy akcyzowej (która nie obejmuje ich strat powstających u podmiotów innych niż pośredniczące podmioty węglowe), tego rodzaju straty nie powinny podlegać akcyzie.

Lektura komentowanej interpretacji już na wstępie stawia pod znakiem zapytania sens ustanawiania nowej kategorii ubytków odnoszącej się do wyrobów węglowych.  Jeżeli bowiem dopuścić opodatkowanie strat wyrobów węglowych, które nie są ich ubytkami, to wprowadzanie dodatkowej kategorii tych ubytków wydaje się pozbawione logiki; skoro akcyzą objęte miałyby być zarówno straty będące ubytkami, jak i straty niestanowiące ubytków, po co te kategorie rozróżniać.  Ponadto, gdyby straty takie miały podlegać opodatkowaniu, przepisy powinny przewidywać możliwość uzyskania stosownych norm, aby jedynie ilości przekraczające normy podlegały akcyzie.  Tymczasem trudno wskazać taką podstawę (przepisy dopuszczają normy dla „ubytków" oraz „zużyć", czyli innych kategorii niż omawiana).

Warto wreszcie wskazać, że w kwestii dążenia organów do opodatkowywania akcyzą strat niebędących ubytkami wypowiadał się już Naczelny Sąd Administracyjny, przyznając, że nakładanie podatku w takich sytuacjach stawiałoby pod znakiem zapytania racjonalność ustawodawcy.  Przykładowo w wyroku z 8 listopada 2011 r. (I GSK 683/10) NSA odnosił się do strat wyrobów akcyzowych, od których została już zapłacona akcyza (definicja ubytków odnosi się do wyrobów w procedurze zawieszenia poboru akcyzy lub zwolnionych z akcyzy), przy czym zapłata nastąpiła według preferencyjnej (obniżonej) stawki akcyzy.  Sąd orzekł, że jeżeli ubytki, niedobory czy jakiekolwiek inne straty wyrobów akcyzowych nie mieszczą się w definicji ubytków wyrobów akcyzowych, to nie mogą one podlegać akcyzie również jako inna czynność opodatkowana. Argumenty wskazane przez NSA powinny były znaleźć odzwierciedlenie również w komentowanej interpretacji.