Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 marca 2012 r. (I FSK 885/11).

Opodatkowanie marży

Spółka z branży turystycznej we wniosku o interpretację  wyjaśniła, że świadczy usługi turystyki i rozlicza się z VAT na podstawie specjalnej procedury VAT marża przewidzianej w art. 119 ustawy o VAT. Wskazała, że usługi świadczone bezpośrednio na rzecz turysty nabywa od podmiotów zewnętrznych, nie świadcząc „usług własnych". Podatniczka świadczy usługi turystki zarówno w krajach Unii Europejskiej, jak i poza UE, opodatkowując uzyskaną marżę odpowiednio stawką podstawową i zerową.

We wniosku zauważyła, że ze względu na sezonowość działalności w branży turystycznej występują miesiące, kiedy uzyskana marża na produkcie turystycznym jest niewielka lub występuje strata na działalności touroperatorskiej. W razie wystąpienia straty powstaje ujemna podstawa opodatkowania oraz ujemna kwota marży. Spółka zapytała, czy w sytuacji gdy marża ujemna będzie wyższa od marży dodatniej, może w deklaracji VAT-7 wykazać jej ujemną wartość a także ujemną kwotę podatku należnego?

Plus i minus

Zdaniem podatniczki, jeżeli ustawodawca definiuje marżę jako różnicę między wpłatą należności jaką podróżny uiszcza za usługę a ceną nabycia, to różnica, o której mowa w art. 119 ustawy o VAT, z natury może być kwotą zarówno dodatnią, jak i ujemną. Przepis ten nie ogranicza konieczności rozliczenia VAT tylko w przypadku, gdy wspomniana różnica jest wartością dodatnią.

Organ podatkowy nie potwierdził tego stanowiska. W jego ocenie wykazywanie w deklaracji VAT-7 ujemnych kwot marży oraz ujemnej kwoty podatku należnego nie jest możliwe, bo przepisy musiałyby przewidywać kumulowanie dodatniej i ujemnej marży. Odwołując się do racjonalności ustawodawcy, fiskus podkreślił, że gdyby ustawodawca dopuszczał taką możliwość przy świadczeniu usług turystyki, to wprost uregulowałby to w ustawie o VAT. Możliwość kumulowania marż ujemnych i dodatnich przewidziana w art. 120 ust. 5 – 9 ustawy o VAT jest rozwiązaniem szczególnym, i nie można go interpretować rozszerzająco.

Ponadto fiskus podkreślił, że z przepisów nie wynika, aby warunkiem zastosowania szczególnej procedury opodatkowania usług turystycznych było wystąpienie dodatniej marży. Może ona być ujemna. Jednak w takim wypadku należy uznać, że marży nie ma, czyli wynosi ona zero. Podatnik nie ma możliwości sumowania marż ujemnych i dodatnich przy rozliczaniu VAT oraz obniżenia podstawy opodatkowania o marżę ujemną.

Unijne zasady

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu skrytykował wykładnię fiskusa. Uwzględniając skargę spółki, zauważył, że choć ujemna marża kłóci się z potocznym sposobem jej definiowania, na gruncie VAT jest dopuszczalna. Ustalając wysokość marży na potrzeby rozliczenia podatkowego, należy wziąć pod uwagę efekt całej sprzedaży zrealizowanej w danym okresie. W ocenie WSA suma uwzględniająca zarówno wyniki dodatnie, jak i ujemne poszczególnych transakcji pozwoli na prawidłowe określenie podstawy opodatkowania sprzedaży usług turystyki. To z kolei zagwarantuje realizację podstawowych zasad podatku od wartości dodanej,  tj. neutralności, wielofazowości i proporcjonalności. Gdy na działalności turystycznej wystąpi marża ujemna, w deklaracji VAT-7 (11) w poz. 30 należy wpisać ujemną kwotę podatku należnego.

Z takim rozstrzygnięciem fiskus nie chciał się zgodzić, i miał rację. NSA uwzględnił jego skargę kasacyjną i cofnął sprawę do ponownego rozpoznania. Wygrana okazała się połowiczna.

Absurdalna koncepcja

Wskazując na orzecznictwo, wbrew twierdzeniom fiskusa, sąd kasacyjny potwierdził, że w przypadku usług turystycznych może wystąpić ujemna marża. Jednak w kwestii ujemnego należnego VAT zgodził się już z organem podatkowym.

– Pogląd WSA, że podatek należny może być ujemny, nie ma podstaw ani w prawie, ani w logice – tłumaczył sędzia NSA Krzysztof Stanik.

Zdaniem NSA przyjęcie takiej koncepcji to absurd.