Kiedy tak się stanie? Gdy podatnik nie wykona albo nienależycie wykona zobowiązanie podatkowe. Ale również wtedy, gdy egzekucja z jego majątku jest niewystarczająca na pokrycie zaległości podatkowych.
[b]Osoby trzecie odpowiadają za zaległości podatkowe całym swoim majątkiem.[/b] Odpowiadają one – w myśl art. 107 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej [/link]– także za podatki niepobrane oraz pobrane, ale niewpłacone przez płatników lub inkasentów, odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych, niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego VAT oraz za oprocentowanie tych zaliczek, a także za koszty postępowania egzekucyjnego.
[srodtytul]Musi być decyzja[/srodtytul]
Osoby trzecie odpowiadają, gdy podatnik dopuści do powstania zaległości podatkowej albo też płatnik czy inkasent nie wywiążą się z obowiązków nałożonych na nich przez przepisy.
W takich przypadkach o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji. Ale uwaga! W myśl art. 108 § 2 ordynacji podatkowej postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed:
- upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania;
- dniem doręczenia decyzji:
a) określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
b) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,
c) w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,
d) określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę;
- dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Rozstrzygnięcia organu podatkowego orzekającego o odpowiedzialności osób trzecich oparte są na jego ustaleniach w stosunku do podatnika. Jak pisze jednak Ryszard Mastalski w „Komentarzu do ordynacji podatkowej” (Unimex, 2008, s. 477), „decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej może być w zasadzie wydana dopiero – gdy decyzja wobec pierwotnego dłużnika stanie się ostateczna”.
Od tej zasady jest jednak wyjątek przewidziany w art. 108 § 3 ordynacji podatkowej. Wynika z niego, że w razie wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji, na zasadach przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przed orzeczeniem o odpowiedzialności osoby trzeciej nie wymaga się uprzedniego wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.
A to dlatego, że podatek określony w deklaracji, którą podatnik powinien złożyć w urzędzie skarbowym, jest podatkiem do zapłacenia.
Warto też pamiętać, że osoby trzecie nie odpowiadają z podatnikiem solidarnie, gdyż egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wszczęta dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna.
Tymczasem w przypadku odpowiedzialności solidarnej wierzyciel może wybrać jednego z dłużników solidarnych jako tego, z którego majątku zaspokajane jest jego roszczenie.
[srodtytul]Rozwód nie chroni[/srodtytul]
Od zapłaty zaległych podatków podatnika nie uchroni nawet rozwód, a to dlatego, że w myśl art. 110 § 1 ordynacji podatkowej rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej.
Jak orzekł bowiem[b] WSA w Warszawie w wyroku z 26 lutego 2010 r. (III SA/Wa 1432/09) „podmioty wskazane w art. 110 ordynacji podatkowej odpowiadają (...) za zaległości podatkowe podatnika z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w okresie trwania wspólności majątkowej. (...) orzeczenie o odpowiedzialności osób trzecich nie uwalnia dłużnika od tej odpowiedzialności, tylko poszerza krąg podmiotów, od których organ podatkowy może dochodzić zaspokojenia przeterminowanych zobowiązań[/b].
Zatem odpowiedzialność osób trzecich w ordynacji podatkowej ma charakter subsydiarny (posiłkowy) w stosunku do odpowiedzialności podatnika. Zależna jest nadto od istnienia zobowiązania podatkowego oraz od jego realizacji przez podatnika (a w zasadzie braku realizacji zobowiązania – w całości lub w części). Ma zatem charakter akcesoryjny”.
Warto jednak pamiętać, że odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka jest ograniczona wyłącznie do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.
Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka nie obejmuje odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po uprawomocnieniu się wyroku o rozwodzie, a także niepobranych należności w związku z pełnieniem funkcji płatnika lub inkasenta.
Zasady dotyczące odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka stosowane są również w razie unieważnienia małżeństwa oraz separacji.
[srodtytul]Fiskus zażąda zapłaty od dzieci[/srodtytul]
W kręgu osób, od których fiskus może próbować wyegzekwować należne mu kwoty, znajduje się nie tylko małżonek podatnika, ale i inne bliskie mu osoby.
Jak wynika bowiem z art. 111 § 1 ordynacji podatkowej, członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.
Zasadę tę stosuje się także do małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd, oraz małżonków pozostających w separacji.
[b]Ale uwaga![/b] Odpowiedzialność nie dotyczy osób, które w okresie stałego współdziałania z podatnikiem były osobami, wobec których na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny – w zakresie wynikającym z obowiązku alimentacyjnego.
Za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.
Podobnie jak w przypadku małżonków, którzy się rozwiedli, również w odniesieniu do odpowiedzialności innych członków rodziny istnieją pewne ograniczenia. Otóż ich odpowiedzialność ograniczona jest do wysokości uzyskanych korzyści.
Jak podkreślał [b]WSA w Gorzowie Wlkp. w wyroku z 26 maja 2010 r. (I SA/Go 186/10) „podstawą odpowiedzialności członków rodziny za zaległości podatkowe podatnika są istniejące pomiędzy tymi podmiotami powiązania o charakterze majątkowym. [/b]
Przeniesienie na członka rodziny podatnika odpowiedzialności na podstawie art. 111 ordynacji podatkowej wymaga łącznego spełnienia wszystkich wskazanych w nim przesłanek. Niewykazanie przez organ podatkowy chociażby jednej z nich uniemożliwia obciążenie odpowiedzialnością osoby trzeciej”.
[ramka][b]Trzy ważne rady dla małżonków[/b]
Były małżonek może liczyć na trojakiego rodzaju ograniczenia swojej odpowiedzialności za zaległości podatkowe współmałżonka.
1. Odpowiada tylko za zaległości podatkowe byłego męża czy byłej żony z tytułu zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej.
2. Były małżonek nie odpowiada za zaległości podatkowe małżonka powstałe w związku z pełnieniem przez niego funkcji płatnika lub inkasenta oraz odsetki za zwłokę i koszty egzekucyjne powstałe
po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie; zapłaty tych należności organ nie może się od niego domagać.
3. Odpowiedzialność byłego małżonka ograniczona jest kwotowo; wysokość egzekwowanych od niego zobowiązań nie może przewyższać wartości jego udziału w majątku wspólnym, niezależnie od tego, jak duże jest zadłużenie byłego małżonka. [/ramka]
[ramka] [b]Czytaj więcej o [link=http://www.rp.pl/temat/56224.html]odpowiedzialności za zaległości podatkowe[/link][/b][/ramka]