W praktyce gospodarczej coraz częściej występują sytuacje, gdy kilku przedsiębiorców zawiera umowy dotyczące tego samego towaru. Tego typu zdarzenia nazywa się transakcjami łańcuchowymi.

Transakcja taka może wystąpić np. w sytuacji, gdy sprzedawca nie posiada danego towaru w magazynie i musi zamówić go u producenta. Zamówiony towar nie przechodzi jednak przez magazyn sprzedawcy, lecz trafia bezpośrednio do ostatecznego nabywcy.

Dla potrzeb rozliczenia podatku VAT przy tego typu zdarzeniu przyjmuje się, że każdy z uczestników transakcji łańcuchowej dokonuje własnej, odrębnej dostawy.

[srodtytul]Jaki przepis jest właściwy[/srodtytul]

W celu ustalenia skutków w zakresie podatku VAT dla dostawy oraz określenia jej miejsca opodatkowania konieczne jest określenie miejsca dokonania dostawy. Głównym przepisem regulującym określenie miejsca dostawy przy transakcjach łańcuchowych jest art. 22 ust. 2 ustawy o VAT.

Schemat ([b]zobacz [link=http://www.rp.pl/galeria/6,1,539317.html]schemat[/link][/b]) ilustruje, jak rozumiemy transakcję łańcuchową. Poszczególne litery oznaczają:

A – producent,

B – pośrednik,

C – odbiorca końcowy.

Transport towaru następuje bezpośrednio od producenta do odbiorcy końcowego.

Transakcja łańcuchowa z punktu widzenia VAT – w zależności od liczby uczestniczących w niej podmiotów – zostaje podzielona na kilka pojedynczych dostaw. Miejsce świadczenia określane jest dla każdej pojedynczej dostawy.

W każdej transakcji łańcuchowej należy rozpoznać dostawę ruchomą, tj. taką, której przypisać należy faktyczne przemieszczenie towaru, i nieruchomą powstającą wskutek przyjęcia pewnej fikcji dla celów opodatkowania – ich rozróżnienie jest niezbędne do określenia miejsca świadczenia.

[srodtytul]Kiedy będzie ruchoma[/srodtytul]

Dokonując analizy z punktu widzenia VAT, należy najpierw ustalić dostawę ruchomą, ponieważ wszystkie dostawy następujące po niej dokonywane są w miejscu, w którym kończy się transport. Miejsce dostaw poprzedzających dostawę ruchomą znajduje się tam, gdzie zaczyna się transport towaru (art. 22 ust. 3 ustawy VAT).

Decyzja, kto przejmuje transport lub ponosi jego koszty, stanowi jedną z najważniejszych przesłanek dla ustalenia dostawy ruchomej. Jeżeli za transport odpowiada podmiot pierwszy w kolejności, zakładamy, że realizuje go w ramach swojego obowiązku świadczenia wobec podmiotu drugiego w kolejności, a zatem za dostawę ruchomą uważa się dostawę od A do B (dostawa nr 1).

Miejscem świadczenia dla dostawy nr 2 jest miejsce, w którym rozpoczyna się transport (u A). Dostawa od B do C stanowi dostawę nieruchomą – miejsce świadczenia znajduje się tam, gdzie kończy się transport (a zatem u C).

Jeżeli koszty transportu pokrywa ostatni w kolejności podmiot, to za dostawę ruchomą uznaje się dostawę nr 2 (na schemacie dostawa od B do C). Miejscem świadczenia jest miejsce, w którym zaczyna się transport, tzn. u A. Miejsce świadczenia dla dostawy nieruchomej od A do B znajduje się także u A.

W przypadku gdy transport realizowany jest przez podmiot drugi w kolejności, który jest jednocześnie dostawcą i odbiorcą, dostawę do niego należy co do zasady zdefiniować jako dostawę ruchomą (tu od A do B).

Powyższe nie ma zastosowania, jeżeli podmiot drugi w kolejności oddzielnie wykaże (np. w formie oświadczenia lub na podstawie warunków dostawy), że on odpowiadał za transport i dostarczenie, a dostawę wykonaną przez niego należy zakwalifikować jako dostawę ruchomą.

[i]Autorzy są doradcami podatkowymi w Rödl & Partner Oddział Wrocław[/i]