Grupy kapitałowe coraz częściej zawierają wewnętrzne porozumienia o wspólnym zarządzaniu środkami finansowymi (tzw. umowy cash poolingu), które polegają na koncentrowaniu środków pieniężnych z rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy.

Umowy cash poolingu przybierają różne formy, jednak często wspólnym rachunkiem grupy zarządza jedna ze spółek pełniąca rolę tzw. pool leadera. W ramach zawartego porozumienia podmioty dysponujące nadwyżkami finansowymi przelewają środki pieniężne na rachunek prowadzony przez pool leadera, po czym fundusze te są przez niego przekazywane do spółek wykazujących niedobory środków pieniężnych.

Wysokość sald debetowych i kredytowych stanowi podstawę do obliczenia przez pool leadera odsetek wypłacanych przez niego posiadaczom sald dodatnich i pobieranych od posiadaczy sald ujemnych.

[srodtytul]Co na to przepisy...[/srodtytul]

Gdy polski podmiot będący uczestnikiem umowy cash poolingu wypłaca odsetki z tytułu wykazywanego salda ujemnego na rzecz pool leadera będącego podmiotem zagranicznym, powstaje obowiązek potrącenia podatku u źródła od płaconych odsetek w wysokości 20 proc. wypłacanej kwoty, zgodnie z art. 21 ustawy o CIT.

Przepis ten stosuje się jednak z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Większość takich umów przewiduje obniżoną stawkę podatku od odsetek w kraju źródła, pod warunkiem udokumentowania certyfikatem rezydencji siedziby beneficjenta.

Należy jednak podkreślić, że obniżona stawka podatku u źródła ma zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy podmiot otrzymujący odsetki jest uprawnionym do odsetek i ich ostatecznym beneficjentem.

[srodtytul]...a także urzędy i sądy [/srodtytul]

Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach traktują pool leadera jako pośrednika rozdzielającego fundusze i obsługującego system cash poolingu, a nie jako podmiot uprawniony do odsetek. Zatem posiadanie certyfikatu rezydencji pool leadera nie będzie uprawniać do zastosowania obniżonej stawki podatku u źródła wynikającej z umów o unikaniu.

Ponieważ zdaniem organów podatkowych to posiadacze sald dodatnich są ostatecznymi beneficjentami odsetek, jedynie posiadanie certyfikatów rezydencji tych podmiotów pozwoli zastosować obniżone stawki podatku przewidziane w poszczególnych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Przykładem jest [b]interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 30 października 2009 r. (ITPB3/423-473/09/DK)[/b] czy [b]Izby Skarbowej w Warszawie z 21 września 2009 r. (IPPB3/423-344/09-2/AG).[/b]

Również [b]WSA w Gdańsku, w wyroku z 19 marca 2009 r. (I SA/Gd 817/08),[/b] przyznał rację organom podatkowym, orzekając, że pool leadera nie można traktować jako ostatecznego beneficjenta odsetek.

[srodtytul]Kłopot z obliczeniem[/srodtytul]

Zgodnie ze stanowiskiem organów uzyskanie certyfikatów rezydencji ostatecznych beneficjentów odsetek jest niezbędne, by móc zastosować obniżone stawki podatku wynikające z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Należy jednak zauważyć, że istotą umowy cash poolingu jest konsolidacja środków pieniężnych na jednym wspólnym rachunku i rozdzielanie ich zgodnie z zapotrzebowaniem poszczególnym uczestnikom.

Zatem posiadacz salda ujemnego, otrzymując środki ze wspólnej puli, na ogół nie jest w stanie określić, od jakich podmiotów w jakiej części otrzymał fundusze, w związku z czym nie może jednoznacznie przypisać każdemu posiadaczowi salda dodatniego dokładnej kwoty odsetek uiszczanych na jego rzecz.

Ponieważ stawki podatku mogą być różne dla poszczególnych umów o unikaniu, podatnik nie jest w stanie określić, do jakiej kwoty odsetek zastosować daną stawkę. Ponadto zobowiązany jest określić kwoty odsetek przypadające poszczególnym uczestnikom systemu w związku z przewidzianym w art. 26 ust. 3 ustawy obowiązkiem sporządzenia informacji o dokonanych wypłatach odsetek, przedkładanej urzędowi skarbowemu oraz podmiotowi otrzymującemu odsetki.

[srodtytul]Przepisy unijne[/srodtytul]

1 lipca 2013 r. zacznie obowiązywać całkowite zwolnienie z podatku u źródła dla odsetek wypłacanych na rzecz podmiotów powiązanych z Unii Europejskiej, związane z implementacją dyrektywy w sprawie opodatkowania odsetek i należności licencyjnych. Obecnie w Polsce obowiązują przepisy przejściowe przewidujące stawkę w wysokości 5 proc.

Dyrektywa przewiduje, że warunkiem zastosowania zwolnienia jest dokonywanie płatności odsetek na rzecz spółki będącej właścicielem tych odsetek, otrzymującej te płatności dla własnej korzyści i nie jako pośrednik.

Zatem wejście w życie zwolnienia dla spółek z UE niekoniecznie rozwiąże problem zidentyfikowania ostatecznego beneficjenta odsetek w umowie cash poolingu, gdyż przepisy unijne, podobnie jak umowy o unikaniu, uzależniają przyznanie preferencji podatkowych od statusu „właściciela” odsetek.

Zastosowanie zwolnienia nie zwalnia również z obowiązku sporządzenia informacji IFT-2/IFT-2R, w której trzeba określić dokładną kwotę płatności uiszczonej na rzecz danego podmiotu.

[ramka][b]Problem pozostaje[/b]

Analizując stanowiska organów podatkowych, można się zastanawiać, czy słusznie zakazują one traktowania pool leadera jako ostatecznego beneficjenta odsetek.

Zazwyczaj jego rola nie polega jedynie na przekazaniu odsetek między podmiotami; ponadto często osiąga on dochód na różnicy między odsetkami pobranymi a wypłaconymi, przez co prowadzi działalność podobną do działalności instytucji finansowej. [/ramka]

[i]Dawid Marek jest doradcą podatkowym w Rödl & Partner,

Renata Łabędź jest tam asystentką doradcy podatkowego[/i]