Ordynacja podatkowa nie ustanawia żadnych szczególnych wymagań co do osoby pełnomocnika. Może nim być w postępowaniu podatkowym każda osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli pełnoletnia, chyba że została przez sąd ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo.

[srodtytul]Względy dla małżonka [/srodtytul]

Pełnomocnictwo powinno być udzielone przez stronę na piśmie, ale można też zgłosić je ustnie do protokołu. Pracownik sporządzający taki protokół pisze stosowną adnotację.

Pełnomocnikiem może być zarówno osoba obca, jak i ktoś z rodziny. Dotyczy to również małżonka. Nie może on więc zasadniczo domagać się wglądu do akt sprawy podatkowej dotyczącej męża czy żony, jeśli nie ma jej czy jego pełnomocnictwa. Potwierdził to [b]NSA w wyroku z 6 marca 2002 r. (I SA/Wr 1436/00)[/b].

Jednak w niektórych sytuacjach małżonek jest traktowany w szczególny sposób. Tak więc oboje małżonkowie mają wgląd do akt przede wszystkim wówczas, gdy korzystają ze wspólnego opodatkowania w jednym zeznaniu podatkowym. Wtedy bowiem są jedną stroną postępowania, i każdy z nich ma prawo do działania w imieniu obojga (art. 133 § 3 op). Ponadto w art. 137 § 3a op przewidziano tzw. pełnomocnictwo domniemane dla małżonków. Otóż, w myśl tego przepisu, w poszczególnych wynikających w toku postępowania kwestiach mniejszej wagi organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest małżonek strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu jego upoważnienia do występowania w imieniu męża czy żony. Ponieważ należy to do oceny pracownika organu podatkowego, lepiej zadbać o formalne pełnomocnictwo.

[srodtytul]Oryginał albo odpis [/srodtytul]

Pełnomocnictwo pisemne musi być złożone do akt sprawy. Pełnomocnik doręcza oryginał albo urzędowo poświadczony odpis takiego pełnomocnictwa. Pełnomocnikami w sprawach VAT i akcyzy przed organami celnymi mogą być także osoby wpisane na listę agentów celnych.

Reprezentowanie nas wobec fiskusa możemy, oczywiście, powierzyć adwokatowi, radcy prawnemu i doradcy podatkowemu. Osoby te mają prawo uwierzytelniania odpisów udzielonych im pełnomocnictw.

Czyniąc pełnomocnikiem adwokata, radcę prawnego czy doradcę podatkowego, musimy zdawać sobie sprawę, że oni z kolei mają prawo do udzielenia tzw. substytucji, czyli dalszego pełnomocnictwa innemu adwokatowi, radcy, doradcy podatkowemu.

Pełnomocnictwo, i to zarówno udzielone fachowemu pełnomocnikowi, jak i komuś z rodziny, może ograniczać się do pewnych czynności. Można też je zawsze odwołać.

Udzielenie pełnomocnictwa nie odbiera stronie prawa do osobistego wglądu w akta sprawy.

[ramka] [b]Organizacja społeczna na prawach strony [/b]

W postępowaniu podatkowym może uczestniczyć organizacja społeczna, jeśli jest to uzasadnione jej celami statutowymi i gdy przemawia za tym interes społeczny. Może ona inicjować postępowanie na rzecz podatnika, płatnika itd. i domagać się także dopuszczenia do udziału w już toczącym się postępowaniu (art. 133a op).

Organizacja ta jednak nie będzie formalnie pełnomocnikiem tej osoby. Uczestniczy bowiem w sprawie na prawach strony. Oznacza to, że ma taki sam jak strona dostęp do akt, możliwość dokonywania odpisów itd. jak podatnik, płatnik czy inkasent, którego obowiązków wobec fiskusa postępowanie dotyczy. [/ramka]