Art. 111 ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 30 listopada 2008 r. mówił, że podatnicy naruszający obowiązek ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących tracą prawo do odliczenia równowartości 30 proc. kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Z treści przepisu nie wynikało, o jakie towary i usługi chodzi: czy o wszystkie, czy tylko o te, których sprzedaż powinna być zewidencjonowana w kasie fiskalnej.

[srodtytul]Co orzekł sąd[/srodtytul]

Wątpliwość tę rozstrzygnął [b]Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów z 16 listopada 1998 r. (FPS 7/98)[/b]. Co prawda zapadła ona na tle art. 29 ust. 1 i 2 starej ustawy o VAT z 1993 r., lecz stan prawny obowiązujący do 30 listopada 2008 r. był analogiczny. Sąd stwierdził, że „naruszenie przez podatnika obowiązku wynikającego z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących – przyp. aut.) powoduje, że na podstawie art. 29 ust. 2 traci on prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy zakupie towarów i usług tylko do tej części obrotu, która podlega ewidencjonowaniu przy zastosowaniu kas rejestrujących”. Zgodnie przyjmowano, że ograniczenie dotyczy podatku naliczonego od zakupów dokonanych między dniem, w którym należało rozpocząć ewidencjonowanie, a dniem, w którym faktycznie je rozpoczęto.

[srodtytul]Jak jest teraz[/srodtytul]

Od 1 grudnia 2008 r. art. 111 ust. 2 otrzymał następujące brzmienie: „W przypadku stwierdzenia, że podatnik narusza obowiązek określony w ust. 1 (ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących – przyp. aut.), naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala, za okres do momentu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30 proc. kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego się nie ustala”.

Reklama
Reklama

Odpowiedzialność karnoskarbowa osób fizycznych wynika z art. 62 § 4 i § 5 kodeksu karnego skarbowego. Ponieważ art. 13 ustawy nowelizującej (z 7 listopada 2008 r.) stanowi, że do postępowań wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed 1 grudnia 2008 r. stosuje się przepisy art. 109 – 111 ustawy o VAT po zmianie, to dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie ustalane również i w stosunku do tych osób fizycznych, które nie dopełniły obowiązku zainstalowania kas przed tą datą. Potwierdza to [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 17 lutego 2009 r. (IPPP2/443-1692/09-4/PW).[/b]

Pozostali podatnicy VAT, niebędący osobami fizycznymi, w razie naruszenia obowiązku ewidencjonowania w kasach rejestrujących muszą liczyć się z koniecznością zapłaty dodatkowego zobowiązania podatkowego.

[srodtytul]Jak wyliczyć sankcyjne zobowiązanie[/srodtytul]

Niestety, ustawodawca niezbyt precyzyjnie określił sposób wyliczania dodatkowego zobowiązania. [b]Po pierwsze, z treści art. 111 ust. 2 nie wynika, aby 30-proc. zobowiązanie było obliczane jedynie od podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, których sprzedaż powinna być ewidencjonowana przy użyciu kasy. Czyżby więc dotyczyło wszystkich zakupionych towarów i usług? Po drugie, nie bardzo wiadomo, co ma być podstawą naliczania dodatkowego zobowiązania: czy kwota VAT naliczonego wykazana w ewidencji zakupów VAT za okres „braku kas”, czy też ma to być podatek od sumy zakupów dokonanych w okresie niestosowania kas. [/b]

Różnica jest istotna. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 11 ustawy o VAT podatnicy na ujęcie zakupu w prowadzonej ewidencji (przy rozliczeniu miesięcznym) mają aż trzy miesiące. Jeżeli więc spóźnią się z zainstalowaniem kas dwa miesiące, to mogą w tych miesiącach w prowadzonych ewidencjach zakupu w ogóle nie wykazywać VAT naliczonego, a uczynić to dopiero w miesiącu kolejnym. Czy w związku z tym dodatkowe zobowiązanie podatkowe wyniesie 0 zł? Najprawdopodobniej, tak jak pod rządami starych unormowań, dopiero wyrok sądu wskaże właściwy sposób stosowania nowych przepisów.

[i]Autor jest doradcą podatkowym, prowadzi Kancelarię Doradztwa Podatkowego „Tax” w Lublinie[/i]