Jakie dokumenty potwierdzają zakupy od rolników ryczałtowych

Według NSA drobne błędy nie zawsze pozbawiają jednak nabywcę prawa do odliczenia VAT.

Zasadą jest, że faktury VAT wystawia sprzedawca towaru lub wykonawca usługi. Ustawa o VAT przewiduje jednak od niej wyjątki. Inaczej dokumentowane są zakupy od rolników ryczałtowych czy takich, którzy nie zarejestrowali się w urzędzie skarbowym jako podatnicy rozliczający VAT. Firma, która kupuje od nich produkty, sama wystawia faktury i na ich podstawie odlicza VAT. W ten sposób powiększa należność o

6 proc. podatku. Pieniądze te mają rekompensować rolnikom ryczałtowym brak możliwości odliczania VAT od zakupów związanych z produkcją rolną.

Taki sposób rozliczeń wynika z art. 115 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla odbiorcy, który rozlicza VAT, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. [b]Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. [/b]Stawka zryczałtowanego zwrotu podatku wynosi 6 proc. kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych (pomniejszonej o zryczałtowany zwrot podatku).

[srodtytul]Trzeba płacić w terminie[/srodtytul]

Przedsiębiorca zarejestrowany jako podatnik VAT czynny nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę VAT-RR. Oryginał tego dokumentu jest przekazywany dostawcy. Sama kopia faktury nie wystarcza jednak, aby nabywca mógł odliczyć VAT. Zgodnie z art. 116 ust. 6 ustawy o VAT muszą być spełnione dodatkowe warunki. Po pierwsze nabycie produktów rolnych musi być związane z opodatkowaną dostawą. Po drugie w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne należy podać numer i datę wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych trzeba wpisać dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty. Po trzecie zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, powinna nastąpić na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności.

Aby uzyskać prawo do odliczenia, nabywca musi zapłacić za dostawę w odpowiednim terminie. Artykuł 116 ust. 7 ustawy o VAT precyzuje, że za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji bankowej przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jeżeli została ona zrealizowana.

[srodtytul]Potrącenie wzajemnych należności[/srodtytul]

Przepisy regulują także sytuację, gdy nabywca produktów rolnych dostarcza rolnikowi ryczałtowemu inne towary. Zgodnie z art. 116 ust. 8 warunki dotyczące zapłaty odnoszą się tylko do tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu. Przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu rozumie się również potrącenia z tytułu spłat rat pożyczek i zaliczek udzielanych rolnikowi ryczałtowemu dostarczającemu produkty rolne, dokonane przez podatnika nabywającego te produkty, pod warunkiem że:

- zaliczka została przekazana na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, a na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu potwierdzającego dokonanie tej wpłaty;

- raty i pożyczki wynikają z umów zawartych w formie pisemnej.

W ten sam sposób należy traktować potrącenia, jeżeli wynikają z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych).

[srodtytul]Gdy odbiorca uiszcza zaliczki[/srodtytul]

Obecnie z przepisów wyraźnie wynika także, że jeśli odbiorca wpłaca zaliczkę, to nie podaje na dokumencie przelewu numeru i daty faktury dokumentującej dostawę (wtedy na fakturze trzeba wpisać dane identyfikacyjne dokumentu potwierdzającego zapłatę). Jeżeli zaliczka obejmuje całą kwotę należności z tytułu nabycia produktów rolnych, to nabywca musi ponadto wystawić i wydać rolnikowi ryczałtowemu dokument potwierdzający nabycie produktów rolnych, w którym zostaną również wykazane dane identyfikujące dokumenty potwierdzające dokonanie zapłaty na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego.

[srodtytul]NSA: drobny błąd nie pozbawia odliczenia[/srodtytul]

Odliczenie podatku z faktur VAT-RR wymaga spełnienia tak wielu formalności, że przedsiębiorcy mają z tym problemy. Zdaniem organów podatkowych wystarczy, że na przelewach zabraknie daty wystawienia faktury, której on dotyczy, i nabywca traci prawo do uwzględniania podatku. Taką sytuacją zajmował się [b]Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 kwietnia 2009 r. (I FSK 281/08)[/b]. Sprawa była wynikiem kontroli, która sprawdzała prawidłowość rozliczeń w firmie prowadzonej przez osobę fizyczną skupującą nasiona od rolników ryczałtowych. Wykazała ona, że na przelewach wpisywała ona jedynie numery faktur, ale bez podania dat ich wystawienia. To wystarczyło, aby fiskus zakwestionował prawo do odliczenia, mimo że pozostałe kryteria były spełnione.

Kiedy jednak sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ten przyznał rację podatnikowi. Wskazał, że przepisami regulującymi prawo do odliczania podatku przez firmy dokonujące zakupów od rolników ryczałtowych zajął się [b]Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 22 maja 2007 r. (SK 36/06)[/b]. Co prawda dotyczył on starej ustawy o VAT, ale argumenty w nim zawarte pozostają aktualne. Należy więc pamiętać, że z [b]zasady neutralności podatku od towarów i usług wynika fundamentalne prawo do odliczenia VAT naliczonego. Nie można go traktować jak przywilej, który przysługuje tylko po spełnieniu wielu sformalizowanych warunków. [/b]Istotne są też postanowienia dyrektywy w sprawie VAT. WSA przyznał, że państwo członkowskie może uzależnić prawo do odliczenia tego podatku od posiadania faktury zawierającej określone dane konieczne do zapewnienia poboru VAT i umożliwienia nadzoru organów podatkowych. Ich ilość lub techniczny charakter nie może jednak sprawiać, że wykonywanie prawa do odliczenia jest nadmiernie utrudnione.

Izba skarbowa nie dała za wygraną i złożyła skargę kasacyjną od wyroku WSA. Wskazała, że wykładnia gramatyczna art. 116 ust. 6 pkt 3 ustawy o VAT nie pozostawia wątpliwości, że jednym z warunków odliczenia VAT jest zamieszczenie na przelewie nie tylko numeru, ale także daty wystawienia faktury, której on dotyczy. NSA skargę oddalił. Uznał, że organy podatkowe bezpodstawnie chciały pozbawić firmę prawa do odliczenia. W tej sprawie nie można się bowiem ograniczyć do wykładni językowej, bo prowadzi ona do niewłaściwych wniosków. Należy bowiem zadać sobie pytanie o cel wprowadzenia przepisu, który jest przedmiotem sporu. Nie ma wątpliwości, że było nim umożliwienie powiązania zapłaty z konkretną transakcją. W rozpatrywanej sprawie organy podatkowe nie miały z tym żadnych kłopotów, ponieważ na przelewach były numery faktur. Dlatego zakwestionowanie prawa do odliczenia należy uznać za nadmierny formalizm. NSA podkreślił także, że za taką wykładnią przemawia prawo wspólnotowe.

Podatnicy muszą jednak pamiętać, że w innych wyrokach wydanych w podobnych sprawach wojewódzkie sądy administracyjne uznawały, że nabywca nie ma prawa do odliczenia podatku. [b]Przykładem jest orzeczenie WSA w Warszawie z 20 sierpnia 2008 r. (III SA/Wa 202/08)[/b]. Sąd uznał w nim, że organy podatkowe nie naruszyły w ten sposób zasady neutralności podatku od towarów i usług. To dlatego, że podatnik miał możliwość spełnienia wszystkich warunków przewidzianych w ustawie o VAT. Nie można więc mówić o nadmiernym formalizmie przepisów.

[ramka][b]Dane, które muszą się znaleźć w fakturze VAT-RR[/b]

Faktura dokumentująca nabycie produktów rolnych powinna być oznaczona jako „Faktura VAT-RR” i zawierać co najmniej:

- imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;

- numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;

- numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;

- datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;

- nazwy nabytych produktów rolnych;

- jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;

- cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;

- wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;

- stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;

- kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;

- wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;

- kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;

- czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób,

- oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: „Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług”.

W przypadku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze oświadczenie, o którym mowa w ostatnim punkcie, może być złożone tylko raz w okresie obowiązywania umowy. Wtedy sporządza się je jako osobny dokument. W przypadku rezygnacji ze zwolnienia od VAT składający oświadczenie musi o tym niezwłocznie poinformować nabywcę.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga [/b]

Zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty.

[b]Ważne [/b]

Rolnik ryczałtowy musi przechowywać przez pięć lat oryginały faktur VAT-RR oraz kopie oświadczeń składanych odbiorcom. Termin ten liczy się od końca roku, w którym wystawiono te dokumenty. Rolnicy ryczałtowi są natomiast zwolnieni z innych obowiązków (rejestracji w urzędzie, prowadzenia ewidencji sprzedaży, składania deklaracji).[/ramka]

masz pytanie, wyślij e-mail do autora [mail=k.pilat@rp.pl]k.pilat@rp.pl[/mail]