Oczywiście najszybszy sposób na rozliczenie firmowego majątku to amortyzacja jednorazowa. Przysługuje jednak tylko nowym firmom (w pierwszym roku działalności) i tzw. małym podatnikom.

[srodtytul]Używane przez pół roku[/srodtytul]

Kiedy środek trwały jest używany? Gdy był wykorzystywany przed nabyciem co najmniej przez sześć miesięcy (inaczej jest przy nieruchomościach). Nie ma tu znaczenia w jaki sposób – czy jako składnik firmowego majątku, czy też na cele prywatne. Nieistotny jest także stopień jego zużycia.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Kowalski kupił na potrzeby firmy samochód osobowy. Był on wcześniej wykorzystywany przez pół roku do celów demonstracyjnych w salonie sprzedaży. Można przy jego amortyzacji zastosować indywidualną stawkę. Pozwoli to na szybsze zamortyzowanie pojazdu – już w ciągu 30 miesięcy. Samochód kosztował 90 000 zł, tak więc miesięczny odpis to 3000 zł (90 000 : 30).[/ramka]

Składniki majątku amortyzowane według indywidualnej stawki muszą być po raz pierwszy wprowadzone do ewidencji danego podatnika. Mogły natomiast wcześniej figurować w ewidencji w innej firmie i tam być zamortyzowane.

[srodtytul]Rozliczamy darowane [/srodtytul]

Nabycie to zarówno zakup, jak i otrzymanie w drodze darowizny bądź spadku (ale nie użyczenie). Możemy więc szybciej zamortyzować np. rzeczy otrzymane za darmo od rodziców. Za ich wartość początkową należy przyjąć wartość rynkową, chyba że umowa określa ją w niższej wysokości. Mówi o tym art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Z kolei z art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a) wynika, że nie są kosztem odpisy od wartości początkowej środków trwałych nabytych nieodpłatnie, jeżeli nabycie to nie powoduje powstania przychodu. Nie dotyczy to jednak środków trwałych otrzymanych w drodze spadku lub darowizny. Odpisy od darowanego majątku mogą więc być kosztem podatkowym.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Kowalski zamierza wprowadzić do ewidencji środków trwałych używany samochód osobowy. Wcześniej był wykorzystywany przez jego rodziców (został zamortyzowany w ich firmie). Chcą go teraz przekazać w formie darowizny. Pan Kowalski może zastosować indywidualną stawkę amortyzacji. Przepisy mówią bowiem o wprowadzeniu po raz pierwszy do ewidencji danego podatnika, z czego wynika, że używany środek trwały mógł już znajdować się w ewidencji w innej firmie.[/ramka]

[srodtytul]Trzeba udowodnić [/srodtytul]

W razie kontroli przedsiębiorca musi udowodnić, że środek trwały był wcześniej eksploatowany przez pół roku. Może wykorzystać różne środki dowodowe, np. w wypadku samochodu dowód rejestracyjny albo oświadczenie dotychczasowego użytkownika, dodatkowo potwierdzone wyciągiem z jego ewidencji środków trwałych.

Indywidualną stawkę można też przyjąć dla środka trwałego, którego używaliśmy wcześniej na podstawie umowy dzierżawy, najmu bądź leasingu operacyjnego, a potem dopiero go kupiliśmy.

Amortyzację według indywidualnych stawek możemy stosować tylko w odniesieniu do środków trwałych. Nie wolno w ten sposób rozliczać wartości niematerialnych i prawnych, np. licencji.

Urzędy twierdzą, że przedsiębiorca, który zdecydował się na liniową metodę amortyzacji, nie może przejść później na indywidualne stawki. Potwierdzają to sądy [b](wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 sierpnia 2004 r., FSK 362/04, oraz z 27 czerwca 2003 r., I SA/łd 249/03). [/b]

[srodtytul]Stawka nawet 50 proc. [/srodtytul]

Przedsiębiorca sam ustala wysokość indywidualnej stawki, musi jednak pamiętać o minimalnych okresach amortyzacji. Dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3 – 6 i 8 KŚT amortyzacja nie może być krótsza niż:

- 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,

- 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,

- 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach.

Dla środków transportu okres ten wynosi 30 miesięcy.

[srodtytul]Nieruchomości dłużej [/srodtytul]

Inaczej jest przy używanych nieruchomościach. Podstawowy okres amortyzacji dla wielu z nich to 40 lat. Można go pomniejszyć o liczbę lat od dnia oddania budynku do używania do dnia wprowadzenia do naszej ewidencji. Nie może to być jednak krócej niż dziesięć lat. Te reguły ustalania okresu amortyzacji dotyczą jednak tylko budynków i lokali niemieszkalnych, dla których stawka wynosi 2,5 proc. rocznie (według wykazu stawek amortyzacyjnych). Przy czym ustawodawca dla tej grupy środków trwałych nie wprowadził warunku okresu używania przed nabyciem.

Dla innych nieruchomości można przyjąć indywidualną stawkę wtedy, gdy były używane przed nabyciem przez 60 miesięcy. Mogą być amortyzowane przez dziesięć lat, a niektóre nawet przez trzy lata. Ta druga możliwość dotyczy:

- trwale związanych z gruntem budynków handlowo-usługowych wymienionych w rodzaju 103 KŚT (m.in. centra handlowe, domy towarowe, samodzielne sklepy i butiki, hale używane do targów, aukcji i wystaw, targowiska pod dachem, stacje paliw) oraz innych budynków niemieszkalnych wymienionych w rodzaju 109 (np. hotele, domy wypoczynkowe, restauracje, domy pogrzebowe),

- kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m sześc., domków kempingowych i budynków zastępczych.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Kowalski kupił sześcioletnie mieszkanie.

W maju założył firmę i wykorzystuje część lokalu na potrzeby działalności. Może ją zamortyzować przy zastosowaniu stawki indywidualnej. [/ramka]

[srodtytul]Najpierw prywatne... [/srodtytul]

Czy przedsiębiorca może zastosować indywidualną stawkę, jeśli wprowadzi do ewidencji swoją własną rzecz, używaną wcześniej przez co najmniej pół roku na cele prywatne? Wydaje się, że nie, bo przepisy mówią o używaniu środków trwałych „przed ich nabyciem”. Trudno uznać, że przedsiębiorca nabył rzecz, która była cały czas jego własnością. Tak też uważają organy podatkowe.

Spójrzmy jednak na spór o amortyzację ciężarówki rozpatrywany przez [b]Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 grudnia 2007 r. (II FSK 1420/06)[/b]. Została ona po raz pierwszy zarejestrowana w październiku 1999 r., w tym samym miesiącu podatnik ją kupił, a po trzech latach wprowadził do ewidencji środków trwałych. Amortyzował ją według 40-proc. stawki – na podstawie art. 22j ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT. Jego zdaniem pojęcie „nabycie” należy traktować szeroko, nie można go zawężać tylko do zakupu. Nie zgodziły się z tym urząd, izba skarbowa oraz wojewódzki sąd administracyjny. Stwierdziły, że przedsiębiorca mógł amortyzować samochód metodą liniową przy zastosowaniu 20-proc. stawki. WSA podkreślił, że nabycie związane jest z cywilistyczną instytucją przeniesienia własności. Nie można dwukrotnie nabyć tego samego środka trwałego – raz przez zakup, a drugi raz przez przekazanie go na cele działalności.

[srodtytul]... potem służbowe [/srodtytul]

NSA przyznał jednak rację przedsiębiorcy. Jego zdaniem przeniesienie pojazdu z majątku prywatnego do firmowego to swoiste nabycie środka trwałego. Jeśli był przed tym nabyciem wykorzystywany przez sześć miesięcy, można do niego zastosować indywidualną stawkę amortyzacji.

Podobnie było w sprawie rozstrzygniętej przez[b] NSA w wyroku z 10 listopada 2006 r. (II FSK 1231/05)[/b]. Tu także przedsiębiorca zastosował 40-proc. stawkę amortyzacji dla samochodów, organy podatkowe zaś uznały, że powinna być o połowę niższa. Argumentowały, że przekazanie do firmy aut – używanych wcześniej przez kilka lat na osobiste potrzeby – nie jest równoznaczne z ich nabyciem. NSA przyznał jednak rację przedsiębiorcy. Powołał się na art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, który mówi o nabyciu „w inny nieodpłatny sposób”. Jego zdaniem „nabycie w inny nieodpłatny sposób może oznaczać także przekazanie przez podatnika rzeczy dotychczas używanej do celów osobistych podatnika dla celów prowadzonej działalności gospodarczej. Taka rzecz, jako wykorzystywana na cele związane z wykonywaną działalnością gospodarczą (a nie jedynie do prywatnych celów podatnika), poddana jest bowiem zupełnie innemu reżimowi prawnemu (przykładowo podatnik nabywa prawo do jej amortyzowania)”. Tak więc „przekazanie samochodów na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej było swoistym ich nieodpłatnym nabyciem przez skarżącego, występującego tutaj w podwójnej roli – zbywcy (prywatnej osoby fizycznej) i nabywcy (przedsiębiorcy). Skoro zatem podatnik, wpisując samochody do ewidencji środków trwałych, „nabył je” na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej w sposób przewidziany w art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, były one środkami trwałymi używanymi w rozumieniu art. 22j ust. 2 pkt 1”.

[srodtytul]Gdy wzrasta wartość [/srodtytul]

Indywidualną stawkę można też przyjąć dla środka trwałego ulepszonego przed wprowadzeniem do ewidencji, przy czym wydatki inwestycyjne muszą stanowić co najmniej 20 proc. jego wartości początkowej. Przy budynkach, lokalach i budowlach musi to być 30 proc. wartości.

Przypomnijmy, że art. 22g ust. 17 ustawy o PIT (art. 16g ust. 13 ustawy o CIT) mówi o ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji. Przy czym przeprowadzone prace muszą spowodować wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.

[b]Ulepszeniem środka trwałego jest więc jego unowocześnienie przez zwiększenie sprawności technicznej oraz poprawę parametrów.[/b] Ulepszenie nie ma na celu przywrócenia pierwotnych, utraconych cech użytkowych, ale zwiększenie wartości użytkowej składnika majątku.

Warto pamiętać, że ulepszyć możemy tylko środek trwały, który jest kompletny i gotowy do użytku. Podkreśliła to Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 21 stycznia 2008 r. (ITPB1/415-614/07/PSZ). Podatnik chciał amortyzować indywidualną stawką budynek, który kupił od firmy deweloperskiej w stanie surowym zamkniętym. Roboty wykończeniowe kosztowały go ponad 30 proc. kwoty, którą zapłacił deweloperowi. Uznał więc, że ma prawo do wyższych odpisów. Izba Skarbowa stwierdziła jednak, że przeprowadzone przez niego prace nie mogą być kwalifikowane jako ulepszenie środka trwałego. Wydatki na wykończenie budynku zostały poniesione po to, aby spełniał on definicję środka trwałego – kompletnego i zdatnego do użytku w dniu przyjęcia do używania. Powinny być doliczone do należności zapłaconej deweloperowi i dopiero w ten sposób powstanie wartość początkowa dla celów amortyzacji. Podatnik nie może więc stosować indywidualnych stawek.

[ramka][b]Ulepszamy obcą rzecz[/b]

Indywidualne stawki można też zastosować dla przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych. Jednak okres amortyzacji nie może być krótszy niż:

- dla inwestycji w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach – 10 lat,

- dla inwestycji w obcych środkach trwałych zaliczonych do grupy 3 – 6 i 8 KŚT:

– 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,

– 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,

– 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach,

- dla inwestycji w obcych środkach transportu

– 30 miesięcy.[/ramka]

masz pytanie, wyślij e-mail do autora:

[mail=p.wojtasik@rp.pl]p.wojtasik@rp.pl[/mail]