Przy obliczaniu dochodu będącego podstawą opodatkowania w PIT i CIT można uwzględnić wszelkie koszty uzyskania przychodu, z wyjątkiem wyraźnie wymienionych w ustawie, jako niepodlegające potrąceniu. Przy czym – zgodnie z ustawową definicją – kosztem uzyskania przychodu jest taki wydatek, który został poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zarachowania źródła przychodów. Do takich wydatków należą również płacone przez przedsiębiorcę podatki i inne daniny publicznoprawne – oczywiście tylko te, które mają związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

[srodtytul]PCC, akcyza i opłata targowa[/srodtytul]

Jeśli chodzi o podatki, będą to: podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), od nieruchomości, od środków transportu. Do kosztów zaliczymy także: opłatę targową i opłatę skarbową.

Najczęściej są one kosztem bezpośrednim, ale też może być tak, że zwiększają wartość początkową składnika majątku trwałego: środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej (tak jest np. z PCC naliczonym przy ich nabyciu) i stają się kosztem uzyskania w postaci odpisów amortyzacyjnych. Z tym że gdy zwiększą wartość początkową środka trwałego niepodlegającego amortyzacji (np. gruntu), będą mogły być zaliczone do kosztów podatkowych dopiero w momencie jego zbycia.

Kosztem uzyskania jest też podatek akcyzowy, z tym że na mocy art. 23 ust. 1 pkt 44 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 47 ustawy o CIT została z takich kosztów wyłączona akcyza od nadmiernych ubytków i zawinionych niedoborów wyrobów akcyzowych.

[srodtytul]PIT, CIT i od darowizny wykluczone[/srodtytul]

Nigdy do kosztów uzyskania przychodu nie wrzucimy natomiast podatku dochodowego. Tak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej ustawa o PIT) oraz z art. 16 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o CIT). Ten sam przepis ustawy o PIT wyłącza też z kosztów podatek od spadków i darowizn. Może być on jednak kosztem w razie odpłatnego zbycia nieruchomości, niektórych praw spółdzielczych i prawa wieczystego użytkowania gruntu, otrzymanych w spadku lub darowiźnie (zob. art. 22 ust. 6d ustawy o PIT). W tym wypadku chodzi jednak o inne niż działalność gospodarcza źródło przychodów.

[srodtytul]VAT na zasadzie wyjątku[/srodtytul]

Z kosztów podatkowych został też co do zasady wyłączony VAT (tak stanowi art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy o PIT). A to dlatego, że przedsiębiorca na ogół nie ponosi ciężaru ekonomicznego tego podatku, tylko przerzuca go na odbiorcę towarów i usług. Od tej reguły są jednak wyjątki dotyczące zarówno VAT naliczonego, jak i należnego.

[srodtytul]Gdy brak prawa do pomniejszenia[/srodtytul]

I tak VAT naliczony jest kosztem w następujących sytuacjach:

- u podatnika korzystającego ze zwolnienia podmiotowego przewidzianego dla drobnych przedsiębiorców (których sprzedaż nie przekroczyła limitu 50 tys. zł);

- przy zakupach towarów i usług służących sprzedaży zwolnionej przedmiotowo od VAT (taką jest np. świadczenie usług medycznych czy szkoleniowych);

- w części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy VAT (takie sytuacje są wymienione m.in. w art. 88 ustawy o VAT – chodzi np. o zakup usług noclegowych i gastronomicznych, paliwa do samochodów osobowych).

Zatem [b]nie mając prawa do odliczenia, podatnik może zaliczyć VAT naliczony bezpośrednio do kosztów. Chyba że podatek ten wiąże się z zakupem towaru zaliczonego następnie do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.[/b] Wówczas bowiem nieodliczony VAT zwiększa wartość początkową składnika majątku trwałego i staje się kosztem dopiero w formie odpisu amortyzacyjnego. Oczywiście o ile środek trwały czy wartość niematerialna i prawna podlegają amortyzacji podatkowej i odpisy nie są wyłączone z kosztów podatkowych.

[b]Uwaga. Przedsiębiorca, który zrezygnuje z przysługującego mu uprawnienia i nie odliczy VAT naliczonego przy zakupach, nie może obciążyć nim kosztów podatkowych.[/b] Zgodnie z ustawą o VAT przysługiwało mu bowiem prawo do odliczenia VAT, a warunkiem zaliczenia podatku naliczonego do kosztów jest to, by prawo takie nie przysługiwało (potwierdził to [b]NSA w wyroku z 12 kwietnia 2005 r., FSK 1609/04[/b]).

Do kosztów podatkowych zaliczymy też tę część podatku naliczonego, której ostatecznie nie odliczyliśmy na skutek korekty odliczenia VAT.

[srodtytul]Po korekcie[/srodtytul]

Z taką korektą mamy do czynienia, gdy podatnik nie jest w stanie określić, jaka część VAT naliczonego dotyczy sprzedaży opodatkowanej, a jaka zwolnionej, i rozlicza się tzw. strukturą sprzedaży. Wówczas wysokość odliczenia podlega korekcie po zakończeniu roku. Jej zasady określa ustawa o VAT. Korekta jest też konieczna, gdy zmieni się prawo do odliczenia (np. na skutek zmiany przeznaczenia towaru do działalności zwolnionej czy sprzedaży towaru ze zwolnieniem).

[srodtytul]Zryczałtowany zwrot z faktur VAT RR[/srodtytul]

Przychód podatkowy możemy też pomniejszyć o zryczałtowany zwrot VAT zawarty w fakturach VAT RR, ale tylko wtedy, gdy podatnik nie ma prawa zaliczyć jego kwoty do podatku naliczonego – np. dlatego, że nie spełnia ustawowych warunków do odliczenia (zob. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 7 marca 2008 r., IP-PB3-423-59/08-2/GJ[/b]).

[srodtytul]Należny nie zawsze[/srodtytul]

Kosztem w pewnych sytuacjach może być też należny VAT. Z art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. b ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. b ustawy o PIT wynika, że jest to możliwe w przypadku:

- importu usług oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, jeśli podatek należny nie stanowi podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o VAT; przy czym kosztem nie będzie podatek należny, w części przekraczającej kwotę podatku od nabycia tych towarów i usług, która mogłaby stanowić podatek naliczony;

- przekazania lub zużycia przez podatnika towarów lub świadczenia usług na potrzeby reprezentacji i reklamy.

Innych wyjątków ustawodawca nie przewidział. Nie będzie więc kosztem podatkowym np. VAT należny od otrzymanej przez przedsiębiorcę dotacji mającej bezpośredni wpływ na cenę towarów i usług (tak [b]Izba Skarbowa w Krakowie w decyzji z 16 września 2007 r., PD-1/005/2-311/04/WK[/b]) czy od przekazanych pracownikom nieodpłatnie (w formie paczek świątecznych) towarów zakupionych pierwotnie na cele handlowe (tak [b]Drugi Urząd Skarbowy w Białymstoku w piśmie z 23 czerwca 2005 r., IIUSpbIA/1/415-25/164c/37/05/BB[/b]). I to mimo że w tych wypadkach ciężar podatku ponosi sam przedsiębiorca.

[srodtytul]Danina zapłacona za granicą[/srodtytul]

Ponieważ ustawy o PIT i CIT wyłączają z kosztów podatkowych jedynie podatek od towarów i usług i do VAT mają zastosowanie przewidziane w nich wyjątki od tej reguły, przedsiębiorca, który zapłacił podatek obrotowy będący odpowiednikiem polskiego VAT od zakupów poza granicami Unii Europejskiej, może bez ograniczeń zaliczyć go do kosztów podatkowych (oczywiście pod warunkiem, że zakupy te służyły działalności gospodarczej opodatkowanej PIT lub CIT w Polsce). Wydatek ten spełnia bowiem definicję kosztu uzyskania przychodu.

Natomiast [b]jeśli chodzi o podatek od wartości dodanej (czy to naliczony czy należny) zapłacony w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, organy podatkowe stoją na stanowisku, że może być on kosztem firmy,[/b] o ile spełnione są warunki określone w ustawach o PIT i CIT – tak jak w wypadku polskiego VAT. I to mimo że ustawy o podatkach dochodowych wyraźnie mówią tylko o podatku od towarów i usług, a nie o podatku od wartości dodanej. Taki pogląd wyraziła np. [b]Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 2 września 2008 r. (IBPB3/423-354/08/JS (KAN-5732/08) i Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 28 sierpnia 2008 r. (ILPB3/423-321/08-2/EK)[/b].

Zatem jeśli polski przedsiębiorca zarejestrowany jako czynny podatnik VAT w Polsce ma możliwość wystąpienia o zwrot podatku zapłaconego przy nabyciu towarów i usług w innym kraju UE na zasadach określonych w ustawodawstwie danego państwa, kosztem będzie dla niego jedynie wartość zakupów netto.

[srodtytul]Cło też uwzględnimy[/srodtytul]

Kosztem uzyskania będzie też wynikające z decyzji urzędu celnego cło. Jeśli zostało zapłacone np. w związku ze sprowadzeniem przez firmę towaru handlowego czy środka trwałego z zagranicy, jest niewątpliwie wydatkiem związanym z działalnością gospodarczą poniesionym w celu uzyskania przychodu. Ani art. 23 ustawy o PIT, ani art. 16 ustawy o CIT nie wyłączają takiego wydatku z kosztów podatkowych (tak [b]Urząd Skarbowy w Sierpcu w interpretacji z 18 czerwca 2007 r.,1427/ZO/415-4/2007[/b]).

[ramka][b]Odsetek od zaległości nie rozliczysz[/b]

Chociaż o niektóre podatki można pomniejszyć firmowe przychody, należy pamiętać, że z kosztów uzyskania przychodu zostały wyłączone odsetki od wszelkich zaległości podatkowych, a także z tytułu nieterminowej wpłaty pozostałych należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej (np. składek na ubezpieczenia społeczne). Tak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 18 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 21 ustawy o CIT.Wyłączenie to nie obejmuje opłaty prolongacyjnej – uiszczanej w wysokości połowy odsetek za zwłokę – w wypadku np. rozłożenia podatku na raty czy odroczenia terminu płatności. Można ją więc wliczyć w koszty firmy (potwierdza to [b]pismo Ministerstwa Finansów z 25 stycznia 1996 r., PO2/11-9607-01545/95[/b]).[/ramka]

[ramka][b]Opłaty sankcyjne też są wyłączone[/b]

Do kosztów firmy nie można zaliczyć przymusowych opłat sankcyjnych ponoszonych przez przedsiębiorcę w związku z naruszeniem prawa, m. in.:

- kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań – m.in. podatkowych i innych administracyjnoprawnych, a także karnoskarbowych;

- grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniach: karnym, karnym skarbowym, w sprawach o wykroczenia, administracyjnym oraz odsetki od tych kar i grzywien;

- kar, opłat odszkodowań oraz odsetek od tych zobowiązań z tytułu nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska, sankcyjnych dodatkowych opłat produktowych (kosztem będzie natomiast zwykła opłata produktowa) czy dodatkowej opłaty za brak sieci zbierania pojazdów, o której mowa w ustawie o recyklingu pojazdów.[/ramka]