Udziałowcy spółki cywilnej (udziały po 50 proc.) sprzedali dwa samochody, które wcześniej wycofali z tej spółki. Były one wniesione do spółki w 2001 r. jako wkłady i uznane za środki trwałe. Jak mamy rozliczyć przychód ze sprzedaży? Czy kwotę uzyskaną ze sprzedaży obu aut należy wprowadzić do księgi przychodów i rozchodów spółki jako przychód, czy też – skoro sprzedaż nastąpiła po wycofaniu wkładów – nie wprowadzać jej do księgi i rozliczyć przychód na danego właściciela poza spółką? Jeśli tak, to kiedy zapłacić podatek – w momencie uzyskania przychodu czy dopiero uwzględnić go w deklaracji rocznej? – pyta czytelnik DF.

Do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się również przychody z odpłatnego zbycia środków trwałych ujętych w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Tak mówi art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof). Na podstawie tego przepisu opodatkowana jest sprzedaż składników majątku, które w momencie sprzedaży figurują w ewidencji podatnika – służą jego działalności gospodarczej.

Jednak to niejedyna regulacja, która odnosi się do tej kwestii.

Jest jeszcze art. 10 ust. 1 pkt 8, który wśród źródeł przychodu wymienia m.in. odpłatne zbycie rzeczy, jeżeli nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i – w wypadku rzeczy ruchomych – zostało dokonane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie. Po upływie tego okresu sprzedaż nie powoduje powstania przychodu – jest nieopodatkowana.

Z pytania czytelnika wynika, że wspólnicy (każdy odrębnie) sprzedają samochody po wycofaniu ich ze spółki cywilnej do majątku prywatnego. Sprzedaż ta zatem nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej. Jednak mimo że od nabycia samochodu przez wspólników z pewnością minęło pół roku, art. 10 ust. 1 pkt 8 nie będzie miał tu zastosowania.

A to dlatego że jego zastosowanie jest wyłączone przez art. 10 ust. 2 pkt 3 updof. Z tej regulacji wynika, że art. 10 ust. 1 pkt 8 nie dotyczy składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 – czyli środków trwałych – nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, i między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały wycofane z działalności, a dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło sześć lat.

Organy podatkowe wyciągają z tego wniosek, że sprzedaż tych składników majątku rodzi przychód z działalności gospodarczej – nawet jeśli nie następuje w ramach tej działalności i dochodzi do niej po wycofaniu środka trwałego z ewidencji (tak np. Urząd Skarbowy w Kartuzach w piśmie z 31 października 2005 r., DF/415-46/05/JM, Urząd Skarbowy w Legnicy w piśmie z 17 października 2005 r., USPD-I/415/1/29/05).

Wracając do pytania czytelnika, oznacza to, że u każdego ze wspólników z osobna z chwilą sprzedaży samochodu pojawił się dodatkowy przychód z działalności gospodarczej, niebędący przychodem z udziału w spółce. Przychód ten powstał poza działalnością spółki, więc nie należy go ewidencjonować w księdze przychodów i rozchodów prowadzonej dla spółki. Każdy ze wspólników powinien go jednak uwzględnić przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy za miesiąc, w którym doszło do sprzedaży (chyba że był to grudzień, wtedy zostanie on wykazany dopiero w zeznaniu rocznym).

U podatników prowadzących księgę przychodów i rozchodów PIT jest obliczany od dochodu, nie od przychodu. Przy obliczaniu podatku można więc uwzględnić koszty uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia składnika majątku związanego z działalnością gospodarczą. Pozwala na to art. 23 ust. 1 pkt 1 updof, zgodnie z którym wydatki na nabycie środków trwałych pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych są kosztem uzyskania przychodu z ich odpłatnego zbycia, bez względu na czas ich poniesienia. Dochód będzie równy przychodowi tylko wtedy, gdy składnik majątku został całkowicie zamortyzowany.

Wskazane tu zasady opodatkowania sprzedaży składników majątku związanych z działalnością gospodarczą odnoszą się nie tylko do samochodów, ale do wszelkich innych środków trwałych. Nie stosuje się ich jedynie do sprzedaży tzw. nieruchomości mieszkalnych wykorzystywanych w firmie, o których mowa w art. 14 ust. 2c updof (m.in. budynku mieszkalnego, jego części, lokalu mieszkalnego, gruntu lub prawa wieczystego użytkowania związanych z budynkiem lub lokalem mieszkalnym, praw spółdzielczych do budynku lub lokalu mieszkalnego). Są one opodatkowane na takich samych zasadach, jak nieruchomości niezwiązane z działalnością gospodarczą.