Gdy kwota zaległości jest niewielka w stosunku do pozostałych zobowiązań i kosztów postępowania upadłościowego i analiza sytuacji spółki wykazuje, że choć znajduje się ona w stanie upadłości a wierzyciele nie są spłacani, to nie jest w interesie społecznym prowadzenie postępowania upadłościowego kosztem budżetu samorządowego czy państwowego, wówczas organy podatkowe mogą uznać to za podstawę do odmowy umorzenia zobowiązań podatkowych.
Tak orzekł WSA we Wrocławiu 28 listopada 2007 r. (I SA/Wr 1022/07)
.
Sprawa dotyczyła odmowy umorzenia zaległości podatkowej w podatku od nieruchomości za 2002 i 2003 r. Syndyk masy upadłościowej złożył wniosek o umorzenie zaległości z tytułu tego podatku. Twierdził, że skarżąca spółka od 1998 r. znajduje się w stanie upadłości i ma ogromne problemy finansowe.
Organy podatkowe odmówiły umorzenia zaległości podatkowej. Wskazały, że w chwili złożenia wniosku spółka znajdowała się w upadłości prawie osiem lat. Organy publiczne musiałyby zrezygnować z należnych im kwot zobowiązań publicznoprawnych kosztem innych wierzycieli, którzy byliby zaspokajani. Nie ma podstawy do tego, aby te zaległości, a nie inne, zostały umorzone.
Sąd uznał, że stanowisko organów podatkowych jest zgodne z prawem. Decyzja o umorzeniu zaległości podatkowych jest decyzją uznaniową. Analiza sytuacji spółki wykazała, że wprawdzie znajduje się w stanie upadłości a wierzyciele nie są spłacani, to nie byłoby w interesie społecznym prowadzenie postępowania kosztem budżetu samorządowego czy państwowego. Ponadto kwota zaległości, w porównaniu z innymi zaległościami i kosztami postępowania, jest nieznaczna. Organy podatkowe miały więc prawo odmówić jej umorzenia.
Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Joanna Zawiejska-Rataj, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte
Zgodnie z art. 67a ordynacji podatkowej organ podatkowy, na wniosek podatnika, może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Przepis ten wskazuje wyraźnie, że organ podatkowy nie jest zobligowany do podjęcia decyzji o umorzeniu, lecz po zbadaniu okoliczności indywidualnej sprawy może taką decyzję podjąć. Należy zatem zgodzić się z wyrokiem sądu, że decyzja w sprawie umorzenia zaległości podatkowej jest decyzją uznaniową.
Takie też stanowisko potwierdza doktryna i orzecznictwo, gdzie podnosi się, że umorzenie jest instytucją nadzwyczajną. Jednocześnie sama trudna sytuacja finansowa podatnika nie jest podstawą do umorzenia zaległości, jako że to podatnik ponosi ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. Nie można przerzucać ciężaru tego ryzyka na Skarb Państwa, a w konsekwencji na pozostałych podatników.
W wypadku decyzji uznaniowych kontrola sądu ogranicza się głównie do badania ewentualnych naruszeń przepisów proceduralnych, które miałyby istotny wpływ na wynik sprawy. Jednak w praktyce sądy często w pewnych granicach analizują też, czy spełnione są przesłanki pozwalające na umorzenie zaległości; tak też było w tym wyroku.
