Pierwsza rata to nie to samo co czynsz inicjalny

Jeśli jednak charakterem pierwsza rata nie różni się od pozostałych wpłat, można zaliczyć ją do kosztów jednorazowo, nawet gdy jest wyższa niż późniejsze wpłaty.

Listopad to miesiąc, w którym firmy wpłacają podwójne zaliczki na podatek dochodowy. Starają się więc w tym okresie nie osiągać zbyt wysokich dochodów lub ponieść stratę. Najczęściej polega to na przesunięciu na ten miesiąc niektórych kosztów. Do tej pory jednym z najskuteczniejszych sposobów było zawarcie umowy leasingu operacyjnego i wpłata w listopadzie pierwszej, zwykle stosunkowo wysokiej, opłaty wstępnej. W tym roku metoda ta sprawdzi się tylko u osób fizycznych i spółek osobowych opodatkowanych na podstawie księgi przychodów i rozchodów. Prowadzący pełną księgowość muszą bowiem rozliczać opłatę wstępną przez cały okres trwania umowy leasingu. Takie są konsekwencje zmian w zasadach rozliczania kosztów uzyskania przychodów, czyli art. 22 ust. 4 – 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) oraz art. 15 ust. 4, 4b, 5c i 5d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop). Okazuje się jednak, że wiele może zależeć od sformułowania umowy leasingu.

Najwięcej problemów interpretacyjnych budzi art. 16 ust. 4d updop (art. 22 ust. 5c updof). W myśl tych przepisów koszty uzyskania przychodów, inne niż bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli jednak koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część odnosi się do danego roku podatkowego, stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Na ich podstawie organy podatkowe uznają, że leasingowa opłata wstępna powinna być zaliczana do kosztów nie jednorazowo w momencie poniesienia, ale rozliczana proporcjonalnie w okresie trwania umowy. Potwierdzają to m.in. wyjaśnienia Departamentu Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów zawarte w Biuletynie Skarbowym nr 4/2007. Tak samo odpowiadają izby skarbowe na pytania kierowane przez podatników (m.in. interpretacje Izby Skarbowej w Poznaniu z 8 października 2007 r., ILPB3/423-26/07-2/MC, oraz z 5 października 2007 r., ILPB1/415-17/07-2/MT).

Organy podatkowe uzasadniają, że w przepisach dotyczących zasad rozliczania leasingu nie sprecyzowano, w którym momencie korzystający powinien zaliczyć do kosztów wynikające z umowy leasingu opłaty. Rozstrzygając tę kwestię, należy więc brać pod uwagę ogólne zasady potrącania kosztów. Wstępna opłata leasingowa (czynsz inicjalny) jest na ogół uiszczana jednorazowo przy podpisywaniu umowy leasingu, przed wydaniem przedmiotu leasingu. Ma ona charakter opłaty samoistnej nieprzypisanej do poszczególnych rat leasingowych. Jej poniesienie jest warunkiem koniecznym rozpoczęcia realizacji umowy. Nie można więc bezpośrednio i funkcjonalnie powiązać jej z konkretnymi przychodami osiąganymi przez podatnika. Jako koszt pośredni powinna być rozliczana proporcjonalnie do długości trwania umowy leasingu.

Nie jest to jednak jedyne możliwe rozwiązanie. Wiele może zależeć od treści umowy leasingu. O ile bowiem organy podatkowe są zgodne, że tzw. czynsz inicjalny musi być rozliczany proporcjonalnie, o tyle co do zasad zaliczania do kosztów pierwszej raty leasingowej można już spotkać inną interpretację. Nawet gdy jest ona wielokrotnie wyższa niż kwoty płacone w kolejnych miesiącach.

Problem taki rozstrzygnęła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 2 października 2007 r. (IPPB1/415-53/07-4/ES). Firma prowadząca księgi handlowe zwróciła się z pytaniem dotyczącym trzyletniej umowy leasingu autobusu. Wysokość rat określono tak:

- I rata leasingowa – 300 000 zł,

- od II do V – 50 000 zł,

- od VI do XXXVI – 7792,31 zł.

Podatnik pytał, czy pierwszą ratę może jednorazowo zaliczyć do kosztów podatkowych. Izba Skarbowa uznała, że tak. Stwierdziła, że raty leasingowe opłacane przez leasingobiorcę w okresie trwania umowy dotyczą ściśle określonego czasu, nieprzekraczającego roku podatkowego. Dlatego są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w dacie ich poniesienia.

Podkreśliła jednak, że jeśli uiszczenie wynikającej z umowy leasingu określonej kwoty jest warunkiem skuteczności tej umowy (jej zawarcia), to bez względu na nazewnictwo (czynsz inicjalny, opłata wstępna, pierwsza rata) jest to koszt dotyczący całej umowy. Wtedy opłatę o charakterze wstępnym należy zaliczać do kosztów uzyskania przychodów proporcjonalnie do czasu jej trwania.