Spór dotyczył oceny skutków podatkowych dwóch pożyczek udzielonych w 1994 i 1995 r. przez spółkę akcyjną i osobę fizyczną - jej większościowego akcjonariusza. Miały one nieodpłatny charakter. W 2006 r. została podjęta uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego poprzez ustanowienie nowych udziałów. Pożyczkodawcy objęli je w zamian za przysługujące im wierzytelności z tytułu pożyczki.

Organy podatkowe uznały, że wartość odsetek, jakie spółka musiałaby zapłacić za pożyczki uzyskane na rynku bankowym, jest dla niej nieodpłatnym świadczeniem. Spółka nie zgodziła się z tym. Wywodziła, że pożyczkodawca -osoba fizyczna, który jest również jedynym jej udziałowcem, zawierając z gminą umowę kupna udziałów tej spółki, zobowiązał się do zainwestowania w nią - podwyższenia kapitału zakładowego, a pożyczki służyły temu celowi. Spółka wskazała, że gmina otrzymała sprawozdanie o realizacji postanowień umowy w tym zakresie. Jej zdaniem wszystkie te argumenty dowodzą, że nie doszło do nieodpłatnego świadczenia. Sprawa trafiła do gdańskiego WSA.

Sąd orzekł, że organy prawidłowo oceniły skutki podatkowe. Stan faktyczny w sprawie był bezsporny. Obie pożyczki były nieodpłatne i nie zostały zwrócone. Do 2006 r. nie podjęto uchwały o ustanowieniu nowych udziałów i objęciu ich przez pożyczkodawcę. W ocenie sądu okoliczność przekształceń własnościowych w spółce nie miała znaczenia dla sprawy. Organy podatkowe trafnie wywodziły, że dopiero od momentu podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego wpłacone kwoty nie byłyby przychodami spółki. A tak wartość odsetek, jakie spółka musiałaby zapłacić na rynku bankowym od kredytu w wysokości odpowiadającej wartości udzielonych pożyczek, jest dla niej nieodpłatnym świadczeniem. Odsetki zostały naliczone prawidłowo. W kolejnym odcinku naszego cotygodniowego cyklu przedstawiamy ciekawe wyroki w sprawach podatkowych, jakie wydały ostatnio wojewódzkie sądy administracyjne. Wybór orzecznictwa przygotował Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentowany wyrok potwierdza utrwaloną linię orzecznictwa NSA. Art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej updop), zgodnie z którym do przychodów nie zalicza się m.in. "przychodów otrzymanych na powiększenie kapitału zakładowego", ma charakter wyjątku od reguły opodatkowywania wszelkich przysporzeń majątkowych otrzymywanych przez osoby prawne i powinien być interpretowany ściśle. W takiej sytuacji to na podatniku ciąży obowiązek wykazania, że wpłacona kwota jest przeznaczona na podwyższenie kapitału zakładowego.

W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że cezurą jest w tym zakresie podjęcie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego - dopiero po jej podjęciu wpłaty otrzymywane przez spółkę mogą być wyłączone z przychodów. Uzasadnieniem jest to, że do momentu podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału przepisy kodeksu spółek handlowych (wcześniej kodeksu handlowego) nie nakładają na spółkę żadnych ograniczeń w dysponowaniu otrzymanymi wartościami pieniężnymi (przyszłymi wkładami). Problem ten został trafnie ujęty w uzasadnieniu wyroku NSA w Białymstoku z 24 kwietnia 2002 r. (SA/Bk 646/01). Sąd stwierdził, że w razie przyjęcia odmiennej interpretacji komentowanego przepisu "podatnik mógłby dowolnie kwalifikować wpłacone mu pieniądze jako kwoty na przyszłe powiększenie kapitału akcyjnego, wyłączając je w ten sposób z przychodów i zaniżając wysokość obciążeń podatkowych".

Z kolei zaliczenie do przychodów wartości odsetek, które spółka byłaby zobowiązana uiścić w razie zaciągnięcia pożyczek na zasadach rynkowych, wynika wprost z art. 12 ust. 1 pkt 2 i art. 12 ust. 6 pkt 4 updop. Jest to uzasadnione faktycznym nieodpłatnym korzystaniem przez spółkę z kapitału w okresie od dnia udzielenia nieodpłatnych pożyczek do dnia podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego.