To jedna z pierwszych urzędowych interpretacji (jeśli nie pierwsza) po ukazaniu się na naszych łamach serii artykułów o podatkowym zwolnieniu kwot dofinansowania nauki pracowników (patrz "Rz" z 21 lutego, 28 lutego i 26 marca br.).

Najbardziej zainteresowane sprawą są firmy zajmujące się organizowaniem szkoleń. Nagle w marcu, po przeczytaniu naszych artykułów przytaczających wyjaśnienia Ministerstwa Edukacji Narodowej, ich właściciele dowiedzieli się, że muszą mieć akredytację kuratora oświaty, jeśli tylko nie są wpisani do ewidencji niepublicznych placówek oświatowych. W przeciwnym razie trudno mówić o zwolnieniu z podatku dochodowego kwot dofinansowania ich szkoleń.

Łatwo przewidzieć, co było dalej. Klienci firm szkoleniowych nagle zaczęli wypytywać je o akredytację, a słysząc o jej braku, zaczęli rezygnować z usług. W firmach szkoleniowych zapanował popłoch.

Liczyliśmy na to, że sprawę wyjaśni Ministerstwo Finansów, do którego w marcu br. wysłaliśmy w tej sprawie pytanie. Niestety, po czterech miesiącach zwłoki resort finansów jeszcze nie odpowiedział na nasze pytanie: czy zwolnienie od podatku przysługuje tylko wtedy, gdy organizator pozaszkolnej formy dokształcania jest wpisany do ewidencji niepublicznych placówek oświatowych lub ma akredytację kuratora oświaty?

"Do zastosowania zwolnienia niezbędne jest, aby świadczenia przyznane przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika wynikały z odrębnych przepisów" - odpowiedział tylko resort finansów, wskazując przy tym, że odrębnymi przepisami są tu m.in.

-rozporządzenie z 12 października 1993 r. wydane przez ministra edukacji narodowej w porozumieniu z ministrem pracy i polityki socjalnej w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (DzU z 1993 r. nr 103, poz. 472 ze zm.) i

-rozporządzenie ministra edukacji i nauki z 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (DzU z 2006 r. nr 31, poz. 216).

Niezależnie od tego - jak dodało MF - "w odniesieniu do niektórych grup zawodowych regulacje dotyczące form kształcenia oraz świadczeń przysługujących pracownikom podnoszącym kwalifikacje i wykształcenie ogólne zawierają również inne niż ww. przepisy, które również należy zaliczyć do kategorii "odrębnych", o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy. Przykładowo kwestie szkoleń dla członków korpusu służby cywilnej i przysługujących w związku z tym świadczeń dodatkowo normuje ustawa z 26 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (...) wraz z obowiązującymi przepisami wykonawczymi. Natomiast w przypadku żołnierzy zawodowych czy funkcjonariuszy innych służb mundurowych zagadnienia z zakresu dokształcania oraz rodzajów świadczeń otrzymywanych od pracodawców określają tzw. pragmatyki służbowe - rozporządzenia wykonawcze do ustaw regulujących działanie poszczególnych służb".

Dlatego, zdaniem Ministerstwa Finansów, wszelkie świadczenia przyznane pracownikowi przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, wynikające z odrębnych przepisów, są zwolnione od podatku. Ale ponieważ te "odrębne" przepisy nie należą do kompetencji ministra finansów, to "o ich interpretację należy zwrócić się bezpośrednio do właściwego resortu".

Nasza redakcja - przypomnijmy - zwróciła się już w lutym br. do Ministerstwa Edukacji Narodowej. Pytaliśmy wtedy, czy żeby prowadzić działalność w zakresie kształcenia osób dorosłych w formach pozaszkolnych na podstawie rozporządzenia ministra edukacji z 3 lutego 2006 r., trzeba mieć akredytację, o której mowa w art. 68b ustawy o systemie oświaty?

Z odpowiedzi MEN wynikało, że "wszelkie jednostki szkolące, jeżeli są placówkami działającymi w ramach systemu oświaty (wpisane są do ewidencji niepublicznych placówek oświatowych prowadzonej przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego), do prowadzenia określonych w rozporządzeniu form pozaszkolnych (kursów, praktyk zawodowych oraz seminariów) nie muszą posiadać akredytacji.

Akredytacja jest wymagana jedynie w przypadku, gdy ww. formy kształcenia (tj. kursy, praktyki zawodowe oraz seminaria - przyp. K.J.) organizowane są przez osoby prawne i fizyczne prowadzące działalność oświatową na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Konieczność posiadania akredytacji (niezależnie od statusu prawnego danej placówki) występuje natomiast w przypadku prowadzenia kursu zawodowego, o którym mowa w § 2 ust. 3 rozporządzenia, czyli kursu, którego program nauczania obejmuje treści wybrane z programu nauczania dla zawodu dopuszczonego do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania".

Wydaje się, że w takim kierunku pójdą też wyjaśnienia urzędów skarbowych, zanim jednoznacznych wskazówek, jak interpretować przepisy, nie udzieli im Ministerstwo Finansów. Pierwszy przykład już mamy - wyjaśnienia Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego z 5 czerwca br. (patrz ramka).

Warto zauważyć, że - w przeciwieństwie do resortu finansów - urząd ten uznaje za odrębne jedynie przepisy wynikające ze wspomnianych dwóch rozporządzeń: z 12 października 1993 r. i z 3 lutego 2006 r.

Jednak nie sposób nie wspomnieć o wyjaśnieniach innych urzędów, inaczej interpretujących przepisy o zwolnieniu (patrz ramka).

"Zakres ten reguluje drugie z wymienionych na wstępie rozporządzeń, a więc rozporządzenie ministra edukacji i nauki z 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (DzU nr 31, poz. 216). Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia uzyskiwanie i uzupełnianie przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych odbywa się w następujących pozaszkolnych formach kształcenia? 1) kurs; 2) kurs zawodowy; 3) seminarium; 4) praktyka zawodowa. (...) Kolejne ustępy § 2 tego rozporządzenia precyzują, co należy rozumieć przez pojęcia wskazane w ust. 1 (...).

Należy przy tym także zwrócić uwagę, iż aby uznać daną formę kształcenia za którąś z wskazanych w § 2 ust. 1 pkt 1-4 rozporządzenia, musi być ono organizowane przez podmiot spełniający wymogi zawarte w § 1 pkt 2 tego rozporządzenia, który stanowi, iż ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o organizatorze kształcenia - należy przez to rozumieć publiczną i niepubliczną placówkę kształcenia ustawicznego, placówkę kształcenia praktycznego oraz ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego, prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, a także osobę prawną i fizyczną prowadzącą działalność oświatową, wymienioną w art. 83a ust. 2 z 7 września 1991 r. ustawy o systemie oświaty, obejmującą prowadzenie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, dla której uzyskała akredytację, o której mowa w art. 68b tej ustawy. (...)

Reasumując, błędne jest stanowisko spółki, iż na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są przychody z tytułu uczestnictwa we wszystkich formach kształcenia, o których mowa we wniosku. Zwolnieniu temu będą podlegać wyłącznie określone w ww. rozporządzeniach świadczenia z tytułu kształcenia się pracowników we wskazanych w tych rozporządzeniach formach szkolnych i pozaszkolnych".

"Szkolenia pracowników opłacane przez zakład pracy można podzielić na dwa rodzaje? 1. szkolenia podnoszące posiadane kwalifikacje zawodowe w sensie umiejętności wykonywania bieżącej pracy (seminaria, odczyty, prelekcje, wykłady, kursy specjalizacyjne), 2. szkolenia podnoszące poziom wiedzy ogólnej i zawodowej pracownika (nauka w szkołach publicznych i niepublicznych, w szkołach wyższych, na studiach podyplomowych itp.).

Ministerstwo Finansów w piśmie z 3 grudnia 1993 r. (PO 5/6-804-02457/93) stwierdziło, że jeżeli szkolenia pierwszego rodzaju są niezbędne do wykonywania obowiązków zawodowych pracownika, koszty ponoszone za to szkolenie przez zakład pracy nie stanowią przychodu pracownika i nie podlegają opodatkowaniu.

Natomiast koszty ponoszone przez zakład pracy związane ze szkoleniami drugiego rodzaju, tj. podnoszącymi ogólny poziom wiedzy i wykształcenia pracownika, np. w formie kontynuacji studiów wyższych czy studiów podyplomowych, stanowią przychód pracownika w rozumieniu wyżej cytowanego przepisu art. 12 ust. 1, który z kolei jest zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ww. ustawy. Przepis ten stanowi, że wolna od podatku jest wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługującym pracownikom podejmującym naukę w szkołach lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych".