Organy podatkowe argumentują, że wydatki nie mogą być kosztem podatkowym, ponieważ kwoty na powiększenie kapitału zakładowego nie są przychodem. Mówi o tym art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej updop). Nie ma przychodu, nie można więc też naliczyć kosztu.
Ale przecież wydatki związane z tą czynnością ponosimy nie po to, aby uzyskać przychód w postaci kapitału zakładowego. Chcemy pozyskać środki na rozwój firmy i poprawić jej pozycję. A kosztem podatkowym są także wydatki na zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Tak wyraźnie mówi teraz art. 15 ust. 1 updop i tak wcześniej rozumiały pojęcie kosztów uzyskania przychodów sądy.
Spójrzmy na ostatnie interpretacje organów podatkowych. Czy można zaliczyć do kosztów wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego? - zapytała spółka akcyjna. Chodziło jej o podatek od czynności cywilnoprawnych zapłacony przy zmianie umowy spółki, wydatki na obsługę notarialną oraz opłaty sądowe poniesione przy zgłaszaniu umowy do KRS. Podniesienie kapitału jest jednym ze sposobów pozyskania środków na działalność gospodarczą, z której generowane są przychody - argumentowała spółka. Ale kwota podwyższenia kapitału zakładowego nie powoduje powstania przychodu - odpowiedział Lubelski Urząd Skarbowy w interpretacji z 8 marca br. (PD.42384/06). Nie uwzględnia się więc jej przy wyliczaniu dochodu. Zdaniem urzędu powoduje to, że "związane z tymi przychodami koszty, w tym przypadku opłacony od czynności cywilnoprawnych podatek od zmiany umowy spółki, koszty obsługi notarialnej, opłaty związane z wpisem do KRS, są neutralne podatkowo, tj. nie mogą pomniejszać przychodów uzyskiwanych z innych źródeł, ponieważ są związane z przychodem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym".
Podobnie rozumuje Opolski Urząd Skarbowy w interpretacji z 4 kwietnia br. (PD/423-20/TW/07): "Skoro przychodu otrzymanego na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego nie zalicza się do przychodów, bowiem jego celem jest zapewnienie zgromadzenia środków niezbędnych dla funkcjonowania podatnika, to tym samym nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z powiększeniem kapitału zakładowego".
Ale niektóre firmy mają korzystne interpretacje swoich urzędów i mogą zaliczać wydatki związane z podwyższeniem kapitału do kosztów. Przykładowo spółka, która zapytała o podatkowe rozliczenie Pierwszy Wielkopolski Urząd Skarbowy w Poznaniu. Argumentowała, że decyzja o podwyższeniu kapitału powiększa rezerwy kapitałowe spółki dla wypłat dywidendy lub pokrycia strat oraz stanowi zwiększenie zabezpieczenia wierzycieli przed ich ewentualnymi roszczeniami. Poza tym wzmacnia pozycję finansową i rynkową firmy. To wydatki pośrednio związane z przychodami dotyczące całokształtu działalności - potwierdził urząd. Jak czytamy w interpretacji z 1 czerwca 2005 r. (ZD/40645/CIT/05): "wydatki poniesione na organizację walnego zgromadzenia, tj. koszty wysyłki informacji o terminie i miejscu zwołania zgromadzenia, koszty uczestnictwa prawnika w zgromadzeniu i protokołowaniu podejmowanych uchwał, pozostałe koszty obsługi prawnej (przygotowanie dokumentów zgromadzenia, wniosków do KRS), opłaty sądowe za wpis do KRS, podatek od czynności cywilnoprawnych, uznać należy za koszty uzyskania przychodów".
To, że urzędy nie mogą się zdecydować, nie jest niczym nowym dla podatników. Gorzej, że nie mogą też zdecydować się sądy. W wyroku z 1 marca 2000 r. (I SA/Wr 2285/98) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził: "Skoro zatem, jak wynika z przepisu art. 12 ust. 4 pkt 4 updop, przychodu otrzymanego na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego nie zalicza się do przychodów, bowiem jego celem jest zapewnienie zgromadzenia środków niezbędnych dla funkcjonowania podatnika, nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu wydatków związanych z powiększeniem kapitału zakładowego, a stanowiących koszty zawarcia umów notarialnych z tym związanych".
Podobnie było w sprawie rozstrzygniętej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w orzeczeniu z 29 stycznia br. (I SA/Wr 1103/06). Organy podatkowe nie zgodziły się na wrzucenie w koszty pobranego przez notariusza podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy podwyższającej kapitał zakładowy. A sąd przyznał im rację (szerzej ten wyrok opisywaliśmy w DF z 1 marca br.).
Nadzieję na pozytywne rozstrzygnięcie sporu daje natomiast wyrok NSA z 7 marca 2006 r. (I FSK 121/05).
W sprawie chodziło m.in. o wynagrodzenie radcy prawnego za pomoc przy podwyższeniu kapitału zakładowego. NSA podkreślił, że tego wydatku nie można łączyć z przychodem, o którym mówi art. 12 ust. 4 pkt 4 updop. Jest to bowiem ogólny koszt związany z funkcjonowaniem spółki.
Także w wyroku z 22 lutego 2006 r. (II FSK 191/05) NSA stwierdził: "Wydatki radcy prawnego związane z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z uwagi na potrzebną w tej kwestii wiedzę fachową, wiedzę prawniczą, uzasadniają ten wydatek jako koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop".
Juliana Brzezińska, z zespołu prawa podatkowego kancelarii Krawczyk i Wspólnicy
Niezrozumiałe jest, dlaczego organy podatkowe upierają się, że wydatki na podwyższenie kapitału zakładowego nie są kosztem uzyskania przychodów. Przecież ta operacja wiąże się z funkcjonowaniem spółki i ma wpływ na jej działalność tak jak każdy przypływ gotówki czy otrzymanie składników majątkowych. Zwiększenie kapitału zakładowego wpływa na osiąganie wyższych przychodów w związku z rozszerzeniem zakresu działalności, jest również jednym ze sposobów pozyskania środków na jej kontynuację. Zaliczenie tych wydatków do kosztów nie powinno budzić wątpliwości, szczególnie po rozszerzeniu definicji kosztów o wydatki na zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Wydatki te - jako pośrednio związane z przychodem - będą zaliczone do kosztów w dacie poniesienia, czyli w dniu, w którym ujęto je w księgach rachunkowych. Dowodem księgowym poniesienia kosztu będzie faktura VAT (w wypadku doradztwa prawnego), deklaracja podatkowa oraz dowód zapłaty, np. potwierdzenie przelewu bankowego (przy podatku od czynności cywilnoprawnych) oraz dowód potwierdzający uiszczenie opłat notarialnych i sądowych.
