Rozporządzenie ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie określa, w której kolumnie i kiedy należy ujmować w księdze różnice kursowe.
Od 1 stycznia 2007 r. do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) wprowadzono pojęcia dodatnich i ujemnych różnic kursowych. Różnice dodatnie zwiększają przychody, a ujemne koszty o odpowiednio wyliczone wartości.
Zgodnie z art. 24c ust. 2 updof dodatnie różnice powstają, jeżeli wartość:
a) przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia; gdy wartość ta jest wyższa, powstają różnice kursowe ujemne,
b) poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia; gdy wartość ta jest niższa, powstają różnice kursowe ujemne,
c) otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wpływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5; gdy wartość ta jest wyższa, powstają ujemne różnice kursowe,
d) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni; przy wartości wyższej mamy do czynienia z ujemnymi różnicami kursowymi,
e) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni; gdy wartość ta jest niższa, powstają ujemne różnice kursowe.
Jak z tego wynika, dodatnie różnice kursowe powstają wtedy, gdy w wyniku transakcji walutowych następuje albo wzrost dochodu, albo majątku podatnika. I bez znaczenia jest, czy następuje to w związku ze wzrostem przychodów, czy w związku ze zmniejszeniem kosztów. W wypadku różnic kursowych ujemnych jest oczywiście odwrotnie.
Od nowego roku pojawiły się więc nowe kategorie przychodu i kosztu, podlegające ewidencji w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Aby wpis był prawidłowy, najpierw należy ustalić, czy w wyniku zdarzenia gospodarczego powstały dodatnie, czy ujemne różnice. Pierwsze zwiększają przychody, drugie -koszty.
Właściwym miejscem w księdze do wpisania tych pierwszych jest moim zdaniem kolumna 8 "pozostałe przychody". Wynika to ze sposobu powstawania tego przychodu (powstaje on "na" przychodach i "na" kosztach, a nie "na" sprzedaży towarów i usług). Przemawia za tym również to, że w art. 14 ust. 2 updof różnice kursowe wymienione są wśród innych niż podstawowe przychody z działalności gospodarczej. Ujemne różnice kursowe powinny natomiast być zapisane w "pozostałych wydatkach" (kolumna13) - bo jest to jedyne odpowiednie dla nich miejsce po stronie kosztowej księgi.
Poza różnicami kursowymi, które do księgi trafiają bezpośrednio,są jeszcze takie, które pojawiają się w niej jako część odpisu amortyzacyjnego. Zgodnie bowiem z art.22g ust. 5 updof różnice kursowe naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej zwiększają lub zmniejszają wartość początkową danego składnika majątku.
Tak więc różnice kursowe powstałe przy nabyciu lub wytworzeniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych w związku z poniesionymi wydatkami nie zwiększają bezpośrednio ani przychodów, ani kosztów.
Podstawą wpisu różnic (dodatnich i ujemnych) do księgi powinien być - moim zdaniem - samodzielnie sporządzony dowód księgowy, pokazujący rodzaj różnicy i jej kwotę, jak również historię jej powstania (ze wskazaniem dokumentów źródłowych - faktur, przelewów, umów).
Datą wpisu powinna być data zaistnienia zdarzenia powodującego, że różnica w ogóle powstała, albo ostatni dzień miesiąca, w którym różnica wystąpiła. Uważam również, że należy dopuścić możliwość wpisywania do księgi jednorodnych różnic jedną kwotą, o ile z dołączonego opisu wynika jednoznacznie, jakie zdarzenia zsumowały się nadaną wielkość różnicy kursowej.
Autor jest doradcą podatkowym Kancelaria TAX s.c., Lublin