W dzisiejszych czasach nikogo już nie dziwi, że polskie firmy prowadzą działalność na całym świecie, a wiele z nich wręcz jest częścią międzynarodowych grup czy korporacji. Ta globalizacja daje wielkie korzyści i przewagę, ale podatkowo może utrudnić życie. Nie każde rozwiązanie przyjęte między firmami w grupie daje się bowiem korzystnie rozliczyć podatkowo. Przypomniał o tym ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny.

Czytaj też:

Strata jest kosztem dopiero po zniszczeniu materiałów

Koszty w CIT: usługi refakturowane – kiedy z limitem, a kiedy bez

Rozliczenia w grupie

Sprawa dotyczyła spółki z branży farmaceutycznej. We wniosku o interpretację wyjaśniła, że jest polską spółką – dystrybutorem wyrobów farmaceutycznych oraz kosmetycznych na rynku polskim – należącą do międzynarodowej grupy. Zgodnie z jej strategią kupuje towary od francuskiej spółki matki.

Podatniczka tłumaczyła, że produkcja towarów we Francji uzależniona jest ściśle od zapotrzebowania zgłaszanego przez poszczególne firmy z grupy, na podstawie sprzedaży planowanej w przyszłych okresach. Zaznaczyła, że w niektórych przypadkach, po wyprodukowaniu towarów jej zapotrzebowanie ulega jednak zmniejszeniu i musi zrezygnować z części zakupów. Przyczyną tego może być także np. zmiana norm czy wskazań obowiązujących w Polsce, co powoduje, że zamówione wyroby nie mogą być sprzedawane w Polsce.

Z wniosku wynikało, że zdarza się również obciążanie jej przez Francuzów kosztami zniszczenia samych materiałów np. ulotek czy opakowań wykorzystywanych do produkcji zamówionych przez nią towarów. W takiej sytuacji francuska spółka matka niszczy materiały, a kosztami obciąża firmy z grupy. Podatniczka zapytała o możliwość rozliczania kosztów podatkowych związanych z opisanymi przypadkami.

Fiskus mówi: nie

Organ nie dopatrzył się jednak żadnej możliwości rozliczenia wydatków w kosztach polskiej spółki. Jeśli chodzi o wydatki na niszczenie samych towarów, to w jego ocenie nie przyczyniają się one do osiągnięcia przychodów podatkowych. Przeciwnie, wydatki na zniszczenie towarów, których wyprodukowana ilość – co do potrzeb rynku – została przeszacowana, należy oceniać jako działanie pozostające w bezpośrednim związku ze zmniejszeniem przychodów podatkowych. Minimalizacja strat jest zatem przejawem działań negatywnych, zmniejszających ewentualny przychód podatkowy. Tym samym, trudno jest w tym przypadku mówić o zabezpieczeniu czy też zachowaniu źródła przychodów. Jak tłumaczyli urzędnicy, wszelkie zmiany dotyczące liczby czy też jakości zamówionych towarów stanowią ryzyko przedsiębiorcy, którego nie można przerzucać na Skarb Państwa przy użyciu przepisów prawa podatkowego.

Fiskus odmówił też prawa do kosztów przy wydatkach na utylizację ulotek i opakowań. Jego zdaniem w tym przypadku chodzi o refakturowanie wydatków, które co do zasady powinny obciążać spółkę francuską. Tymczasem poniesiony wydatek ma być efektem działania samego podatnika, a nie innego podmiotu, nawet z nim powiązanego.

Połowiczna wygrana

Spółka zaskarżyła interpretację i wygrała, ale połowicznie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, uwzględniając częściowo jej skargę, przyznał jej prawo do kosztów przy wydatkach na zniszczenie towarów, które, ze względu na zmianę norm prawnych w Polsce, nie mogą być dopuszczone do obrotu. A także tych, co do których sprzedaż towaru na rynku okazała się niemożliwa ze względów ekonomicznych. Nie zgodził się jednak na rozliczenie w koszty wydatków dotyczących zniszczenia ulotek i opakowań.

Gospodarcza, ale rozsądna

Nie kwestionował, że za działania spółki matki, która szuka oszczędności dla siebie, mogą być obciążane spółki córki. Jednak nie ma to związku z ich przychodami czy też wydatkami. To koszt podmiotu francuskiego i jego oszczędność. Nie można zaakceptować sytuacji, gdzie oszczędności na drukowaniu opakowań i ulotek uzyskiwałby podmiot francuski, a koszty ponosiłyby podmiot polski w odpowiedniej proporcji z innymi podmiotami należącymi do grupy z innych krajów.

To stanowisko w pełni zaakceptował NSA. W wyroku z 18 kwietnia br. zgodził się, że wydatki na niszczenie opakowań i ulotek przerzucone przez francuską spółkę matkę nie mogą być kosztem podatkowym polskiej spółki córki (II FSK 1168/17).

NSA, odwołując się do swojej progospodarczej wykładni przepisów podatkowych w zakresie ogólnej definicji kosztów przypomniał, że oceniając celowość wydatku i jego związku z przychodem należy uwzględniać pewne ryzyko gospodarcze. Nie jest też tak jak twierdzi fiskus, że do uwzględnienia danego wydatku w koszty koniecznie musi być zysk. Są takie przedsięwzięcia, które dają koszty, choć rezultat nie został osiągnięty.

Jak tłumaczył sędzia sprawozdawca Wojciech Stachurski, ryzyko gospodarcze nie może być pomijane. Jednak w ocenie NSA musi się ono mieścić w pewnych ramach, a granicą jest to czy jest to ryzyko podatnika, czy innego podmiotu. W spornym przypadku NSA uznał, że chodziło o ryzyko francuskiej spółki matki, a nie skarżącej. Gdyby dopuścić do rozliczenia w koszty skarżącej wydatków przeniesionych, refakturowanych przez firmę matkę, doszłoby do nieuprawnionego przeniesienia cudzego ryzyka. Bo, jak podkreślił sąd, francuski kontrahent przecież także ponosi ryzyko działalności gospodarczej.

„Mimo przegranej podatniczki, orzeczenie NSA jest niezwykle ważne dla praktyki podatkowej" – ocenia Marek Kolibski – radca prawny, doradca podatkowy, partner w kancelarii KNDP Kolibski,Nikończyk,Dec&Partnerzy.

Ekspert zwraca uwagę na ten aspekt sprawy, w zakresie którego sądy administracyjne potwierdziły stanowisko, że koszty minimalizacji strat są kosztami zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów. Tymi kosztami były koszty zniszczenia towarów, które nie mogą być ze względów prawnych lub ekonomicznych sprzedawane.

„To ma największe znaczenia dla innych podatników w podobnych sprawach, bo problemy ze sprzedażą już zamówionych towarów mogą zdarzyć się w każdej firmie" – podkreśla Marek Kolibski.

Wyrok jest prawomocny.

Podstawa prawna: art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1036 ze zm.)