Trybunał Sprawiedliwości UE stanął po stronie przedsiębiorców, którzy mają problemy z rozliczeniem niezrealizowanej inwestycji. Uznał, że niepowodzenie biznesowego przedsięwzięcia nie wyklucza odliczenia VAT od poniesionych na nie wydatków.

Czytaj także: Można odpisać VAT z lewej faktury

– Wyrok Trybunału dotyczy irlandzkiej spółki, ma jednak uniwersalne znaczenie. Mogą się na niego powoływać też polskie firmy, a nasi urzędnicy powinni respektować tezy unijnego sądu – mówi Paweł Fałkowski, doradca podatkowy, partner w ALTO.

Spór dotyczył spółki Ryanair, która podjęła próbę przejęcia innego przewoźnika lotniczego. Złożyła ofertę nabycia wszystkich jego udziałów. Poniosła spore koszty doradztwa oraz innych usług i odliczyła od nich VAT. Do przejęcia jednak nie doszło. Powodem były przepisy prawa konkurencji. Ryanair mógł nabyć tylko niecałe 29 proc. udziałów. A irlandzki fiskus uznał, że nie miał prawa do odliczenia podatku.

Status podatnika od razu na starcie

Ostatecznie sprawa trafiła do unijnego Trybunału. Podkreślił on, że za podatnika VAT należy uznać każdego, kto ma zamiar rozpocząć działalność gospodarczą, co potwierdzają obiektywne okoliczności, oraz poczyni na ten cel pierwsze wydatki inwestycyjne. Tak wynika z definicji w unijnej dyrektywie. Podatnikiem jest też spółka, która podjęła czynności przygotowawcze mające na celu nabycie udziałów innej firmy z zamiarem świadczenia na jej rzecz usług zarządzania.

Czy przysługuje jej odliczenie podatku naliczonego? Tak, ponieważ prawo do odliczenia jest integralną częścią systemu VAT i co do zasady nie podlega ograniczeniu. Jest zgodne z zasadą neutralności VAT, która wymaga, by ponoszenie pierwszych kosztów inwestycyjnych na potrzeby i na cele przedsiębiorstwa było uznawane za działalność gospodarczą. Jakakolwiek inna interpretacja zagrażałaby obciążeniem przedsiębiorcy kosztem VAT.

Można wystąpić o zwrot

Zdaniem Trybunału prawo do odliczenia przysługuje, nawet jeżeli planowana działalność gospodarcza nie została później zrealizowana, a co za tym idzie, nie zaowocowała transakcjami podlegającymi opodatkowaniu.

– Wynika z tego, że przedsiębiorca może odliczyć VAT także wtedy, gdy nie zrealizował inwestycji i nie osiągnął przychodów. Jeśli nie wykazał żadnego podatku należnego, od którego mógłby odliczyć naliczony, ma prawo wystąpić o zwrot VAT. Zgodnie z polskimi przepisami przysługuje mu, co do zasady, w ciągu 180 dni – mówi Paweł Fałkowski. Dodaje, że w takiej sytuacji urząd może sprawdzić, czy podejmowana inwestycja miała realne podstawy, a przedsiębiorca powinien mieć dowody, które to potwierdzają.

Zarządzanie jest działalnością

W sprawie rozpatrywanej przez Trybunał ważne też było to, czy działalność gospodarczą stanowi samo nabycie i posiadanie udziałów. We wcześniejszych wyrokach Trybunał podkreślał, że spółkom holdingowym, które zajmują się tylko takimi operacjami, nie przysługuje prawo do odliczenia podatku. Takie spółki nie prowadzą bowiem żadnej działalności operacyjnej, mają jedynie dochody z dywidend. Inaczej jest, gdy nabyciu udziałów towarzyszy pośrednia lub bezpośrednia ingerencja w zarządzanie przejmowanymi firmami i skutkuje to dokonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu VAT, takich jak świadczenie usług administracyjnych, księgowych, handlowych i technicznych.

Z okoliczności tej sprawy wynika, że poprzez nabycie udziałów w przejmowanej spółce Ryanair chciał świadczyć na jej rzecz opodatkowane VAT usługi zarządzania. W konsekwencji prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu unijnej dyrektywy.

Reasumując, unijne przepisy przyznają firmie, która ma zamiar nabyć udziały innej spółki w celu prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu na jej rzecz opodatkowanych usług zarządzania, prawo do pełnego odliczenia VAT od poniesionych wydatków. Pod warunkiem że planowana działalność gospodarcza jest wyłączną przyczyną tych wydatków.

Sygn. akt: C-249/17