Dyrektywa CSRD nie tylko znacząco poszerza zakres podmiotów objętych obowiązkiem raportowym. Wprowadza również obowiązek zewnętrznej atestacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Poddanie raportowania niefinansowego weryfikacji jest niezwykle istotne z punktu widzenia zapewnienia interesariuszom porównywalności i wiarygodności publikowanych przez jednostki informacji na temat wpływu działalności na środowisko i społeczeństwo oraz w zakresie ładu korporacyjnego. Instytucje finansowe, inwestorzy i inni użytkownicy sprawozdań finansowych będą mogli porównać raportowane informacje pozafinansowe i ocenić stopień zrównoważenia prowadzonego biznesu.

Standardy usług poświadczających

Obligatoryjne raportowanie ESG będzie podlegało każdorazowo obowiązkowej weryfikacji przez biegłego rewidenta.

Zgodnie z dyrektywą CSRD zasady atestacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju w państwach członkowskich powinny być zgodne ze standardami usług poświadczających przyjętymi przez Komisję Europejską. Zgodnie z harmonogramem do 1 października 2026 roku będą to standardy usług poświadczających dających ograniczoną pewność, a do 1 października 2028 roku standardy dające racjonalną pewność, po uprzedniej ocenie, czy w przypadku raportowania niefinansowego możliwe jest uzyskanie racjonalnej pewności.

Definicje usługi atestacyjnej dającej ograniczoną pewność i dającej racjonalną pewność zawarte zostały w Międzynarodowym Standardzie Usług Atestacyjnych 3000 (zmienionym) Usługi atestacyjne inne niż badania i przeglądy historycznych informacji finansowych (dalej: MSUA 3000). W przypadku usługi dającej ograniczoną pewność poziom ryzyka zlecenia jest wprawdzie akceptowalny, ale jest to wyższe ryzyko niż dla usługi dającej racjonalną pewność. Wniosek z takiej usługi wyrażony jest w formie, która stwierdza, czy na podstawie przeprowadzonych procedur i uzyskanych dowodów cokolwiek zwróciło uwagę biegłego rewidenta, co pozwalałoby mu sądzić, że informacja o zagadnieniu będącym przedmiotem zlecenia jest istotnie zniekształcona. Wykonując usługę dającą ograniczoną pewność, zwykle biegły rewident wykonuje mniej procedur bądź wybiera mniej pozycji do sprawdzenia niż w przypadku usługi dającej racjonalny poziom pewności. Często procedury te ograniczają się do procedur analitycznych i zapytań bez szczegółowej analizy dokumentów.

Rada Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (International Auditing and Assurance Standards Board, IAASB) opracowała projekt standardu atestacyjnego dla raportowania zrównoważonego, Międzynarodowego Standardu Usług Atestacyjnych dotyczący zrównoważonego rozwoju 5000. Ogólne wymagania dotyczące usług atestacyjnych w odniesieniu do zrównoważonego rozwoju (dalej: MSUA 5000), jednak prace nad tym standardem nie zostały jeszcze zakończone, więc na początku atestacja będzie przeprowadzana na podstawie MSUA 3000.

W kwietniu 2021 roku IAASB wydała niewiążące wytyczne w sprawie stosowania standardu MSUA 3000 (zmienionego) do usług atestacyjnych dotyczących raportowania zrównoważonego i innego zewnętrznego poszerzonego raportowania [Non-authoritative Guidance on Applying ISAE 3000 (Revised) to Sustainability and other Extended External Reporting Assurance Engagements]. Wytyczne te mogą być pomocne przy weryfikacji raportowania ESG, zanim ustalony i zatwierdzony zostanie ostateczny kształt MSUA 5000.

Zakres usługi atestacyjnej i raportowania

Przedmiotem zainteresowania biegłego rewidenta przy weryfikacji raportowania zrównoważonego będą w szczególności następujące obszary:

  • zgodność z unijną taksonomią ESG,
  • prawidłowość sporządzenia sprawozdania, zgodnie ze standardami ESRS (European Sustainability Reporting Standards),
  • adekwatność, kompletność, prawidłowość i spójność informacji zaprezentowanych w raporcie ESG,
  • poprawność tagowania blokowego.

W ramach przeprowadzanej usługi atestacyjnej istotna będzie również ocena biegłego rewidenta, czy jednostka raportująca posiada odpowiednie systemy i procesy informacyjne, które są w stanie dostarczyć kompletne i dokładne dane niezbędne do sporządzenia rzetelnego raportowania ESG.

O tych obszarach biegły rewident będzie się wypowiadał w swoim raporcie z przeprowadzonej usługi atestacyjnej w odniesieniu do raportowania ESG. Generalnie im bardziej zróżnicowane, złożone lub niepewne będą prezentowane informacje, tym więcej dodatkowych informacji będzie musiało zostać zawartych w raporcie, aby użytkownicy mogli odpowiednio zrozumieć wnioski biegłego rewidenta i związane z nimi ograniczenia. Przykładowe okoliczności, które będą wymagały szczegółowych wyjaśnień w raporcie, to oszacowania wymagające wielokrotnych i skomplikowanych przeliczeń z jednej jednostki miary na inną, szacunki oparte na czynnikach subiektywnych, a nie obiektywnych, czy też pomiary i oceny przygotowane na bazie ekstrapolacji wyników uzyskanych w części populacji.

Cel atestacji i wybór firmy audytorskiej

Celem atestacji raportowania ESG jest uwiarygodnienie przedstawionych przez jednostki informacji na temat działań w zakresie środowiska, społeczeństwa, ładu korporacyjnego i pomiarów zrównoważenia ich działalności oraz zapewnienie ich porównywalności. Dzięki temu interesariusze otrzymają spójne informacje na temat raportujących, a ich decyzje będą bazowały na prawidłowych i rzetelnych informacjach.

Niezwykle ważny w tym kontekście jest wybór firmy audytorskiej, która będzie przeprowadzać usługę atestacyjną. Biorąc pod uwagę złożoność wymagań prawnych, ale też samej tematyki zrównoważonego rozwoju, firma audytorska powinna mieć odpowiednie zasoby ludzkie, technologiczne i intelektualne do wykonania tego typu usług.

Zdaniem autorki
Wszechstronny zespół do badania raportów ESG będzie podstawą.

Ze względu na różnorodność, złożoność i specjalistyczny charakter informacji przedstawianych w raportach ESG w ich weryfikację będzie musiał być zaangażowany multidyscyplinarny zespół składający się z osób posiadających różne kompetencje, zarówno w zakresie ESG, jak i technik pomiaru i szacowania parametrów, aby na bazie wykonanych przez ten zespół procedur można było wyciągnąć właściwy wniosek z przeprowadzonej atestacji.
Odpowiedni poziom kompetencji w odniesieniu do zlecenia atestacyjnego ESG powinien obejmować:
• Ogólne zrozumienie zagadnień klimatycznych, społecznych i ładu korporacyjnego.
• Zrozumienie, kim są zamierzeni użytkownicy informacji zawartych w raporcie ESG jednostki i w jaki sposób prawdopodobnie będą te informacje wykorzystywać.
• Znajomość obowiązujących przepisów prawa i regulacji w odniesieniu do raportowania ESG.
• Znajomość metodologii kwantyfikacji i pomiaru szerokiego zakresu zagadnień ESG, w tym zrozumienie niepewności szacunków oraz alternatywnych metod pomiaru.
• Wystarczająca wiedza, aby określić trafność wybranych przez podmiot kryteriów.