Środki pochodzą z dwóch programów Interreg 2014-2020: Brandenburgia – Polska i Meklemburgia-Pomorze Przednie/Brandenburgia – Polska. W puli obu konkursów jest łącznie ok. 53,2 mln euro.
Europejska współpraca terytorialna
Oprócz środków unijnych, z jakich samorządy mogą korzystać, a znajdujących się w programach krajowych i regionalnych, dostępne są także te z programów europejskiej współpracy terytorialnej. W przypadku tych programów środki unijne mają pozwolić na wyłonienie wspólnych, ponadgranicznych projektów dotyczących np. poprawy infrastruktury (np. drogowej) wzmocnienia działalności instytucji publicznych i administracji (wymiana wiedzy, doświadczeń, realizacja wspólnych działań) oraz współpracy mieszkańców i instytucji obszaru pogranicza (wspólne wydarzenia kulturalne, społeczne, sportowe, zapewniające i poprawiające bezpieczeństwo, itp.).
Korzystać z nich mogą m.in. organy administracji rządowej i samorządowej (jak też ich związki i stowarzyszenia), jednostki państwowe bądź samorządowe zapewniające usługi publiczne, jednostki naukowe i edukacyjne, instytucje kultury oraz organizacje pozarządowe niedziałające dla zysku, a czasem także przedsiębiorcy, ich stowarzyszenia, izby gospodarcze lub instytucje otoczenia biznesu. Wszystko zależy od konkretnego programu i jego części – tzw. osi priorytetowej, w ramach, której ogłaszany jest konkurs.
W przypadku dwóch wspomnianych programów ogłoszone konkursy dają sposobność zgłaszania projektów związanych przede wszystkim z poprawą infrastruktury drogowej, wzmacnianiem działalności instytucji publicznych i administracji oraz współpracą mieszkańców i instytucji obszaru pogranicza.
Brandenburgia
W programie Brandenburgia-Polska ogłoszono dwa konkursy dotyczące drugiej osi priorytetowej. A to oznacza, że można zgłaszać projekty z zakresu integracji mieszkańców i współpracy administracji (pierwszy konkurs) oraz zwiększania mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi (drugi konkurs).
Pierwszy z nich skierowany jest do bardzo szerokiego grona potencjalnych wnioskodawców, wśród których tylko przykładowo da się wskazać:
- jednostki samorządu terytorialnego, ich zrzeszenia, związki i instytucje im podległe,
- europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej,
- organy administracji rządowej,
- podmioty prowadzące placówki edukacyjne, kształcenia zawodowego i dokształcania,
- instytucje aktywizacji gospodarczej (placówki wspierające rozwój przedsiębiorczości i innowacyjność, np. izby),
- placówki naukowe, instytucje kultury, instytucje sportowe.
Wszystkie wymienione podmioty mają prawo znaleźć partnera po stronie niemieckiej i przedstawić projekt, przy czym należy to zrobić najdalej do 19 sierpnia. A zgłaszane przedsięwzięcia i inicjatywy mogą dotyczyć współpracy, w tym tworzenia sieci współpracy w obszarach będących w kręgu zainteresowania programu, tj. np.: w zakresie kultury, spraw społecznych, środowiska naturalnego, planowania przestrzennego, rozwoju powiązań gospodarczych, w tym na linii biznes – jednostki naukowe oraz tworzenia transgranicznych przedsiębiorstw.
Projekty, które mogą liczyć na dofinansowanie, to także te przewidujące współpracę na polu bezpieczeństwa i porządku publicznego, np. w zakresie obrony cywilnej i ochrony przed klęskami żywiołowymi, współpracę straży pożarnych, w zakresie uzgodnionej ochrony przeciwpowodziowej, czy wreszcie zwalczania przestępczości na pograniczu.
W kręgu zainteresowania tej części programu pozostają także kwestie ochrony konsumentów, przezwyciężania konsekwencji wynikających z przemian demograficznych, ochrony zdrowia i spraw społecznych. Także takie projekty mogą być przedmiotem współpracy i finansowego wsparcia.
Zgodnie z zasadami programów maksymalne dofinansowanie dla polskich partnerów wynosi nawet 85 proc. kosztów kwalifikowanych. Na realizację opisanych powyżej rodzajów przedsięwzięć zarezerwowano 8,5 mln euro.
Meklemburgia
W przypadku programu Meklemburgia – Pomorze Przednie/Brandenburgia –Polska wnioski o dofinansowanie projektów będą przyjmowane do 15 lipca. A mogą one mieć bardzo różny charakter. To, co je w pewnym stopniu łączy, to szeroko rozumiane sprawy społeczne i prorozwojowe.
Stąd tylko przykładowo można powiedzieć, że podmioty uprawnione do składania wniosków, a ich lista także jest bardzo długa (patrz ramka), mogą rozwijać ponadgraniczną współpracę w zakresie: gospodarki, ochrony zdrowia, nauki, badań naukowych, obrony cywilnej i ochrony przed klęskami żywiołowymi, edukacji, kultury, wymiaru sprawiedliwości, spraw społecznych, sportu, turystyki, środowiska naturalnego, energii odnawialnych i administracji publicznej (instytucji publicznych).
Przykładowe rodzaje inicjatyw, które mogą zostać dofinansowane, to akcje i imprezy kulturalne (społeczne) łączące mieszkańców Polski i Niemiec, wspólne koncepcje rozwoju transportu pasażerskiego, programów wsparcia dla pracowników przygranicznych i osób regularnie dojeżdżających do pracy za granicą (tworzenie lepszych warunków życia i ofert stosownych do wieku, opracowywanie koncepcji zmniejszających biurokrację w tym zakresie).
Na dofinansowanie mogą także liczyć działania na rzecz wspólnej prewencji, zwalczania i podnoszenia świadomości w zakresie unikania szkód w środowisku naturalnym, na rzecz aktywnego i zdrowego starzenia się. Wreszcie uprawnione podmioty mogą postawić na inicjatywy wspierające transgraniczną wymianę i realizację wspólnych akcji służb policyjnych, porządkowych, ratunkowych i związanych z organizacją pomocy humanitarnej.
Na dofinansowanie projektów zostanie przeznaczone 15 mln euro. Intensywność wsparcia może stanowić do 85 proc. kosztów przedsięwzięci.
Więcej informacji o opisanych konkursach, w tym ich regulaminy oraz kryteria wyboru projektów można znaleźć na stronie poświęconej funduszom europejskim (funduszeeuropejskie.gov.pl).
Połączyć drogi lokalne i regionalne
Drugi ogłoszony konkurs w programie Brandenburgia-Polska ma na celu wyłonić i dofinansować najlepsze projekty związane z poprawą infrastruktury drogowej. W tym przypadku wnioski o dofinansowanie mogą składać:
- jednostki samorządu terytorialnego/komunalnego (województwo, powiaty, gminy, miasta), ich zrzeszenia, związki oraz ich jednostki organizacyjne,
- organy administracji rządowej/landowej i instytucje im podległe,
- podmioty publiczne powołane przez władze publiczne do realizacji zadań w zakresie infrastruktury drogowej,
- europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej.
A dofinansowanie, którego maksymalna intensywność to 85 proc. (kosztów kwalifikowanych), można będzie otrzymać m.in. na:
- przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji w transgranicznie oddziałującą infrastrukturę drogową (połączenia do granicy),
- koncepcje przygotowawcze do wyżej wymienionych działań,
- planowanie i uzgadnianie nowych przejść granicznych, w szczególności mostów,
- działania na rzecz wczesnej i intensywnej partycypacji obywateli wraz z organizacjami ochrony środowiska.
Na dofinansowanie projektów zostanie przeznaczone 13,6 mln euro ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Także w tym przypadku termin składania wniosków upływa 19 sierpnia
Transport i mobilność
Oprócz opisanych dwóch konkursów, jednostki samorządu terytorialnego z województwa zachodniopomorskiego mogą także szukać dofinansowania na inwestycje poprawiające infrastrukturę. Do 15 lipca wspólny sekretariat programu Meklemburgia - Pomorze Przednie/Brandenburgia – Polska przyjmuje, bowiem wnioski o dofinansowanie projektów polegających na:
- przygotowaniu i przeprowadzeniu inwestycji w (jakościową) likwidację barier i ograniczeń (deficytów) występujących w transgranicznej sieci drogowej,
- podjęciu działań na rzecz otwarcia nowych bądź poprawy istniejących połączeń promowych,
- opracowaniu koncepcji przygotowujących wyżej wymienione działania,
- przeprowadzeniu procesów planowania i uzgadniania mających na celu poprawę istniejących i tworzenie nowych transgranicznych połączeń transportowych.
Na dofinansowanie projektów przeznaczono 16,1 mln euro.
Kto może składać wnioski
Konkurs w programie łączącym Polskę z Meklemburgią (Pomorze Przednie, Brandenburgia), a dotyczący spraw społecznych i prorozwojowych skierowany jest do szerokiej grupy podmiotów. Wnioski o dofinansowanie mają prawo składać:
- jednostki administracji państwowej, regionalnej i lokalnej, stowarzyszenia tych jednostek i instytucje im podległe,
- inne podmioty prawa publicznego (np. izby, organy administracji rządowej),
- instytucje edukacyjne, szkoły wyższe, pozostałe podmioty naukowe i edukacyjne,
- towarzystwa i organizacje aktywizacji gospodarki, centra technologiczne, dalsze instytucje nauko - badawcze,
- osoby prawne pożytku publicznego (np. stowarzyszenia, zrzeszenia, fundacje), instytucje sportu i kultury, instytucje opieki zdrowotnej i społecznej,
- administracje i zarządy obszarów ochrony przyrody, takie jak parki narodowe, parki przyrody, parki krajobrazowe i rezerwaty biosfery,
- euroregion POMERANIA,
- europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej,
- organizacje pozarządowe, np. związki zawodowe, organizacje ochrony środowiska i organizacje społeczne.
Obszar wsparcia programów
Obszar wsparcia programu Meklemburgia – Pomorze Przednie/Brandenburgia – Polska 2014–2020 rozciąga się wzdłuż północnego odcinka polsko-niemieckiej granicy po obu stronach Odry i jej ujścia, pomiędzy ścisłym obszarem powiązań metropolii Berlina na południu i Bałtykiem na północy, na obszarze 42 km2. Obszar wsparcia obejmuje następujące jednostki: powiaty Vorpommern-Rügen, Vorpommern-Greifswald oraz Mecklenburgische Seenplatte w Kraju Związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie, powiaty Barnim, Uckermark i Märkisch-Oderland w Kraju Związkowym Brandenburgia, a po stronie polskiej województwo zachodniopomorskie (podregiony: koszaliński, szczecinecko-pyrzycki, szczeciński oraz Miasto Szczecin).
Obszar wsparcia programu Brandenburgia-Polska 2014–2020 obejmuje: po polskiej stronie całe województwo lubuskie z podregionami gorzowskim i zielonogórskim, po niemieckiej stronie trzy powiaty Kraju Związkowego Brandenburgia: Märkisch-Oderland, Oder-Spree, Spree-Neiße oraz miasta wydzielone w Kraju Związkowym Brandenburgia: Frankfurt (Oder) i Cottbus.
Oficjalne strony programów
Szczegółowych informacji o programie Meklemburgia-Pomorze Przednie / Brandenburgia / Polska można znaleźć na stronie http://interreg5a.info/pl/.
Natomiast informacje o programie Brandenburgia – Polska są dostępne na stronie http://interregva-bb-pl.eu/pl/.
