Opinia Rady Legislacyjnej autorstwa prof. Jakuba Steliny z Uniwersytetu w Gdańsku została przygotowana do projektu nowelizacji ustawy o minimalnym wynagrodzeniu. Nowela przewiduje wprowadzenie stawki 12 zł wynagrodzenia za każdą godzinę pracy na zleceniu czy wykonywaniu usług przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą.
Z opinii Rady Legislacyjnej wynika, że rosnąca grupa osób wykonujących zatrudnienie w innych formach niż stosunek pracy rodzi coraz poważniejsze problemy społeczne.
Zmiany przewidujące podwyższenie ich wynagrodzeń mogą nie wystarczyć. Nadal bowiem będą oni wykluczeni z większości dobrodziejstw prawa pracy.
Te przepisy mają zastosowanie do zleceniobiorców wyłącznie wtedy, gdy kontrakty cywilnoprawne są nadużywane. Wówczas taka osoba może zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy albo samodzielnie wystąpić do sądu o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Dla zleceniobiorców, z którymi umowy zostały zawarte prawidłowo, ochrony przewidzianej w kodeksie pracy już nie ma (poza wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy). Wynika z tego, że nie mają do nich zastosowania ani przepisy nakazujące udzielenie co najmniej 11 godzin wypoczynku w ciągu doby i 35 godzin nieprzerwanego wypoczynku raz w tygodniu. Nie mówiąc już o prawie do płatnego urlopu wypoczynkowego.
Gdy warunki pracy oferowane tym osobom nie odpowiadają standardom przewidzianym w kodeksie pracy, to taki stan przyczynia się do powiększenia grupy tzw. biednych pracujących, czasem zwanych także prekariuszami. Ze względu na podobieństwo sytuacji socjalnej takich osób do sytuacji zatrudnionych na etatach nazywa się ich parapracownikami.
Objęcie takich osób gwarancją wypłaty minimalnego wynagrodzenia za godzinę pracy na kontrakcie czy też umożliwienie im zrzeszania się w związkach zawodowych odzwierciedla zaś zmieniające się podejście do definicji pracownika i pracodawcy.
W odpowiedzi na opinię Rady Elżbieta Rafalska, minister rodziny, pracy i polityki społecznej, stwierdziła, że głównym celem projektu ustawy jest przeciwdziałanie nadużywaniu umów cywilnoprawnych oraz wprowadzenie ochrony osób otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie.
W związku z powyższym przepisy projektowanej regulacji zawierają rozwiązania, które rozszerzają gwarancje ochronne na osoby wykonujące zlecenie lub świadczące usługi. Tym bardziej że z informacji z kontroli prowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy wynika, że to właśnie te umowy – obok umów o pracę – najczęściej są obecnie podstawową formą zatrudnienia w Polsce.
