W obrocie gospodarczym spotyka się specyficzne formy znaków towarowych. Są to znaki ruchome. Mogą przedstawiać animację wytworzoną za pomocą programu komputerowego lub ruch przedmiotów, które istnieją w świecie realnym. W szczególności znak taki może przybrać formę gestu wykonywanego przez człowieka przy użyciu różnych części ciała, przede wszystkim rąk. Zgłoszenie znaku towarowego ruchomego podlega tym samym kryteriom badawczym w Urzędzie Patentowym. Pomimo tego znaki ruchome wciąż stanowią niewielki odsetek dokonywanych zgłoszeń znaków towarowych w Unii Europejskiej.

Znak ruchomy powinien mieć zdolność odróżniającą oraz być możliwy do precyzyjnego zobrazowania w zgłoszeniu. Przedstawialność znaków ruchomych polega na zobrazowaniu sekwencji ruchu przez odpowiednie ułożenie następujących po sobie obrazów. Niezbędny jest również dostatecznie szczegółowy opis znaku, w tym kolejności i formy ruchu następujących po sobie obrazów. W znaku ruchomym to właśnie ruch i następujące po sobie sceny są najbardziej istotnymi aspektami, które mogą podlegać ochronie. Znaki ruchome nie muszą w obrocie występować w „czystej" postaci, lecz jako znaki kombinowane, np. ruchomo-dźwiękowe (np. zgłoszenie CTM nr 003429909 przedstawiające motyw chwytających się dłoni wykorzystywane kiedyś przez spółkę Nokia).

Znaki ruchome pomimo swej złożoności nie należą do tych, których graficzna przedstawialność budzi w większości przypadków wątpliwości. Przedstawialność takich znaków jest interpretowana dosyć liberalnie. Znak ruchomy należy uznać za postrzegalny zmysłem wzroku. Istnieje jednak pewna wątpliwość, czy tego typu znaki towarowe każdorazowo spełnią przesłankę jednolitości oznaczenia – może okazać się bowiem, że objęcie animacji jednym aktem poznawczym będzie niewykonalne. Konstruując zgłoszenie znaku ruchomego, przedsiębiorca powinien mieć na względzie to, aby był on odpowiednio krótki i spójny. Brak spełnienia przesłanki jednolitości jest bowiem jedną z podstaw, która może zostać podniesiona przez urząd rozpatrujący zgłoszenie przy próbie rejestracji.

W przypadku podjęcia decyzji o ochronie znaków ruchomych, w szczególności takich, które przedstawiają określone urządzenia lub elementy urządzeń w ruchu, przedsiębiorca musi się liczyć z możliwością odmowy rejestracji przez urząd rozpatrujący zgłoszenie, jeśli znak taki miałby na celu ochronę sposobu działania urządzenia, jego konstrukcji lub funkcji. Znak towarowy jest przeznaczony do oznaczania towarów lub usług określonego przedsiębiorstwa i wyróżniania ich względem towarów lub usług innych przedsiębiorstw. Nieograniczony czasowo monopol wynikający z rejestracji znaku towarowego nie powinien rozciągać się na rozwiązania techniczne. Te cechy towarów, przy spełnieniu określonych założeń, mogą być przedmiotem ograniczonej ochrony patentowej.

Warto wspomnieć o pewnej próbie rejestracji ruchomego znaku tzw. lambo doors (zgłoszenie znaku CTM nr 001400092). Sekwencja ruchu przedstawiająca charakterystyczne otwieranie drzwi wykorzystywane w samochodach marki Lamborghini nie uzyskała rejestracji jako wspólnotowy znak towarowy ruchomy przed OHIM. Zgłoszenie znaku składało się z opisu sposobu otwierania drzwi oraz czterech obrazów przedstawiających sekwencję ruchu drzwi. Znak ten nie uzyskał rejestracji z uwagi na brak zdolności odróżniającej oraz ze względów funkcjonalnych. Zgłoszenie to uzyskało jednak ochronę w USA, gdzie tego rodzaju formy przedstawieniowe znaków towarowych są traktowane bardziej liberalnie.

Autor jest rzecznikiem patentowym, senior associate w kancelarii prawnej K&L Gates Jamka sp. k. w Warszawie

WNIOSEK

Znaki ruchome, które zalicza się do kategorii znaków towarowych niekonwencjonalnych widzialnych, obrazują ruch przedmiotu, postaci lub ich kombinacji. Znaki tego rodzaju mogą być przedstawione jako film, nagranie, ruchome logo. Mogą również przybrać formę oznaczenia złożonego z grafiki i tekstu połączonych w ruchu.