Od kiedy zaliczyć

Pracownik ma na stałe wydane orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o częściowej niezdolności do pracy, tj. stopień lekki. 6 kwietnia 2015 r. ten sam pracownik dostarczył nam nowe orzeczenie – o umiarkowanym stopniu obowiązującym do 31 grudnia 2017 r. Wydane zostało 9 lutego 2015 r. Według punktu V nowego orzeczenia ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 5 lutego 2015 r. (tj. od złożenia wniosku o ustalenie nowego stopnia). Według punktu IV tego orzeczenia niepełnosprawność istnieje od września 2010 r. Czy pracodawca może zaliczyć pracownika do umiarkowanego stopnia od 5 lutego 2015 r.?

Tak. W tej sytuacji pracownika jako osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym należy zaliczyć od 5 lutego 2015 r., tj. od dnia ustalającego stopień umiarkowany. Zastosowanie ma tu art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji. Zgodnie z nim pracownika wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w okresie do trzech miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli wynika z niego, że w tym okresie ta osoba była niepełnosprawna. W tym przypadku pracodawca nie może się jednak cofnąć aż do trzech miesięcy, ponieważ komisja zaliczyła pracownika do stopnia umiarkowanego dopiero od 5 lutego 2015 r.

Należy pamiętać, że orzeczenie późniejsze nie uchyla poprzedniego, gdyż w myśl kodeksu postępowania administracyjnego musiałaby o to wnioskować osoba, której ono dotyczy. Jeżeli nie złożyła takiego pisma, w obrocie prawnym są oba orzeczenia, jednak skutki należy wywodzić z później wydanego orzeczenia (por. decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z 25 października 2005 r., SKO 4143/28/05).

Ponadto w opisanej sytuacji ta osoba w całym analizowanym okresie jest niepełnosprawna w rozumieniu art. 1 ustawy o rehabilitacji, gdyż ma orzeczenie o stopniu niepełnosprawności potwierdzające jej inwalidztwo w tym czasie.

Zgodnie ze stanowiskiem UOKiK przy tzw. przedsiębiorstwach powiązanych stan zatrudnienia na potrzeby obliczenia wielkości przedsiębiorstwa i wykazania efektu zachęty określa się łącznie dla wszystkich podmiotów powiązanych. Również ocena sytuacji ekonomicznej obejmuje sprawozdanie skonsolidowane grupy kapitałowej, jeżeli zgodnie z ustawą o rachunkowości muszą je tworzyć łącznie. Podobnie maksymalny pułap pomocy oblicza się dla całej grupy w danym roku. Czy gdy osoba fizyczna nie prowadzi działalności gospodarczej, ale posiada 99 proc. udziałów w dwóch spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością mających ten sam przedmiot działalności (każda ze spółek ma odrębną osobowość prawną i wpis do rejestru przedsiębiorców KRS) i jest jedynym członkiem zarządu w każdej z nich, zachodzą przesłanki, aby zakwalifikować takie spółki jako „przedsiębiorstwa powiązane" w rozumieniu rozporządzeniu Komisji (UE) nr 651/2014 w sprawie dofinansowań?

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który w kwietniu odpowiadał na takie pytanie organizacji pracodawców osób niepełnosprawnych OBPON.ORG, powołał się na art. 3 ust. 3 załącznika 1 do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 traktratu (dalej: rozporządzenie 651/2014). Zgodnie z nim „przedsiębiorstwa powiązane" oznaczają takie, które pozostają w jednym z poniższych związków:

- przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/ akcjonariusza lub członka,

- przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa,

- przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki,

- przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/ akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/ akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.

Przedsiębiorstwa uważa się za powiązane również wtedy, gdy są w jednym z tych związków za pośrednictwem osoby fizycznej lub grupy osób fizycznych działających wspólnie, jeżeli te firmy prowadzą swoją działalność lub część działalności na tym samym rynku właściwym bądź na rynkach pokrewnych.

Osoba fizyczna z pytania (nieprowadząca działalności gospodarczej) ma po 99 proc. udziałów w dwóch spółkach oraz jest jedynym członkiem zarządu w każdej z nich. Oznacza to, że między spółkami występuje związek za jej pośrednictwem. Sytuacja, w której osoba ma większościowy udział w dwóch spółkach oraz pełni funkcje pozwalające jej wpływać na ich działalność (np. zasiada jednocześnie w zarządach dwóch spółek), przesądza o istnieniu powiązania między tymi spółkami. Ponadto obie spółki mają ten sam przedmiot działalności gospodarczej (a zatem prowadzą ją na tym samym rynku właściwym), to zaś spełnia przesłanki z art. 3 ust. 3 załącznika 1. Dlatego obie spółki należy uznać za przedsiębiorstwa powiązane w rozumieniu rozporządzenia nr 651/2014. Takie stanowisko potwierdza również decyzja KE w sprawie pomocy państwa nr C 8/2005 (ex N 451/2004) – Regionalna pomoc inwestycyjna w ramach zatwierdzonych programów na rzecz NUW Nordbrandenburger UmesterungsWerke GmbH und Co. KG (2005/C 86/02).

Firma mikro czy średnia

Jak mamy wypełnić nową część INF-O-PP dotyczącą sytuacji ekonomicznej, starając się w Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych o miesięczne dofinansowanie?

Pracodawcy mogą się ubiegać w PFRON o dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych. Jeśli prowadzą działalność gospodarczą, a dofinansowanie stanowi dla nich pomoc publiczną, to oprócz wniosku Wn-D i informacji INF-D-P muszą dołączyć informację o pomocy innej niż de minimis, tzw. INF-O-PP. Począwszy od dokumentów składanych za styczeń 2015 r. w INF-O-PP jest nowa tabela dotycząca sytuacji ekonomicznej. PFRON zamieścił w niej informacje wymagane na podstawie rozporządzenia 651/2014 w zakresie dotyczącym pomocy w formie subsydiowania wynagrodzeń na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych.

Aby uzyskać dopłatę do ich wynagrodzeń, pracodawcy muszą składać taką informację począwszy od dofinansowania należnego za styczeń 2015 r. Jej wzór jest na stronach internetowych PFRON (www.pfron.org.pl) w zakładce „dofinansowania do wynagrodzeń".

Tabela składa się z pięciu pytań dotyczących sytuacji ekonomicznej pracodawcy. Jeśli pracodawca jest mikro-, małym lub średnim przedsiębiorstwem działającym krócej niż trzy lata, odpowiada tylko na pytania 3 i 4 informacji (o podleganiu zbiorowemu postępowaniu w związku z niewypłacalnością oraz spłacie pożyczki na ratowanie lub o otrzymaniu pomocy na restrukturyzację). Również pracodawca, który jest mikro-, małym lub średnim przedsiębiorstwem i działa dłużej niż trzy lata, ale nie jest jednocześnie spółką kapitałową (akcyjną, z o.o.) lub komandytowo-akcyjną, odpowiada tylko na pytania 3 i 4. Natomiast jeśli jest mikro-, małym i średnim przedsiębior-stwem działającym powyżej trzech lat i jednocześnie spółką kapitałową (akcyjną, z o.o.) lub komandytowo-akcyjną, odpowiada na pytania 1–4 informacji. Z kolei tzw. duże przedsiębiorstwo niebędące jednocześnie spółką kapitałową lub komandytowo-akcyjną odpowiada tylko na pytania 3, 4 i 5. A na wszystkie pytania musi odpowiedzieć tzw. duże przedsiębiorstwo, które jest spółką kapitałową lub komandytowo-akcyjną.

Dla przypomnienia, załącznik 1 do rozporządzenia 651/2014 definiuje mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa, biorąc pod uwagę dwa kryteria: zatrudnienie i finanse.

Do mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw („MŚP") zalicza się te, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 mln euro, a/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 mln euro.

Małe przedsiębiorstwo to zatrudniające mniej niż 50 pracowników, którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekraczają 10 mln euro. Mikroprzedsiębiorstwo zatrudnia poniżej dziesięciu pracowników i jego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przewyższają 2 mln euro.

Dużym przedsiębiorstwem jest więc takie, które nie kwalifikuje się do żadnej z tych kategorii.

Inny sposób oceny

Czy PFRON nadal bada sytuację ekonomiczną firm, stosując metodę Altmana?

Odpowiadając na pytanie organizacji OBPON.ORG, 15 kwietnia 2015 r. PFRON przyznał, że w związku z wejściem w życie od 1 stycznia 2015 r. nowego rozporządzenia 651/2014 nie będzie już badał sytuacji finansowej przedsiębiorstw tzw. metodą Altmana. Pracodawcę ubiegającego się o dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych będzie oceniać przez weryfikację przesłanek zawartych w art. 2 pkt 18 rozporządzenia, tj. definicji przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji.

Świadczenie nie wyklucza dopłaty

Czy można uzyskać miesięczne dofinansowanie z PFRON wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika w stopniu umiarkowanym ze schorzeniem szczególnym, który obecnie pobiera z ZUS świadczenie przedemerytalne? Podczas kontroli kontrolujący z PFRON zakwestionował takie postępowanie.

Pracodawca ma prawo do dofinansowania dla tego pracownika. Kwalifikując świadczenie przedemerytalne jako ustalone prawo do emerytury, kontrolujący z PFRON nie ma racji.

Zgodnie z art. 26a ust. 1a1 pkt 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji) po 1 marca 2011 r. miesięczne dofinansowanie nie przysługuje na pracowników zaliczonych do umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, którzy mają ustalone prawo do emerytury. Nie dotyczy to jednak świadczenia przedemerytalnego. To odrębne uprawnienie przyznawane po spełnieniu innych przesłanek ustawowych niż przyznanie emerytury.

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji oznacza to, że na osobę ze znacznym stopniem niepełnosprawności, która ma ustalone prawo do emerytury, dofinansowanie będzie przysługiwało. Natomiast na osoby z lekkim lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (bez względu na to czy mają orzeczone schorzenia szczególne), które mają ustalone prawo do emerytury, czyli uzyskały decyzję organu ZUS dotyczącą przyznania im tego świadczenia, dofinansowanie nie będzie przysługiwało. W założeniu chodzi o osoby mające ustalone prawo do emerytury, niezależnie od podstawy prawnej jej uzyskania. Będą to więc osoby niepełnosprawne mające emeryturę wcześniejszą, pomostową lub mundurową.

Od 1 marca 2011 r. przesłanką wskazującą na brak dofinansowania z PFRON dla osób z lekkim lub umiarkowanym stopniem jest ustalone dla nich prawo do emerytury, a nie osiągnięcie przez nich wieku emerytalnego czy pobieranie świadczenia przedemerytalnego lub renty. W praktyce w przypadku pobierania renty i osiągnięcia wieku emerytalnego ZUS może od tego momentu ustalić prawo do emerytury.