Urządzenia przesyłowe odgrywają istotną rolę w gospodarce. Instytucją z nimi związaną jest służebność przesyłu. W zakresie jej ustanowienia i przyporządkowania im wynagrodzenia dochodzi do sporów.
Zgodnie z art. 49 kodeksu cywilnego urządzenia przesyłowe służą do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej, a także inne urządzenia podobne. Nie należą one do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Zasadą jest, że np. drzewa, krzewy, urządzenia trwale połączone z gruntem stanowią części nieruchomości, wskutek czego należy je z nieruchomościami rozpatrywać jako całość.
Co do urządzeń przesyłowych ustawodawca zmienia zasadę. Warto wiedzieć, co oznacza, że urządzenie „wchodzi w skład przedsiębiorstwa". Chodzi o wyjaśnienie, czy urządzenie stanowi element sieci połączonych ze sobą i powiązanych urządzeń, które – kierowane przez przedsiębiorcę przesyłowego – mają realizować wspólny cel. Urządzenia przesyłowe przyłączone do sieci nie stanowią jakiejś specjalnej jednej rzeczy złożonej, ale po prostu zespół rzeczy.
Kto poniósł koszty budowy urządzeń przesyłowych i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który je przyłączył do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem.
Takie samo żądanie może zostać skierowane przez przedsiębiorcę przesyłowego. W tym przypadku, podobnie jak w przypadku służebności przesyłu, najlepszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy, na podstawie której wytwórca urządzeń przesyłowych przekazuje odpłatnie ich własność przedsiębiorcy przesyłowemu. Ustawodawca nie przewiduje szczególnych wymagań związanych z formą umowy. Nie ma też obowiązku zapłaty wynagrodzenia, gdy np. właściciele nieruchomości nie będą nim zainteresowani. Jeżeli wynagrodzenie zostało przewidziane, różna może być też jego wysokość. Do porozumienia może też nie dojść: do rozpatrzenia sprawy właściwy jest wówczas sąd. Jeżeli urządzenie przesyłowe zostało sfinansowane przez kilka osób, to każda z nich ma wobec przedsiębiorcy przesyłowego roszczenie adekwatne do udziału.
Opisane możliwości działania są czymś innym niż ustanowienie samej służebności przesyłu. W omawianym przypadku chodzi o przeniesienie własności urządzeń przesyłowych na przedsiębiorcę przesyłowego i ewentualną zapłatę przez niego wynagrodzenia z tego tytułu. Natomiast ustanowienie służebności przesyłu wchodzi w grę, gdy przedsiębiorca przesyłowy chce dopiero zamontować urządzenia na cudzej nieruchomości albo gdy – we własnym zakresie – już to zrobił, a właściciel nieruchomości toleruje związane z nimi ograniczenia. Wtedy też ma prawo do wynagrodzenia, które będzie się jednak należało za ograniczenie możliwości wykorzystania nieruchomości, a nie za przeniesienie własności urządzeń przesyłowych. W obu przypadkach mechanizm jest podobny. Najlepszym rozwiązaniem jest dobrowolne zawarcie umowy o najlepszej dla obu stron treści. Jeśli okaże się to niemożliwe – pozostanie sąd.
