Negocjacje: uznanie długu a próba ugodowa

Instytucja przerwania biegu przedawnienia jest niezwykle istotna w obrocie gospodarczym, w szczególności w zakresie problematyki ugodowego rozstrzygania sporów między przedsiębiorcami. Niejednokrotnie w toku negocjacji istnieje ryzyko świadomego lub przypadkowego doprowadzenia do przedawnienia roszczenia, a co za tym idzie do jego transformacji w tzw. zobowiązanie naturalne, które nie będzie mogło zostać skutecznie wyegzekwowane, jeżeli pozwany podniesie zarzut przedawnienia.

Także konwencja nowojorska

Strony umowy, wybierając właściwe prawo materialne np. prawo polskie, poddają dany stosunek regulacji prawa krajowego nie tylko w zakresie sposobu realizacji zobowiązań czy też konsekwencji ich niewykonania, ale również co do długości i sposobu obliczania terminu przedawnienia wzajemnych roszczeń. Zagadnienie przedawnienia roszczeń jest bowiem elementem prawa materialnego ?i podlega ocenie na gruncie prawa właściwego dla umowy, które może być wybrane przez strony bądź ustalone na podstawie norm kolizyjnych czy też przepisów prawa europejskiego. Ogólne zasady przedawnienia opisane zostały ?w kodeksie cywilnym, jednak przedsiębiorcy uczestniczący ?w obrocie transgranicznym powinni mieć na uwadze również zapisy konwencji nowojorskiej z 1974 r. ?o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów, która ?w zakresie swojego zastosowania będzie miała pierwszeństwo przed regulacją krajową.

Co mówią przepisy

Zgodnie z art. 123 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio ?w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia lub przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,również i przez wszczęcie mediacji. Podobną regulację zawiera art. 13 konwencji nowojorskiej z 1974 r. ?o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów, który stanowi, że bieg terminu przedawnienia się przerywa, gdy wierzyciel podejmie jakiekolwiek działanie, które w myśl przepisów prawa właściwego dla sądu, przed którym wszczęto postępowanie uznane zostanie za rozpoczynające postępowanie sądowe przeciwko dłużnikowi lub za wysunięcie roszczenia w trakcie postępowania wszczętego wcześniej przeciwko dłużnikowi ?w celu uzyskania zaspokojenia lub uznania jego roszczenia.

Pora na pismo

Zatem, o ile strony nie mają woli zakończenia sporu poprzez uznanie długu, a wierzyciel nie chce dochodzić roszczenia w toku postępowania sądowego o zapłatę, chociażby ze względu na konieczność uiszczenia opłaty, najskuteczniejszym sposobem przerwania terminu przedawnienia jest sporządzenie wniosku ?o zawezwanie do próby ugodowej.

Istotna okoliczność

Z chwilą zaistnienia okoliczności powodującej przerwanie przedawnienia termin przedawnienia przestaje upływać i nie biegnie przez cały czas trwania tej okoliczności, a po jej ustaniu termin biegnie od początku, w całej swej długości, tak jakby wcześniej nie upłynęła żadna jego część. Dzięki takiemu rozwiązaniu przedsiębiorcy mogą pozyskać dodatkowy czas na negocjacje zmierzające do polubownego zakończenia sprawy, ?a strona zobowiązana do świadczenia nie uchyli się od jego spełnienia z uwagi na upływ terminu przedawnienia.

Bez wyroku

O zawezwanie do próby ugodowej – bez względu na właściwość rzeczową – można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika. W wezwaniu należy zwięźle oznaczyć sprawę, mając jednak na uwadze, że zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia jedynie co do wierzytelności określonych w zawezwaniu (zarówno co do przedmiotu żądania, jak i wysokości).  Nie dojdzie natomiast do przerwania biegu przedawnienia co do innych roszczeń, które mogą wynikać z tego samego stosunku prawnego ani ponad kwotę określoną w zawezwaniu (wyrok SN z 25 listopada 2009 r., II CSK 259/2009).

Wierzyciel nie jest obowiązany przedkładać dowodów na okoliczność istnienia i wysokości roszczenia. Postępowanie pojednawcze przeprowadza sąd ?w składzie jednego sędziego, ?a z posiedzenia spisuje się protokół, do którego w razie zawarcia ugody wciąga się jej osnowę. Ugoda jest podpisywana przez strony, a ewentualną niemożność podpisania ugody sąd stwierdza w protokole. Postępowanie jest stosunkowo szybkie, odformalizowane i niedrogie, gdyż opłata sądowa od wniosku wynosi jedynie 40 zł niezależnie od wysokości roszczenia. Należy jednak pamiętać, że jego konsekwencją nie jest wydanie wyroku, tylko zawarcie ugody pod kontrolą sądu.

Zdaniem autorki

Marta ?Daćków, radca prawny ?Kancelaria Prawna Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy sp.k.

W orzecznictwie przyjmuje się, że skoro żaden przepis procedury cywilnej nie zabrania wielokrotnego korzystania z instytucji zawezwania do próby ugodowej, a jej podjęcie skutkuje przerwaniem biegu przedawnienia, nawet jeżeli nie zakończy się zawarciem ugody, to brak jest podstawą do przyjęcia, że wyłącznie pierwsze zawezwanie do próby ugodowej spowoduje przerwanie biegu przedawnienia (wyrok SA w Gdańsku z 14 czerwca 2013 r., I ACa 74/2013). Tym samym istnieje możliwość wielokrotnego przerywania terminu przedawnienia, przy czym konieczną przesłanką skuteczności każdorazowego przerwania jest złożenie wniosku bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia. W konsekwencji jedynie pozorne dochodzenie spełnienia świadczenia nie wywoła skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia.