Zarząd Polskiej Izby Ubezpieczeń przyjął 28 sierpnia 2013 r. końcową wersję Rekomendacji dobrych praktyk informacyjnych odnoszącą się do umów ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (dalej: UFK). Głównym elementem Rekomendacji jest tzw. Karta produktu, która w założeniu ma być dołączana do każdej z umów ubezpieczenia z UFK. Ma to być dokument informacyjny podsumowujący najistotniejsze elementy ubezpieczenia. Jednocześnie, stanowić ma ona wymierny materiał umożliwiający porównanie z innymi ofertami >patrz ramka.

Jakie założenia

Karta produktu dotyczy wyłącznie ubezpieczeń z UFK. W praktyce, bowiem, to właśnie one, z uwagi na ich złożoność, wywołują najwięcej problemów i kontrowersji. Rekomendacja zawiera wyraźne zastrzeżenie, że stosuje się ją zarówno do ubezpieczeń zawieranych indywidualnie, jak i ochrony zapewnianej w ramach ubezpieczeń grupowych.

Do najważniejszych postanowień Rekomendacji należą te, które określają minimalny zakres informacji, jakie zakład ubezpieczeń powinien przekazać klientowi w ramach Karty produktu przed zawarciem lub przystąpieniem do umowy ubezpieczenia z UFK.

Rekomendacja podzieliła informacje na kilka kategorii:

W ramach tych pierwszych informacji, ubezpieczyciel powinien wskazać przede wszystkim główny cel ubezpieczenia, czyli określić, czy ubezpieczenie ma charakter ochronny, inwestycyjny czy inwestycyjno-ochronny z istotną częścią ochronną oraz przedstawić opis świadczeń o charakterze inwestycyjnym i ochronnym. Informacje podstawowe powinny także zawierać dane dotyczące horyzontu czasowego ubezpieczenia, tj. czy jest on określony czy też nie. W przypadku ubezpieczenia zawartego na czas nieokreślony – ubezpieczyciel powinien wskazać rekomendowany minimalny okres trwania ubezpieczenia. Do informacji podstawowych zaliczono także sposób opłacania składki, ryzyka związane z ubezpieczeniem oraz opis głównych cech ubezpieczenia, czyli m.in. wskazanie czy ubezpieczenie gwarantuje zachowanie określonego poziomu wartości wpłaconych środków, czy wcześniejsze zakończenie ubezpieczenia wiąże się z kosztami, czy istnieje możliwość dokonywania wypłat częściowych oraz kosztów takich wypłat.

Możliwe do porównania

Poza informacjami podstawowymi ubezpieczyciel, w ramach kategorii opłat, rabatów oraz premii, powinien przekazać ubezpieczającym wszechstronną i kompletną informację dotyczącą kosztów wiążących się z zawarciem oraz wykonaniem umowy. Co ważne, dane dotyczące opłat powinny być przyporządkowane do kategorii wskazanych w Rekomendacji niezależnie od nazw czy definicji nadawanych im przez ubezpieczyciela.

Z kolei, obowiązek zaprezentowania symulacji wartości ubezpieczenia ma celu zobrazowanie potencjalnych skutków finansowych dla klienta, jakie mogą wiązać się z zawarciem i rozwiązaniem umowy ubezpieczenia z UFK.

Trzy scenariusze

Ubezpieczyciel ma obowiązek zaprezentowania trzech scenariuszy:

W założeniu, te trzy skrajne scenariusze mają pomóc klientowi zrozumieć działanie produktów oraz uświadomić mu, że umowa ubezpieczenia może spowodować zarówno osiągnięcie zysku jak i zakończyć się stratą. Co więcej, może także wskazać realną relację potencjalnego zysku/straty do kwoty wpłaconych składek. Karta produktu ma także zawierać zastrzeżenie, że wariant o obniżonej rentowności nie jest najbardziej pesymistycznym wariantem, oraz, że rzeczywisty przebieg ubezpieczenia może odbiegać od przykładowych wyliczeń. Te informacje mają pomóc klientowi realnie ocenić wartość i potencjalną zyskowność lub ryzyko inwestycji.

Jasny i zrozumiały język

Oprócz wskazania kategorii informacji, jakie należy zamieścić w Karcie produktu, Rekomendacja określiła również założenia co do stylu oraz formy Karty. W myśl postanowień Rekomendacji Karta produktu powinna być napisana językiem jasnym i zrozumiałym, a także mieć wygląd i strukturę ułatwiającą jej przeczytanie. Ubezpieczyciele zostali także zobowiązani do unikania tzw. branżowego żargonu oraz terminów technicznych, o ile mogą one zostać zastąpione językiem niespecjalistycznym i zrozumiałym dla przeciętnego klienta.

Zdaniem autora:

Anna Tarasiuk-Flodrowska, radca prawny, kancelaria Hogan Lovells

Obecne obowiązki informacyjne w przypadku umów ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, jakie wynikają z ustawy o działalności ubezpieczeniowej zostaną uzupełnione o dyrektywy wynikające z Karty produktu. Ponieważ umowy ubezpieczenia z UFK są skomplikowanymi produktami, które wymagają szczególnej uwagi klientów, trudno odmówić słuszności idei przekazywania im wszechstronnej informacji o takiej umowie. Należy spodziewać się, że Karta produktu pozytywnie wpłynie na stosunki umowne i stanowić będzie wymierny materiał porównawczy pomiędzy różnymi ubezpieczeniami z UFK.

Stosowanie Karty produktów to także zabezpieczenie interesów zakładów ubezpieczeń, które będą  miały dowód przekazania odpowiednich informacji swoim klientom. Ma to istotne znaczenie nie tylko w postępowaniach reklamacyjnych, ale i sądowych, w których klienci powołują się na brak przekazania im  należytych informacji.

Efekty w zakresie stosowania Karty produktu zależeć będą od działań podejmowanych przez zakłady ubezpieczeń, tj. czy większość z nich zdecyduje się na przyjęcie i stosowanie Rekomendacji. Należy spodziewać się, że odzew zakładów ubezpieczeń działających na polskim rynku ubezpieczeniowym będzie pozytywny i Rekomendacja zostanie przyjęta przez znaczącą ich większość.

Mimo słusznych założeń, słabością Karty produktu może być to, że zawarcie wszystkich najważniejszych informacji o ubezpieczeniu z UFK spowoduje, że w praktyce dokument ten i tak będzie za długi dla przeciętnego odbiorcy. Można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że Karty wielu produktów będą dość obszerne. Z pewnością, jednak, nawet rozbudowana Karta produktu stanowić  może dla klientów dużo bardziej wymierny materiał informacyjny niż foldery reklamowe czy marketingowe.

W trosce o świadomość klienta

Geneza wydania Rekomendacji przez PIU związana jest z zamiarem wyeliminowania przypadków,  gdy klientowi nie zostały przekazane wszystkie informacje dotyczące ubezpieczenia. Przy okazji problemu tzw. opłaty likwidacyjnej okazało się, że wielu klientów nie miało świadomości, że kupuje produkt z założenia wieloletni. Tym samym, kupując ubezpieczenie z UFK godzili się na to, że rozwiązanie umowy w okresie pierwszych kilku lat jej trwania może być związane z utratą części wpłaconych środków, czasami nawet dość znacznej. Wydanie rekomendacji ma zapobiec powstawaniu podobnych sytuacji w przyszłości poprzez wprowadzenie jednolitego i przejrzystego wzoru grupującego, w czytelny sposób, wszystkie najważniejsze informacje dotyczące ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.