Napoje alkoholowe są, obok lekarstw i papierosów, jednym z produktów, których reklama uregulowana jest rygorystycznymi przepisami. Przedsiębiorca, czy to producent czy też dystrybutor alkoholu, musi uważać, aby zachwalając swoje produkty nie narazić się na odpowiedzialność. Może być ona kosztowna – prowadzenie reklamy lub promocji napojów alkoholowych jest przestępstwem zagrożonym karą grzywny od 10 tys. do 500 tys. zł.
Kwestia reklamy alkoholu uregulowana jest w ustawie z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU 2012, nr. 1356) i rozporządzeniach wykonawczych.
Twardy zakaz
Zgodnie z ustawą reklama i promocja alkoholu jest co do zasady zakazana (wyjątkiem jest piwo) a za reklamę uważa się nie tylko publiczne rozpowszechnianie znaków towarowych napojów alkoholowych lub symboli z nimi związanych (np. słynny nietoperz marki Bacardi), ale także nazw i symboli graficznych przedsiębiorców produkujących napoje alkoholowe, nieróżniących się od nazw i symboli graficznych (logo) napojów alkoholowych.
Co więcej, począwszy od 2001 r. ustawa zabrania reklamy produktów i usług, których nazwa, znak towarowy, kształt graficzny lub opakowanie wykorzystuje podobieństwo lub jest tożsame z oznaczeniem napoju alkoholowego lub innym symbolem obiektywnie odnoszącym się do napoju alkoholowego. Wcześniej reklama alkoholu była jedynie ograniczona i częste było stosowanie przez producentów różnych wybiegów, takich jak sławna „łódka Bols" czy Wyczynowa Turystyka Konna „Soplica". Dziś działania takie są zakazane.
Informacje o sponsoringu
Ustawa dopuszcza za to, w ograniczonym zakresie, informowanie przez przedsiębiorcę o sponsorowaniu różnego rodzaju imprez sportowych czy koncertów muzycznych. Producenci i dystrybutorzy napojów, których zasadniczą działalność stanowi produkcja lub sprzedaż napojów alkoholowych zawierających od 8 do 18 proc. alkoholu, mogą informować o sponsorowaniu takiego wydarzenia wewnątrz dzienników i czasopism, na zaproszeniu, bilecie, plakacie, produkcie lub tablicy informacyjnej związanej z określoną imprezą poprzez umieszczenie nazwy producenta lub dystrybutora wraz z jego znakiem towarowym.
Informowanie o sponsorowaniu może odbywać się także w radiu i telewizji, ale pod warunkiem, że będzie ograniczone do podania nazwy producenta lub dystrybutora napojów zawierających do 18 proc. alkoholu lub jego znaku towarowego, a informacja ta nie będzie prezentowana w telewizji przez osobę fizyczną lub z wykorzystaniem wizerunku postaci ludzkiej.
Uprawnienie to jest wyjątkiem od ogólnej zasady zakazu reklamy alkoholu, a więc należy je interpretować zawężająco i stosować z dużą oszczędnością. Wszelkie wątpliwości są rozstrzygane na niekorzyść reklamującego się. W konsekwencji oznacza to, że uprawnienie do informowania w żadnym razie nie dotyczy producentów i dystrybutorów napojów zawierających ponad 18 proc. alkoholu (np. wódki) a przedsiębiorcy oferujący napoje z mniejszą zawartością alkoholu mogą informować o sponsorowaniu jedynie imprez wskazanych w ustawie.
Można w sklepie i dyskotece
Opisane ograniczenia nie dotyczą reklamy i promocji alkoholu prowadzonych wewnątrz hurtowni, wydzielonych stoisk lub punktów prowadzących wyłącznie sprzedaż napojów alkoholowych oraz na terenie punktów prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży.
Oznacza to, że przedsiębiorca może swobodnie prowadzić reklamę alkoholu w sklepach monopolowych w barach i kawiarniach. Także właściciel dyskoteki nie musi obawiać się prowadzenia reklamy na terenie swojego klubu.
Piwo po dwudziestej
Najpoważniejsze wyłączenie z obowiązywania generalnego zakazu reklamy alkoholu dotyczy piwa, chociaż i ten napój musi być promowany z uwzględnieniem wielu ograniczeń. Przede wszystkim reklama piwa nie może być skierowana do dzieci. Nie może łączyć picia alkoholu ze sprawnością fizyczną bądź kierowaniem pojazdami ani nie powinna zachęcać do nadmiernego spożywania alkoholu.
Dalsze ograniczenia mogą wynikać z miejsca, w którym będzie prowadzona. I tak reklama piwa w telewizji, radiu, kinie i teatrze może odbywać się wyłącznie po godzinie 20. 20 proc. powierzchni reklamy tego napoju na billboardzie musi zawierać informację o szkodliwości spożycia alkoholu lub zakazie sprzedaży alkoholu małoletnim.
Dalsze wymogi dotyczące treści tej informacji zawiera rozporządzenie ministra zdrowia z 6 listopada 2003 r. w sprawie treści, wielkości, wzoru i sposobu umieszczania na reklamach piwa napisów informujących o szkodliwości spożywania alkoholu lub o zakazie sprzedaży alkoholu małoletnim.
Karolina Nowak-Różycka radca prawny w kancelarii Chajec, Don-Siemion&Żyto