Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z 17 stycznia 2013 r. (II PZP 4/12).
Stan faktyczny
Pracownik dochodził od pracodawcy odszkodowania po tym, jak na podstawie art. 55 § 11 k.p. rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia. Pracodawca zgłosił zarzut potrącenia z zasądzonego odszkodowania wierzytelności, która mu przysługiwała względem podwładnego.
Sąd rozpoznający sprawę zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie, czy takie odszkodowanie podlega ochronie przed potrąceniami przewidzianej w przepisach k.p. oraz czy pracodawca ma obowiązek stosowania się w tym przypadku do ograniczeń przewidzianych w tych przepisach.
Rozstrzygnięcie
SN uznał, że odszkodowanie przysługujące pracownikowi nie podlega ochronie przed potrąceniami. Swoje stanowisko oparł na wykładni językowej art. 87 k.p., która jest jasna i nie wymaga odwoływania się do innych rodzajów wykładni.
Zdaniem SN nie ma wystarczających podstaw celowościowych do rozszerzenia zastosowania art. 87 k.p. na odszkodowania. Przemawia za tym w szczególności odmienny charakter odszkodowań i wynagrodzenia za pracę. Odszkodowania – w przeciwieństwie do wynagrodzenia – nie mają bowiem charakteru majątkowo-przysparzającego, nie odzwierciedlają pracy i nie stanowią źródła utrzymania dla pracownika. Ponadto art. 87 k.p. stanowi wyjątek od zasady swobodnego dokonywania potrąceń. Nieuzasadnione rozszerzanie jego zastosowania stanowiłoby naruszenie zakazu rozszerzającej interpretacji wyjątków.
Zdaniem eksperta
Sławomir Paruch, radca prawny partner w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy
Chociaż z literalnego brzmienia art. 87 k.p. wynika, że ochroną przed potrąceniami objęte jest wyłącznie wynagrodzenie za pracę, to w orzecznictwie SN dostrzegalna jest tendencja do szerokiego rozumienia przedmiotu ochrony przewidzianej w tym przepisie. Różnego rodzaju świadczenia pozawynagrodzeniowe SN traktuje, na potrzeby tej ochrony, jak wynagrodzenie za pracę. W odniesieniu do odszkodowań z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy SN wyraził dwa przeciwstawne stanowiska. W wyroku z 12 maja 2005 r. (I PK 284/04) uznał, że podlegają ochronie przed potrąceniami. Z kolei w wyroku z 6 stycznia 2009 r. (II PK 117/08) sprzeciwił się takiemu rozszerzaniu zastosowania art. 87 k.p. Powołał się przy tym na wskazywany w komentowanej uchwale odmienny charakter odszkodowań i wynagrodzenia za pracę. Komentowana uchwała SN rozwiewa wszelkie wątpliwości wynikające z jego wcześniejszych rozbieżnych stanowisk. Strony stosunku pracy mają swobodę dokonywania potrąceń z odszkodowań na ogólnych zasadach wynikających z kodeksu cywilnego. Chociaż SN wypowiadał się w kontekście odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z rozwiązaniem przez niego umowy o pracę bez wypowiedzenia, to w uchwale wyraźnie zastrzeżono, że wyrażone w niej stanowisko dotyczy także odszkodowań wypłacanych z tytułu wadliwego rozwiązania (wypowiedzenia) stosunku pracy przez pracodawcę.
